Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Tükenmişlik Nedenlerine Yönelik Öz Algı Düzeylerinin İncelenmesi: Amasya İli Örneği
Author :
Abstract
Bu çalışmada, Amasya ili merkez ve ilçelerinde Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı okullarda çalışan Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin tükenmişlik nedenlerine yönelik öz-algı düzeylerinin alt boyutlarının cinsiyet, yaş, mesleki kıdem değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Araştırmada nicel araştırma desenlerinden tarama yöntemi kullanılmıştır. Öğretmenlerin tükenmişlik nedenlerine yönelik öz-algı düzeylerini belirlemek amacıyla araştırmacılar tarafından 29 madde ve 4 boyuttan oluşan “Öğretmenlerde Tükenmişlik Düzeyleri Öz Algı Ölçeği” geliştirilmiştir. Ölçek, tam sayım örneklem yöntemi kullanılarak evrenin tamamı olan 160 öğretmene uygulanmış, gönüllülük esası çerçevesinde 141 öğretmenden dönüş sağlanarak veriler elde edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen veriler istatistik paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sürecinde araştırmanın alt problemlerine uygun olarak bağımsız örneklemler t-testi, tek yönlü varyans analizi yapılmıştır. Araştırmada sosyal bilgiler öğretmenlerinin tükenmişlik nedenlerine yönelik öz algı düzeylerinin yaş, cinsiyet, mesleki kıdem değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılık göstermediği, alt boyutlara göre ise sosyal bilgiler öğretmenlerinin “Katılıyorum” düzeyinde öz algıya sahip oldukları belirlenmiştir.
Keywords
Abstract
In this study, whether the self-perceptions regarding the reasons of occupational burnout of Social Studies Teachers who work in formal schools of Ministry of National Education in Amasya and its districts vary or not according to the scale’s sub-dimensions and to the variables such as gender, age and serving time has been examined. In the study, quantitative research approach was used. With the purpose of diagnosing self-perception levels regarding the reasons of occupational burnout of teachers, “a teachers’ occupational burnout levels self-perception scale” which consists of 29 items and 4 dimensions has been formed. Scale has been implemented by using a full counting sample approach on 160 teachers who constitutes the whole population and data has been gained by 141 teachers who volunteer. In the result of the research, data has been analyzed by using the convenient statistical program SPSS. In the process of analysis, independent sample t test and one-way analysis of variance are made thanks to being convenient for research’s sub-problems. In the research, it has been determined that regarding the occupational burnout of Social Studies Teachers, self-perception levels show that no meaningful difference according to gender, age and serving time variables and according to sub-dimensions teachers have “ I agree” level of self-perception.
Keywords
- Akten, S. (2007). Rehber Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelemesi, Yüksek
- Akten, S. (2007). Rehber Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelemesi, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- Azizoğlu, Ö. & Özyer, K. (2010). Polislerde Tükenmişlik Sendromu Üzerine Bir Ampirik Çalışma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(1), 137-147.
- Başer, M. & Çobanoğlu, F. (2011). İlköğretim Denetmenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri ve Nedenleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29,125-136.
- Başol, G. & Altay, M. (2009). Eğitim Yöneticisi ve Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İcelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 58(58), 191-216.
- Başören, M. (2005). Çeşitli Değişkenlere Göre Rehber Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeylerininİncelenmesi (Zonguldak İli Örneği), Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
- Cemaloğlu, N. & Şahin, E. D. (2007). Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 465-484.
- Cephe, P. T. (2010). İngilizce Öğretmenlerini Tükenmişliğe Sürükleyen Etmenler Üzerine Bir Çalışma, Hacettepe University Journal of Education, 38, 25-34.
- Creswell, J. W. (2002). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative, Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 146-166.
- Demir, M. K. & Kara, N. (2014). The Burnout of Primary School Teachers Who Teach to the FirstClasses/İlkokul Birinci Sınıf Öğretmenlerinin Tükenmişlik Durumu. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 10(2), 424-440.
- Ellis, A. (1962), Reason and Emotion in Psychotheraphy, New York: Springer. (1977), “Rational-emotive therapy: research data supports the clinical and personality hypothesis of RET and other models of cognitive-behavior therapy”, The Counseling Psychologist, 7 (1), 2-20.
- Ergin, C. (1993), Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik ÖlçeğininUyarlanması, VII.Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği Yayını, 22-25 Eylül, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Evci, N. & Aylar, F. (2017). Öğretmenlerde Tükenmişlik Düzeyleri Öz-Algı Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1). 44-58.
- Girgin, G. (1995). İlkokul Öğretmenlerinde Meslekten Tükenmişliğin Gelişimini EtkileyenDeğişkenlerin Analizi ve Bir Model Önerisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
- Girgin, G. (2010). Öğretmenlerde Tükenmişliğe Etki Eden Faktörlerin Araştırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 32(32), 31-48.
- Kara, H. (2016). Makyavelist Değerlerin Yönetici Olmak İsteyen Öğrenciler Üzerindeki Etkisinin Araştırılması. Uluslararası Yönetim, İktisat ve İşletme Dergisi. 12(9), 125-139.
- Kayabaşı, Y. (2008). Bazı Değişkenler Açısından Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 191-212.
- Korkmaz, Ö. (2004). Müzik Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri. Eğitim Bilimleri Dergisi, 20(20), 125-148.
- Maslach, C. (1993). Burnout: A multidimensional perspective. W. B. Schaufeli, C. Maslach ve T.Marek. Professional Burnout: Recent Developments in Theory and Reseach. Taylor and Fracis: Washington, DC.
- Özben, Ş. & Argun, Y. (2003) İlköğretim Öğretmenlerinin Umutsuzluk ve Tükenmişlik Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma. Ege Üniversitesi Eğitim Dergisi, 3 (1), 36- 48.
- Özdemir, A.K., Kılıç, E., Öztürk, M., Özdemir, D. & Sümer, H. (2003). Cumhuriyet ÜniversitesiDiş hekimliği Fakültesi Akademik Personelinde Tükenmişlik Ölçeğinin Üç Yıllık Arayla Değerlendirilmesi, Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 6(1), 14-18.
- Özer, R. (1998) Rehber Öğretmenlerde Tükenmişlik Düzeyi, Nedenleri ve Çeşitli DeğişkenlereGöre İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.Öztürk, C. (2006). Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinlerarası Bir Bakış. Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Yapılandırmacı Bir Yaklaşım, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Rutledge, C.F.& Francis, L. (2004). Burnout Among Male Anglican Parochial Clergy in England:Testing A Modified Form Of The Maslach Burnout Inventory. Research in the Social Scientific Study of Religion.
- Sayıl, I., Haran,. S, Ölmez, Ş, & Devrimci Özgüven, H. (1997). Ankara Üniversitesi Hastanelerinde Çalışan Doktor ve Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri, Kriz Dergisi, 5(2), 71-77.
- Seçer, İ. (2011). Psikolojik Danışmanların Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi, 25-39.
- Seğmenli, S. (2001) Rehber Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yükse Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Torun, A. (1995). Tükenmişlik, Aile Yapısı ve Sosyal Destek İlişkileri Üzerine Bir İnceleme, yayınlanmamı doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki Tükenmişlik, Görülen Psikolojik Belirtiler ve Başa Çıkma Davranışları.Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Uluçınar Sağır, Ş. (2014). İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Fen Kaygı Ölçeği, Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 1-20.
- Ural, A. & Kılıç, İ. (2005). Process of scientific research and data analysis with SPSS. Ankara: Detay Publications, 28-54.
- URL-1,https://www.dersimiz.com/meslekler-hakkinda-bilgiler/sosyal-bilgiler-ogretmeni- 23250.html adresinden 10 Ocak 2017 tarihinde edinilmiştir.
- Yazıcı, K. & Avcı, E. (2011). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Durumlarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi, Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(4), 29-37.
- Yılmaz, S., Yazıcı, N. & Yazıcı, H. (2014). Öğretmen ve Yönetici Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12(24), 135-157.
