Author :
Abstract
İslam sanatları düşünce sistemi, tevhid inancı çerçevesinde gelişmiştir. Bu düşünce sisteminin sanat üzerindeki etkisi, maddi olanın ardındaki hakikati araştıran soyutlama ve sembolizm çalışmaları ile olmuştur ve geometriden sıklıkla faydalanmıştır. Geometriye yüklenen mananın izleri, tezyini sanatlarda araştırma konusu olurken, hat sanatında pek araştırma yapıldığı söylenemez, bunun sebebi belki hat sanatının anlamsal değerinin çok önemli oluşudur. Hat sanatı ve geometrik sembolizm arasındaki ilişki, 19. ve 20. yüzyılda eser vermiş olan 15 hattatın celî sülüs ve geometrik formlu 36 eseri üzerinde incelenmiştir. Geometrik formlardan kare, dikdörtgen, üçgen ve dairenin sembolik anlamları ele alınarak, hat eserlerdeki metinlerin anlamı ve istiflendikleri formların sembolik anlamları arasındaki ilişki araştırılmıştır. Hat istiflerin geometrik formları ve anlam içerikleri incelendiğinde, en çok daire formlu istiflerin çalışıldığı en az ise, kare formlu istiflerin olduğu görülmüştür. Daire formlu hat istiflerinde, dairenin sembolik anlamı ile metin içeriğinin ilişkili olduğu; semâ, tek tanrı, mükemmeliyet, ilahi-kutsal ilke, devir, güneş, sonsuzluk ve oluş-yaratma âlemi sembolik anlamları ile örtüştükleri söylenebilir. Dikdörtgen, kare ve üçgenin sembolik anlamlarıyla ilişkili olan hat eserlerin metinlerinde ise, karenin beşeriyet ve Kâbe; dikdörtgenin din, ilim, adalet ve hakikat; üçgenin aşkın ile beşer arasındaki bağlantı ve bilinç anlamlarında oluşturulduğu ifade edilebilir. Sonuç olarak, hat sanatı eserlerin istifleri incelenirken ve oluşturulurken, geometrik sembolizmle birlikte düşünülebilir.
Keywords
Abstract
The thought system of Islamic arts has developed within the framework of the belief in monotheism. The influence of this system of thought on art has been through abstraction and symbolism studies that investigate the truth behind the material, and it has often benefited from geometry, which has a wide range of uses. The relationship between calligraphy and geometric symbolism was examined on 36 works of 15 calligraphers who worked in the 19th and 20th centuries with celî sülüs and geometric forms. By considering the symbolic meanings of squares, rectangles, triangles and circles, the relationship between the meaning of the texts in the calligraphy works and the symbolic meanings of the forms they are stacked with has been investigated. When the geometric forms and meaning contents of the line stacks were examined, it was seen that the most circular stacks were studied and the least were square stacks. In circular line stacks, it can be said that the symbolic meaning of the circle is related to the content of the text; It can be said that they coincide with the symbolic meanings of heaven, one god, perfection, divine-sacred principle, era, sun, eternity and the realm of becoming-creation. In the texts of the calligraphy works, which are related to the symbolic meanings of the rectangle, square and triangle, it is stated that the square is human, the Kaaba; that the rectangle represents religion, knowledge, justice and truth; It can be stated that the triangle is formed in the sense of the connection between love and human beings and consciousness. As a result, when studying and creating hoards of calligraphy, it can be considered in conjunction with geometric symbolism.
