Author :
Abstract
Giyim kuşam bir toplumun sosyal ve kültürel yaşam içerisindeki gelenek ve göreneklerini gösteren maddi kültür öğeleridir. Anadolu'nun her bölgesi kendine özgü giyim kuşam biçimlerine sahiptir. Bu çeşitlilik zengin kültür varlığının göstergesidir. Ancak farklı bölgelerde olmalarına karşın yakın illerin giyimlerinde biçimsel ve kulanım benzerlikleri görülmektedir. Bu duruma örnek olarak Erzurum ve Bayburt yöresi erkek giysilerini vermek mümkündür. Bu iki il farklı bölgelerde olmalarına karşın kültürel özellikleri benzerdir. Bu benzerlik erkek giysilerine de yansımıştır. Günümüzde farklı nedenlere bağlı olarak yöresel giysiler değişikliğe uğrayarak biçim ve fonksiyonlarını değiştirmeye ve günlük kullanımdan kalkmaya başlamıştır.
Erzurum ve Bayburt yöresinde gazeki, gömlek, yelek, kuşak ve zığva (zıvga) gibi parçalardan oluşan erkek giysilerinin kesim, süsleme ve terzilik aşamaları aynı olup sadece renk farklılığı görülmektedir. Bu giysiler yörede "abacı" adı verilen esnaflar tarafından dikilmektedir. Yoğun el işçiliği gerektirdiği, zaman ve maliyetinin yüksek olması nedeniyle bu alanda çalışan terziler neredeyse yok denecek kadar azdır. Gömlek üzerine giyilerek kullanılan “çift kapaklı açık yakalı yeleklerin ” ve pantolon olarak kullanılan “zığva (zıvga)” yöreye ait teknik ve süsleme açısından özel bir üretim yöntemi bulunmaktadır.
Bu çalışma; Erzurum ve Bayburt yöresi erkek halk giyiminin önemli bir giysisi olan "çift kapaklı yeleklerin" ve “zığvanın geçmiş ve günümüzdeki yöresel özelliklerinin belirlenmesi, Yusuf Yurttaş tarafından üretimi yapılan bu giysinin kesim, dikim, süsleme ve terzilik uygulamalarının kayıt altına alınarak belgelendirilmesi amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür. Çalışma maddi ve manevi pek çok kültürel değere sahip olan Türk halk giyim kuşamının, belgelenmesi, kültürel mirasın korunması, yaşatılması, tanıtılması, geleceğe aktarılması, ilgili literatüre katkıda bulunarak kaynak oluşturması ve bu konuda yapılan ilk çalışma olması açısından önemlidir.
Keywords
Abstract
Clothing is the material culture items that show the traditions and customs of a society in the social and cultural life. Each region of Anatolia has its own unique clothing styles. This diversity is an indicator of rich cultural existence. However, although they are in different regions, there are formal and usage similarities in the clothing of the nearby provinces. As an example for this situation, it is possible to give men's clothes in Erzurum and Bayburt regions. Although these two provinces are in different regions, their cultural characteristics are similar. This similarity is also reflected in men's clothing. Today, depending on different reasons, local clothes have begun to change, changing their form and functions, and getting out of daily use.
In Erzurum and Bayburt regions, the cutting, ornamentation and tailoring stages of men's clothes, which consist of pieces such as gazeki, shirt, vest, belt and zıgva (zıvga), are the same, but only color differences are seen. These clothes are sewn by the tradesmen called "abacı" in the region. Tailors working in this field are almost non-existent, as it requires intensive handwork, time and cost. There is a special production method in terms of local technique and ornamentation of "double capped open collar vests" used on shirts and "zigva" (zıvga) used as trousers.
This work; It was planned and carried out to document the past and limited local examination of capped vests and "pitch", which is an important interest in men's folk wear in Erzurum and Bayburt regions, cutting this target made by Yusuf Yurttaş, sewing, planned and recording targeting of tailoring practices. It is important that Turkish design, which has many tangible and intangible values, should be documented, promote the product, keep it alive, create the first reference in the literature and have this character.
Keywords
- 1. Aktel, M.(1998). Tanzimat Fermanının toplumsal yansıması. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3, 177-184.
- 2. Atılcan, İ.C.,(1991). Erzurum Barları ve Yöresel Giysileri. Erzurumlular Kültür ve Dayanışma Vakfı Yayınları, İstanbul: Dinç Ofset.
- 3. Bulut, S.,(1984). Kuşaktan Kuşağa Erzurum Folkloru. Erzurum Halk Oyunları Halk Türküleri Derneği Yayınları, Ankara:Emekli Ofset.
- 4. Geum, K. S. (1995). The Art of Joseon Dress. Seoul: Youlhwadang.
- 5. Horn, M. & Lois Gürel (1981). The Second Skin.Boston: Houghton Mifflin Company.
- 6. Koca, E. (2012). Osmanlı da yapılan kılık kıyafete ilişkin reformların erkek giysilerinin biçimsel özelliklerine etkileri. 20. Uluslararası Osmanlı Öncesi ve Osmanlı Tarihi Çalışmaları (CIEPO). htpp://www. researchgate.net sayfasından erişilmiştir.
- 7. Koç, F.& Koca, E. & Kaya Durmaz, L. (2013), Giresun – Şebinkarahisar’ın Benzersiz Bir Halk Giysisi “Fingo”, II. Yöresel Ürünler Sempozyumu ve Uluslararası Kültür/Sanat Etkinlikleri Bildiriler Kitabı Akdeniz Üniversitesi, 14-17 Kasım, Antalya, 47-56
- 8. Koç F. & Koca E. (2015), Türk Halk Giyiminde Kullanılan Kolsuz Kadın Üstlükleri. IV. Uluslararası Türk Sanatları Tarihi ve Folkloru Kongresi/Sanat Etkinlikleri Bildirileri, 515-522.
- 9. Koç, F. & Koca E. (2019) “Türk Halk Giysilerinin Biçimlendirilmesinde Tasarrufa Yönelik Terzilik Uygulamaları”, Uluslararası Ankara Bilimsel Araştırmalar Kongresi, 04-06 Ekim / Ankara, s.223-235.
- 10. Joanne B. Eicher & Tonye V. (1995). Dress and Ethnicity: Change Across Space and Time: Why do they call it Kalabari? Cultural Authentication and the De marcation of Ethnic Identity Dress and Ethnicit, berg fashion library DOI: 10.2752/9781847881342/DRESSETHN0012
