Ankara Bölge Yazma Eserler Ve Harvard Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki Kur’an-ı Kerim’lerin Serlevha Tezyinatı
Author:
Abstract
Mushaf, Kur’an-ı Kerimin sayfalarının bir araya getirilerek iki kap arasına alınmasıyla oluşturulan kitap olarak tabir edilmektedir. Kur’an-ı Kerimler ait olduğu dönemin üslup özellikleri doğrultusunda bezenmiş olup sanatkârın ustalığını ortaya koyduğu kıymetli eserler arasında yer almaktadır. Zahriye sayfası, serlevha, sure başı, hatime sayfası, duraklar ve güller tezyin edilen bölümlerdir. Kutsal kitap Kur’an-ı Kerim’e verilen önem ve geçmişte sarayın sanatı ve sanatçıyı himaye etmesinin sonucu olarak günümüze çok kıymetli ve ince işçiliğe sahip nadide eserler ulaşmıştır. Farklı dönemlere ait istinsah edilen çok sayıda Kur’an-ı Kerim nüshası, yurtiçi ve yurtdışı çeşitli müze ve kütüphanelerde, özel koleksiyonlarda ve arşivlerde yer almaktadır. Araştırmada Ankara Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi Nevşehir Gülşehir Karavezir İlçe Halk Kütüphanesi Koleksiyonunda bulunan Gül-Kara 265 numaralı Kur’an-ı Kerim ile Harvard Üniversitesi Güzel Sanatlar Kütüphanesi Açık Erişimde Yer Alan SS_22349997 ile kayıtlı Kur’an-ı Kerim’in serlevha sayfaları bezeme yönünden ayrıntılı olarak incelenip karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Her iki kütüphaneden elde edilen bilgiler dijital veriler ile sınırlıdır. Harvard Üniversitesi Güzel Sanatlar Kütüphanesindeki SS_22349997 ile kayıtlı Kur’anın sadece serlevha bezemesi açık erişimde yer almakta olup, Kur’anın diğer sayfalarının olup olmadığına ilişkin bilgi bulunmamaktadır. İncelenen her iki Kur’an-ı Kerim’in serlevha bezemelerinin benzerlik içermesi sebebiyle incelemeye değer bulunmuştur. Araştırma sonucunda her iki serlevhanın çok ince bir ince işçiliğe sahip olduğu, XVI. yüzyıl Osmanlı klasik dönemine tarihlendiği, kompozisyon özellikleri, kullanılan teknikler, renkler ve motifler ile desen özellikleri ayrıntılı olarak değerlendirildiğinde büyük benzerlikler içerdiği anlaşılmıştır. İncelenen Kur’an-ı Kerimlerin aynı sanatkâr grubu yahut aynı üslubu benimsemiş sanatkârlar tarafından üretilmiş olduğu yahut da aynı yüzyılda yaşamış sanatkârlar tarafından tezyin edilmiş olduğu düşünülmektedir.
Keywords
Abstract
Mushaf is described as a book created by bringing the pages of the Holy Quran together and placing them between two containers. Qurans are decorated in line with the stylistic features of the period they belong to and are among the precious works in which the artist demonstrates his/her mastery. The zahriye page, the serlevha (heading), the head of the surah, the hatime page, the stops, and the roses are the parts that are decorated. As a result of the importance given to the holy book Qur'an, and the palace's protection of the arts and artists in the past, precious and finely crafted works have reached today. A large number of copies of the Holy Qur'an belonging to different periods are kept in various museums and libraries, private collections, and archives in Türkiye and abroad. In this research, the illumination features of the Qur'an with the number 50 Gül-Kara 265 in the Ankara Regional Manuscripts Library Nevşehir Gülşehir Karavezir District Public Library Collection and the Qur'an registered with the number SS_22349997 in the Open Access of the Harvard University Fine Arts Library were evaluated comparatively.The information obtained from both libraries is limited to digital data. Only the serlevha illumination of the Qur'an registered with SS_22349997 in the Harvard University Fine Arts Library is in open access, and there is no information on whether the other pages of the Qur’an exist or not. The object of study was found worthy of examination because of the similarity of the serlevha illuminations of both Qurans examined. As a result of the research, it was seen that both serlevhas have very fine craftsmanship and they date back to the XVI-century Ottoman classical age; when the composition features, the colors, the techniques and motifs used, and the pattern features were evaluated in detail, it was revealed that they contain great similarities. Moreover, it was thought that the examined Qur’ans were produced by the same group of artists or craftsmen who adopted the same style or were decorated by craftsmen who lived in the same century.