Author :
Abstract
Dijitalleşme olgusu, ekonomik, sosyal, siyasal ve kültürel alanlarda pek çok dönüşüme yol açtığı gibi, bireylerin yaşam tarzları üzerinde de bir takım köklü değişiklikler meydana getirmektedir. Bu gelişmeler bir yandan bireylerin aile yaşantısı için bazı avantajlar ve fırsatlar sunarken, diğer yandan önemli tehditler ve riskler ortaya koymaktadır. Dijital dünyada risklerle maruz kalan grupların başında ise çocuklar ve gençler gelmektedir. İletişim ve bilgi ihtiyaçlarını gidermek için dijital yerliler olarak siber uzaya katılan çocuklar, potansiyel olarak siber saldırılar, siber zorbalık, kişisel mahremiyetin ihlali ve manipülasyon gibi pek çok risk faktörünün yanı sıra; teknoloji bağımlılığı gibi her yaşta insanı etkileyebilen fizyolojik/psikolojik problemlerle de karşı karşıya kalabilmektedir. İnternet tabanlı teknolojilerin oluşturduğu risklerin farkında olmayan veya bu riskleri önemsemeyen çocukların korunabilmesi için en önemli görevler ise dijital göçmen konumundaki ebeveynlere düşmektedir. Ebeveynlik rolleri, dijital kültür çağında çocukların gelişim süreci ve davranışları üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir. Dijital ebeveynliğe ilişkin yapılan araştırma ve çalışmalardan elde edilen bulguların değerlendirildiği bu çalışmada, teknolojik araç ve gereçlerin doğru/bilinçli kullanılmaması sonucu ortaya çıkan teknoloji bağımlılığının önlenmesinde ebeveynlik desteği ve rehberliğinin önemine değinilerek, ebeveynlik rolleri tanımlanmakta ve çeşitli öneriler sunulmaktadır.
Keywords
Abstract
The phenomenon of digitalization has led to many transformations in the economic, social, political, and cultural areas, as well as a number of fundamental changes in the lifestyles of individuals. These developments, on the one hand, provide some advantages and opportunities for the family life of individuals, but on the other hand, they pose significant threats and risks. Children and young people are the leading groups exposed to risks in the digital world. Children who participate in cyberspace as digital natives to meet their communication and information needs may also come up against physiological/psychological problems that can affect people of all ages, such as technology addiction besides many risk factors such as cyber-attacks, cyberbullying, violation of personal privacy and manipulation. The most important tasks for protecting children who are not aware of the risks posed by internet-based technologies or do not care about these risks fall to parents who are digital immigrants. Parenting roles have a determinant influence on the development process and behavior of children in the age of digital culture. In this study, in which the findings obtained from research and studies on digital parenting were evaluated, parenting roles are defined, and various recommendations are offered, emphasizing the importance of parenting support and guidance in the prevention of technology addiction resulting from not using the technological tools and equipment correctly/consciously.
Keywords
- Adam K. F. F. & Keleşoğlu, F. (2020). “Covid-19 Sürecinde Dijital Ebeveynliğin Farklı Değişkenler
- Adam K. F. F. & Keleşoğlu, F. (2020). “Covid-19 Sürecinde Dijital Ebeveynliğin Farklı DeğişkenlerAçısından İncelenmesi” International SocialSciencesStudiesJournal, (e-ISSN:2587-1587) Vol:6, Issue: 68; pp:3619-3635.
- Aygül, H.H. & Eke, E. (2019). Dijital Çocukluk ve Dijital Ebeveynler: Dijital Nesillerin Teknoloji Bağımlılığı, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
- Canbek, G. & Sağıroğlu, Ş. (2007). Çocukların ve Gençlerin Bilgisayar ve İnternet Güvenliği. Politeknik Dergisi, 10 (1), 33-39 . Retrievedfromhttps://dergipark.org.tr/tr/pub/politeknik/issue/33024/367138.
- Çabukçu, A. & Bayzan, Ş. (2013). Türkiye’de Dijital Vatandaşlık Algısı ve Bu Algıyı İnternetin Bilinçli,Güvenli ve Etkin Kullanımı ile Artırma Yöntemleri, MiddleEastern&AfricanJournal of EducationalResearch, Issue 5 Year 2013, 148-174.
- Çömlekçi, M. F. & Başol, O. (2019). Gençlerin Sosyal Medya Kullanım Amaçları ile Sosyal MedyaBağımlılığı İlişkisinin İncelenmesi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2019; 17 (4); 173-188.
- Darling, N. & Steinberg, L. (1993). Parenting style as context: An integrative model. Psychological Bulletin, 113, 487–496.
- Erden, M.K. & Uslupehlivan, E. (2021). Dijital Çağda Değişen Ebeveynlik Rolleri: Teknoloji KullanımındaAnne Babalar Rehber Mi Engel Mi Olmalı? Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, Yıl: 21, Sayı: 51, Mart- Haziran.
- Fidan, A. & Seferoğlu, S. S. (2020). Online environmentsanddigitalparenting: an investigation of approaches, problems, andrecommended solutions. Bartın UniversityJournal of Faculty of Education, 9(2), 352-372.
- Goodwin, K. (2018). Dijital Dünyada Çocuk Büyütmek - Teknolojiyi Doğru Kullanmanın Yolları, Çev. Tülin Er, Aganta Kitap, İstanbul.
- Griffiths, M. D. (2005). A ‘components’ model of addictionwithin a biopsychosocialframework. Journal of SubstanceUse, August 2005; 10(4): 191–197.
- Gücükkılınç, S. (2021). Sağlıklı Ebeveyn-Çocuk İlişkisi: Ebeveynlik Stiller, https://cogitoanaokulu.com/galeri/ebeveynlik-stilleri.pdf, Erişim tarihi: 7 Aralık 2021.
- Huang, G.,Li, X., Chen, W., & Straubhaar, J. D. (2018). Fall-behindparents? Theinfluentialfactors ondigitalparenting self-efficacy in disadvantagedcommunities. AmericanBehavioralScientist, 62(9), 1186-1206. doi:10.1177/0002764218773820.
- İlhan, V. & Aydın, H. (2020). Okul Topluluğu Üyelerinin İnternet ve Mobil İletişim Teknolojileri İleEtkileşimin Olası Riskleri Üzerine Düşünceleri, İçinde, Yeni Medya Çağında Popüler Dijital Sorunlar (Ed: Hakan Aydın, Fikret Yazıcı), Nobel Yayınları, Ankara.
- İda.org.tr (2021). Dijital İletişimde Etik İlkeler Kılavuzu, https://www.ida.org.tr/dijital-iletisimde-etik-ilkeler- kilavuzu/, Erişim tarihi: 8 Aralık 2021.
- Işık, U. & Topbaş H. (2015). Facebook ve Bağımlılık: Medya Bağımlılığı Araştırması, International Journal of SocialScience, (38), 319-336.Doinumber:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2930.
- Kassim, M.N. & Kassim, M. H. (2018). Developing Digital Parenting Program Using Blended Learning ApproachAdv. Sci. Lett. Volume 24, Number 11, November 2018.
- Karataş, Y. C. (2021). Dijital Etik ve Dijital Çağda "İnsan Doğası" . TRT Akademi, 6 (12) , 570-579 . DOI: 10.37679/trta.945237.
- Kaya, G.İ., Bayraktar, D. M. & Yılmaz, Ö. (2018). Dijital Ebeveynlik Tutum Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 46 Sayfa: 149-173.
- Koçer, M. & Aydın, H. (2019). Okul Topluluğu Üyelerinin İnternet ve Mobil İletişim TeknolojilerininSunduğu Fırsat Alanları Üzerine Görüşleri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 12 Sayı: 64 Haziran, Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3399
- Konaş, Ş. Z. (2021). Dijital Hikaye Geliştirme Etkinliklerinin Ebeveynlerin Dijital Ebeveynlik ve TeknolojiKullanım Tutumlarına Etkisinin İncelenmesi, Bartın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Bartın.
- Livingstone, S. & Helsper, E.J. (2008). ParentalMediation ofChildren's Internet Use, Journal of Broadcasting& Electronic Media, 52:4, 581-599, DOI:10.1080/08838150802437396.
- Manap, A. (2020). Anne Babalarda Dijital Ebeveynlik Farkındalığının İncelenmesi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Malatya.
- Manap, A. & Durmuş, E. (2021). Dijital ebeveynlik farkındalığının çeşitli değişkenler, aile içi roller veçocukta internet bağımlılığı açısından incelenmesi, E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 1, 2021, ss. 141-156, DOI: 10.19160/ijer.837749.
- Prensky, M. (2001). Digitalnatives, digitalimmigrants. From on thehorizon. MCB University Press, Vol. 9, No. 5, October.
- Ribble, M.& Bailey, G. (2007). DigitalCitizenship in Schools. Washington, DC: ISTE. ISBN:978-1-56484- 232-9.
- Rode, J. A. (2009). Digitalparenting: designingchildren’ssafety. In Proceedings of the 23rd British HCIGroupAnnual Conference on People andComputers:Celebrating People andTechnology (ss. 244-251). British ComputerSociety.
- Sümer, N. & Güngör D. (1999). Çocuk Yetiştirme Stillerinin Bağlanma Stilleri, Benlik Değerlendirmeleri ve Yakın İlişkiler Üzerindeki Etkisi, Türk Psikoloji Dergisi, Cilt14, Sayı 44), 35-58.
- Ulusoy, K. (2017). Tarih Öğretmenlerinin Madde Bağımlılığı ve Medya Bağımlılığı İle İlgili Düşünceleri, Kastamonu Eğitim Dergisi, Ocak 2017 Cilt:25 No:1, 385-400.
- UNICEF. (2017, Aralık). Dünya çocuklarının durumu 2017: Dijital bir dünyada çocuklar.https://www.unicef.org/turkey/media/4291/file/Dünya%20Çocuklarının%20Durumu%202017:%20Dijital%20 bir%20Dünyada%20Çocuklar.pdf, Erişim tarihi: 13 Aralık, 2021.
- Yaman, F. (2018). Türkiye’deki Ebeveynlerin Dijital Ebeveynlik Öz Yeterliklerinin İncelenmesi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir.
- Yaman, F., Dönmez, O., Akbulut, Y., Yurdakul, I.K., Çoklar, A.N. & Güver, T. (2019). Exploration ofParents’ DigitalParentingEfficacythroughSeveralDemographicVariables, EducationandScience 2019, Vol 44, No 199, 149-172.
- Yay, M. (2019). Dijital Ebeveynlik (2. Baskı), Türkiye Yeşilay Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
- Yeşilay (2021). Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı, Teknoloji Yerinde Yeterince, TBM AlanKitaplığı Dizisi: 9, Proje ve Telif Hakkı Sahibi Türkiye Yeşilay Cemiyeti adına Prof. Dr. Mücahit Öztürk, https://tbm.org.tr/media/kitaplar/TBM_yetiskin_teknoloji_icerik_web.pdf, Erişim Tarihi: 10 Ekim 2021.
- Yurdakul, I. K., Dönmez, O., Yaman, F., & Odabaşı, H. F. (2013). Dijital Ebeveynlik ve Değişen Roller. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(4), 883-896.
- Zorlu, Y. (2020). Türk Aile Yapısında Ebeveyn ve Çocukların Rolleri, İçinde Eğitim Antropolojisi (Ed. Mustafa Güçlü), s.s.187-220.
- T.C. Sağlık Bakanlığı (2021). Bağımlılık nedir?, https://alo191.saglik.gov.tr/TR-21183/bagimlilik-nedir.html, Erişim tarihi: 7 Kasım 2021.
- www.meb.gov.tr(2021). http://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/Annebaba%20Tutumlar%C4%B1.pdf, Erişim tarihi: 10 Aralık 2021.
- www.guvenlinet.org.tr (2021). https://www.guvenlinet.org.tr/ailelere-tavsiyeler, Erişim tarihi 22 Aralık 2022).
