Ortaokul Öğrencilerinde Üstbilişsel Beceriler, Problem Çözme Kapasitesi ve Öfke Kontrolü ve İfadesi Arasındaki İlişkinin Ebeveynlerinin Sosyo-Demografik Özellikleri Bağlamında İncelenmesi
Author :
Abstract
Üstbiliş bireyin zihinsel süreçlerini anlaması, takip etmesi, değerlendirmesi ve organize etmesidir. Üstbilişten anlama, problem çözme, hafıza, öğrenme gibi zihinsel süreçleri takip etmek ve organize etmek için faydalanılır. Öfke kontrolü ise kişisel olarak farklılık gösterebilen, bireyin diğer bireylerle yaşadığı problemlerde ne derece sakin kalabildiği ve ne derece kendini denetleyebildiğidir. Çocukluktan yetişkinliğe geçiş evresi olan ergenlik, bireyin fiziksel, bilişsel ve psikolojik olarak birçok değişim geçirdiği ve asıl kimliğini kazandığı evredir. Ergenlik, kişinin hayatında en çok sorunla yüz yüze geldiği dönemdir ve bu dönemin kendine özgü özellikleri sebebiyle problem çözme süreci karmaşık bir hale gelmektedir. Bu dönemde ergenlerde, yaşa bağlı olarak üstbiliş farkındalıklarında artış olduğu bulunmuştur. Bu araştırma, ergenlik dönemindeki bireylerde problem çözme kapasitesi, üstbiliş ve öfke kontrolünün ilişkisini anlamak amacıyla yapılmıştır. Ayrıca üstbiliş ile cinsiyet, anne ve babanın eğitim durumu, gelir durumu gibi çeşitli değişkenler arasındaki ilişkinin araştırılması da hedeflenmiştir.
Keywords
Abstract
Metacognition is the meaning, follow-up, evaluation and organization of the individual's mental processes. Metacognition is used to follow and organize mental processes such as comprehension, problem solving, memory, learning. Anger control is the degree to which an individual can remain calm and control himself or herself in problems that he or she has not experienced with other individuals. Adolescence, the transition from childhood to adulthood, is an event in which the individual undergoes many changes physically, cognitively and psychologically, earning his true identity. Adolescence is the period when one faces the most problems in one's life, and the problem-solving process becomes complicated due to its unique characteristics. In this period, adolescents were found to have an increase in metacognition awareness, depending on age. This research was conducted to understand the relationship between problem solving capacity, metacognition and anger control in adolescents. It is also aimed to examine the relationship between metacognition and some socio-demographic variables such as gender, educational status of the parents, and income status.
Keywords
- Baltaş, A . ve Baltaş, Z. (1987) Başarılı ve Sağlıklı Olmak İçin Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul:
- Baltaş, A . ve Baltaş, Z. (1987) Başarılı ve Sağlıklı Olmak İçin Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi, 4. Basım.
- Balcı, G. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin sözel matematik problemlerini çözme
- Bayramkaya, E., Toros, F., ve Özge, C. (2005). Ergenlerde sosyal fobi ile depresyon, özkavram, sigara alışkanlığı arasında ilişki. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 15(4), 165-173.
- Bernstein, B. (2000). Pedagogy, Symbolic Control and Identity. Oxford, England: Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
- Boekaerts, M., Zeidner, M., ve Pintrich, P. R. (Eds.). (1999). Handbook of self-regulation. Elsevier.Brown, A. L. (1987). Metacognition, executive control, self-regulation, and other even moremysterious mechanisms”, Weinert, F.E. ve Kluwe, R.H. (Ed.). Metacognition, motivation and understanding, Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
- Brown J. E. ve Mann, L. (1990). The Relationship Between Family Structure and Process Variables and Adolescent Decision Making. Journal of Adolescence, 13 (1), 25-37.
- Cenkseven, F. (2003). Öfke yönetimi becerileri programının ergenlerin öfke ve saldırganlık düzeylerine etkisi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 2(4), 153-167.
- Çelen, N. (2007). Ergenlik ve Genç Yetişkinlik. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
- Çulha, M. ve Dereli, A. (1987). Atılganlık Eğitimi Programı. Psikoloji Dergisi, Sayı 21, (Cilt: 6), s.124.
- Demir, Ö., Kaymak Özmen, S. (2011). Üniversite öğrencilerinin üst biliş düzeylerinin çeşitlideğişkenler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 145-160.
- Dwivedi, K., ve Gupta, A. (2000). ‘Keeping Cool’: Anger Management through Group Work. Support for learning, 15(2), 76-81.
- Flavell, J. H. (1976), Metacognitive aspects of problem solving, L. Resnick(Ed.), The nature of intelligence, Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
- Flavell, J. H. (1979), Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive developmental inquiry. American Psychologist, 34(10), 906–911.
- Flavell, J. H. (1987). Speculations About Nature and Development of Metacognition. Weinert, F.E. ve
- Garner, R. ve Alexander, P. A.(1989) Metacognition: Answered and unanswered questions. Educational Psycologist, 24(2), 143-158.
- Gouze, K.R. J. (1987)Attention and social problem solving as correlates of aggression in preschool males. Abnormal Child Psychology, 15: 181-197.
- Güneri Yöyen, E., Azaklı, A., Üney, R., Demirci, O.O., & Merdan, E. (2017). Ergenlerin kişiliközelliklerinin problem çözme becerisi üzerine etkisi. Doğu Anadolu Sosyal Bilimlerde Eğilimler Dergisi, 1(1), 75-93.
- Hazeleus, S.L., ve Deffenbacher, J.L. (1986). Relaxationand cognitive treatments of anger. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 54, 222–226.
- Heppner, P. P., Cook, S. W., Strozier, A. L., ve Heppner, M. J. (1991). An investigation of copingstyles and gender differences with farmers in career transition. Journal of Counseling Psychology, 38(2), 167-174.
- Kana, F. (2014). Ortaokul öğrencilerinin üstbiliş okuma stratejileri farkındalık düzeyleri. Erzincan Üniversitesi EğitimFakültesiDergisi,16(1).Doi: http://dx.doi.org/10.17556/jef.73171.
- Karababa, A., & Dilmaç, B. (2015). Ergenlerde insani değerlerin sürekli öfke ve öfke ifade biçimlerini yordamadaki rolü. İlköğretim Online, 14(3), 1149-1158.
- Karakelle, S. ve Saraç, S. (2007). Çocuklar için Üst bilişsel Farkındalık Ölçeği (ÜBFÖ-Ç) A ve B formları: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 10 (20), 87-103.
- Karakelle, S. ve Şentürk, C. (2006). Üst-Bilişsel Düzeyleri Yüksek ve Düşük Öğrencilerin Ebeveyn Tutumlarının İncelenmesi, Psikoloji Çalışmaları, 26, 45-56.
- Karataş, Z. (2009). Saldırganlık: Saldırganlığın ergenler üzerindeki etkileri. Çağdaş Eğitim Dergisi, 34(367), 29-36.
- Karslı, T.A. (2015). İlköğretim dönemindeki ergenlerde üst-biliş işlevleri ile karar verme ve denetim odağı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(55), 16-31.
- Kesen, N.F., Deniz, M.E., & Durmuşoğlu, N. (2013). Ergenlerde saldırganlık ve öfke düzeyleriarasındaki ilişki: Yetiştirme yurtları üzerinde bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(17), 353-364.
- Kulaksızoğlu, A. (2002). Ergenlik Psikolojisi. (11. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Kılıç, E. Z., Kılıç, C., ve Yılmaz, S. (2008). Is anxiety sensitivity a predictor of PTSD in children and adolescents? Journal of Psychosomatic Research, 65(1), 81-86.
- Lucangeli, D. ve Cornoldi, C. (1997). Mathematics and Metacognition: What is the nature of relationship? Mathematical Cognition, 3, 121-139.
- Mann, L., Harmoni, R. ve Power, C. (1989). Adolescent Decision Making: The Development of Competence. Journal of Adolescence. Vol: 12 (3), 265 – 278.
- Öktem, Ö. (2006). Davranışsal Nörofizyolojiye Giriş. (1. Baskı). İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri.
- Özmen, D., Özmen, E., Çetinkaya, A., ve Akil, İ. O. (2016). Trait anger and anger expression stylesin adolescents/Ergenlerde sürekli ofke ve öfke ifade tarzları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 17(1), 65- 74.
- Özsoy, G. (2008). Üstbiliş. Türk Egitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 713-740.Irak, M. (2005). Hatırlama ve Unutmanın Farkındalığı: Sağlıklı Bireylerde ve Bazı Beyin Hasarlarında Üst-Biliş Sürecinin İşleyişi. Türk Psikoloji Yazıları, 8 (Özel Ek Sayı), 1-15.
- Irak, M. (2005). Üst-Biliş Mi? Yönetici İşlevler mi?: Bilme Hissinin Nöropsikolojik Testlerle Ölçülen Dikkat Süreçlerinden Yordanması. Türk Psikoloji Dergisi, 20(56), 97-116.
- Resnick, M. D., Bearman, P. S., Blum, R. W., Bauman, K. E., Harris, K. M., Jones, J., ve Ireland, M.(1997). Protecting adolescents from harm: findings from the National Longitudinal Study on Adolescent Health. Jama, 278(10), 823-832.
- Soykan, Ç. (2003). Anger and anger management. Kriz Journal, 11(2), 19-27.
- Starner, T. M., ve Peters, R. M. (2004). Anger expression and blood pressure in adolescents. The Journal of School Nursing, 20(6), 335-342.
- Stenberg, R. J. (1998). Metacognition, abilities, and developing expertise: What makes an expert student. Instructional Science. 26, 127–140.
- Steinberg, L. (2007). Risk taking in adolescence: New perspectives from brain and behavioral science. Current Directions in Psychological Science, 16(2), 55-59.
- Steinberg, L. (2008). A social neuroscience perspective on adolescent risk-taking. Developmental Review, 28(1), 78–106.
- Schraw, G. (1998) Promoting general metacognitive awareness, Instructional Science, 26, 113-125.Siyez, D.M., ve Tan Tuna, D. (2014). Lise öğrencilerinin öfke kontrolü ve iletişim becerilerindeçözüm odaklı psiko-eğitim programının etkisi. Türk Psikolojik Danışma veRehberlik Dergisi, 5(41), 11-22.
- Soylu, C., & Pala, F.C. (2018). Problem çözme performansında yaşa bağlı farklılıklar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(3), 280-291.
- Şahin, N., Şahin, N.H. ve Heppner, P.P. (1993). Psychometric proporties of the Problem SolvingInventory in a group of Turkish university students. Cognitive Therapy and Research, 17(4), 379- 396.
- Şahin Hisli, N., Onur, A., ve Basom, H. J. (2008). İntihar olasılığının, öfke, dürtüsellik ve problem çözme becerilerindeki yetersizlik ile yordanması. Türk Psikoloji Dergisi, 23(62), 79-92.
- Yalçın, K. ve Karakaş S. (2008). Çocuklarda Bilgi İşlemedeki Üst İşlemlerin Yaşa Bağlı Değişimi. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(3), 257-265.
- Yöyen, E., Azaklı, A., Üney, R. ve Demirci, O.E. (2017). Ergenlerin Kişilik Özelliklerinin ProblemÇözme Becerisi Üzerine Etkisi. Hakkari Üniversitesi Doğu Anadolu Sosyal Bilimlerde Eğilimler Dergisi, 1, 75 – 93.
