Author :
Abstract
Bu çalışma da lise öğrencilerinin sosyal dışlanma ve internet bağımlılığı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu tesadüfi örneklem yoluyla belirlenen Adana ilinde farklı liselerde eğitim gören 488 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada nicel araştırma modellerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Veriler Sosyal Dışlanma Ölçeği ve Ergenler İçin İnternet Bağımlılığı Ölçeği ile toplanmıştır. Araştırmanın verileri SPSS 25.0 istatistik paket programına aktarılarak analiz edilmiştir. Verilere normallik dağılım testi uygulanmıştır. Normal dağılım gösteren verilerde Frekans Dağılım Testi, Bağımsız Örneklem t-Testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), anlamlı çıkan verilerin etki düzeylerini belirlemek için Cohen d ve Eta kare etki düzeyi belirleme testi yapılmıştır. Çalışma sonucunda lise öğrencilerinde sosyal dışlanma ve internet bağımlılığı ile cinsiyet, anne ve baba eğitim düzeyi, anne çalışma durumu, Bilsem öğrencisi olma durumu ve pandemi sürecinde internet kullanım durumu arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Diğer yandan okul türü, sınıf düzeyi, babanın çalışma durumu arasından anlamlı farklılık görülmemiştir.
Keywords
Abstract
In this study, it was aimed to examine the social exclusion and internet addiction levels of high school students in terms of various variables. The study group of the research consists of 488 high school students studying at different high schools in Adana, which was determined by random sampling. Relational survey model, one of the quantitative research models, was used in the research. Data were collected with the Social Exclusion Scale and the Internet Addiction Scale for Adolescents. The data of the research were analyzed by transferring them to SPSS 25.0 statistical package program. Normality distribution test was applied to the data. Frequency Distribution Test, Independent Sample t-Test and One-Way Analysis of Variance (ANOVA) were used for normally distributed data, and Cohen d and Eta squared effect level determination tests were used to determine the effect levels of significant data. As a result of the study, a significant difference was found between social exclusion and internet addiction in high school students and gender, mother and father education level, mother's working status, being a Bilsem student, and internet use during the pandemic process. On the other hand, there was no significant difference between school type, class level, and father's working status.
Keywords
- Adaman, F., & Keyder, Ç. (2006). Türkiye’de büyük kentlerin gecekondu ve çöküntü mahallelerinde yaşanan
- Adaman, F., & Keyder, Ç. (2006). Türkiye’de büyük kentlerin gecekondu ve çöküntü mahallelerinde yaşananyoksulluk ve sosyal dışlanma. ec. europa. eu/employment_social/social_inclusion/docs/2006/study_turkey_tr. pdf.
- Anlayışlı, C., & Serin, N. B. (2019). Lise öğrencilerinde internet bağımlılığı ve depresyonun cinsiyet, akademik başarı ve internete giriş süreleri açısından incelenmesi. Folklor/edebiyat, 25(97), 730-743.
- Arslan, A., Kırık, A. M., Karaman, M. ve Çetinkaya, A. (2015). Lise ve Üniversite Öğrencilerinde Dijital Bağımlılık. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi(8), 34-58.
- Aslan, S. (2017). Sosyal Dışlanma ve Genç Suçluluğu. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 5(11), 5-36.
- Avcı, M. (2010). Ergenlikte Toplumsal Uyum Sorunları. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 39-64.
- Babaarslan, D. (2021). İnternet bağımlılığı ve Covid 19 pandemi süreci arasındaki ilişkinin incelenmesi (Master's thesis, İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü).
- Baltacı, Ö., Akbulut, Ö. F., & Zafer, R. (2020). Covıd-19 pandemisinde problemli internet kullanımı: Bir nitel araştırma. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 126-140.
- Bağır, A. (2020). Ergenlerde akıllı telefon bayğımlılığının sosyal dışlanma (ostrasizm) ile ilişkisinin incelenmesi (Master's thesis, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
- Balcı, Ş., & Gülnar, B. (2009). Üniversite öğrencileri arasında internet bağımlılığı ve internet bağımlılarının profili. Selçuk İletişim, 6(1), 5-22.
- Baumeister, R. F., DeWall, C. N., Ciarocco, N. J., & Twenge, J. M. (2005). Social exclusion impairs self- regulation. Journal of personality and social psychology, 88(4), 589.
- Boehm, C. (1986). Capital punishment in tribal Montenegro: Implications for law, biology, and theory of social control. Ethology and Sociobiology, 7, 305-320. doi:10.1016/0162-3095(86)90056-7.
- Cengizhan C (2003) Öğrencilerin Bilgisayar ve İnternet kullanımında Yeni Bir Boyut: Bağımlılık.http://mimoza.marmara.edu.tr/ ~cahit/Yayin/bildiri/inet-tr03/index2.html, adresinden 16.02.2009 tarihinde erişilmiştir.
- Clasen, D. R., & Brown, B. B. (1985). The multidimensionality of peer pressure in adolescence. Journal of youth and adolescence, 14(6), 451-468
- Çakır, Özlem (2002). “Sosyal Dışlanma”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 4 No: 3, s.83-104.
- Deng, Y. X., Hu, M., Hu, G. Q., Wang, L. S., & Sun, Z. Q. (2007). An investigation on the prevalence ofinternet addiction disorder in middle school students of Hunan province. Zhonghua liu xing bing xue za zhi= Zhonghua liuxingbingxue zazhi, 28(5), 445-448.
- Doğan, A. (2013). İnternet bağımlılığı yaygınlığı (Doctoral dissertation, DEÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü). Duck, S. (1986). Human relationships and introduction to social psychology. London: Sage Pub.
- Ekşi, A. (1999). Adölesans döneminde uyum ve davranış sorunları. A. Ekşi, (Ed.), Ben hasta değilim Nobel Tıp Kitabevi.
- Ersoy, A. F., & Turan, N. (2019). Sığınmacı ve göçmen öğrencilerde sosyal dışlanma ve çeteleşme. Third Sector Social Economic Review, 54(2), 828-840.
- González, L., Estarlich, M., Murcia, M., Larrañaga, I., Barreto, F. B., Santa-Marina, L., ... & Rebagliato, M.(2022). Risk of child poverty and social exclusion in two Spanish regions: social and family determinants. Gaceta sanitaria, 35, 216-223.
- Gökçearslan, Ş., & Günbatar, M. S. (2012). Ortaöğrenim Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığı. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 2(2), 10-24.
- Hardy, S. A., & Carlo, G. (2011). Moral identity: What is it, how does it develop, and is it linked to moralaction?. Child Development Perspectives, 5(3), 212-218. https://doi.org/10.1111/j.1750-8606.2011.00189.x
- Hatun, O., & Füsun, E. K. Ş. İ. (2020). Lise Öğrencilerinde Değerler, Sosyal Dışlanma ve Akran Baskısı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(4), 1689-1699.
- Horn, S. S.; Daddis, C., & Killen, M. (2008). Peer relationships and social groups: İmplications for moraleducation. İçinde L. Nucci, D. Narvez (Ed.), Handbook Of Moral and Character Education (s, 267-287), New York: Routledge
- Ilgaz, M. (2018). Sosyal medya bağımlılığı: Lise ve üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Turkısh Journal of Marketıng, 3(3), 238-257. doi:10.30685/tujom.v3i3.63.
- Karakuş, F. (2010). Üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 127-144.
- Kaşıkcı, F., Denli, Ö. S., & Karaman, N. G. (2021). Gençlerde Sosyal Medya Bağımlılığı ve Sosyal Dışlanma:Öz-Kontrolün Aracılık Rolünün Değerlendirilmesi. Başkent University Journal of Education, 8(1), 147-159. Kulaksızoğlu, A. (2015). Ergenlik psikolojisi. (17. Basım) İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Leets, L., & Sunwolf. (2005). Adolescent rules for social exclusion: when is it fair to exclude someone else?. Journal of Moral Education, 34(3), 343-362. https://doi.org/10.1080/03057240500211618
- Leung, L. (2004). Net-generation attributes and seductive properties of the internet as predictors of online activities and internet addiction. CyberPsychology & Behavior, 7(3), 333-348.
- Lim, J., Bae, Y., ve Kim, S. (2004). A learning system for internet addiction prevention. Proceedings of the IEEE International Conference on Advanced Learning Technologies
- Makas, Y. (2018). Lise öğrenimi gören gençlerin internet kullanımının psikososyal durum ile ilişkisi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
- Morgan, C. T. (2015). Psikolojiye giriş (13. baskı). R. Eski & S. Karakaş (Çev.). Konya: Eğitim Kitabevi
- Nalwa, K., Anand, A.P. (2003). Internet addiction in students: A cause of concern. Cyberpsychology & Behavior, 6(6). 653-656.
- Ögel, K., Çelikay, H., & Başabak, A. (2017). Aile Bağımlılık Profil İndeksinin Geliştirilmesi, Geçerlik Ve Güvenilirliği. Klinik Psikiyatri Dergisi, 20(4).
- Paciello, M., Fida, R., Tramontano, C., Cole, E., & Cerniglia, L. (2013). Moral dilemma in adolescence: Therole of values, prosocial moral reasoning and moral disengagement in helping decision making. European Journal of Developmental Psychology, 10(2), 190-205. https://doi.org/10.1080/17405629.2012.759099
- Pharo, H. (2011), The behavioral and psychological effects of ostracism in adolescence and emerging- adulthood (Doctoral dissertation). Universty of Otago - Dunedine, New Zealand.
- Santrock, J. W. (2003). Adolescence (9th ed.). New York, NY: McGraw-Hill.
- Santrock, J.W. (2014). Akranlar, romantik ilişkiler ve yaşam tarzları. . D.M. Siyez (Çev. Ed.) Ergenlik içinde. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Sarı, M. (2012). Empatik sınıf atmosferi ve arkadaşlara bağlılık düzeyinin lise öğrencilerinin okul yaşam kalitesine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 18 (1), 95-119.
- Şahin, T., & Coşkun, S. (2009). Sosyal dışlanma ve yoksulluk ilişkisi. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü.
- Taçyıldız, Ö. (2010). Lise öğrencilerinin internet bağımlılığı düzeylerinin bazı değişkenlere göre yordanması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Tanriverdi, S. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinde internet bağımlılığı ile algılanan sosyal destek arasındakiilişkinin incelenmesi (Master's thesis, Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
- Tarant, M. (2002). Adolescent peer groups and social identity. Social Development, 11(1), 110-123. doi:10.1111/1467-9507.00189.
- Treuer, T., Fabian, Z. ve Füredi, F. (2001). Internet Addiction Associated With Features of Impulse Control Disorder: Is It A Real Psychiatric Disorder?. Journal of Affective Disorders. 66: 283.
- Wesselmann, E. D., Nairne, J. S., ve Williams, K. D. (2012). An evolutionary social psychological approach tostudying the effects of ostracism. Journal of Social, Evolutionary, and Cultural Psychology, 6(3), 309. doi:10.1037/h0099249.
- Williams K. D. (2011). The pain of exclusion. Scientific American Mind, 23(6), 30–38.
- Williams, K. D. (2007). Ostracism: The kiss of social death. Social and Personality Psychology Compass, 1(1), 236-247. doi:10.1111/j.1751-9004.2007.00004.x.
- Williams, K. D., & Nida, S. A. (2009). Is ostracism worse than bullying. İçinde M. J. Harris (Ed.) Bullying,rejection, and peer victimization: A social cognitive neuroscience perspective, (s., 279-296), New York: Springer Publishing Company
- Yavuzer, H. (1999). Ana baba ve çocuk: ailede çocuk eğitimi. Remzi Kitabevi. Yıldırımalp, S. (2014). Sosyal dışlanma ve Avrupa Birliği yaklaşımı.
- Zimmer-Gembeck, M. J., & Collins, W. A. (2003). Autonomy development during adolescence. İçinde G. R. Adams & M. Berzonsky (Eds.), Handbook of Adolescence (s.. 175-204). Oxford: Blackwell
