Author:
Abstract
İslam öncesi dönemden başlayarak konargöçer bir yaşam biçimini benimseyen Türk boyları ve toplulukları, temel geçimlerini hayvancılıktan sağladıkları için bu onlara, kendilerine özgü bir hayat tarzı dayatmıştır. Bu dışadönük yaşama şekli Türklerin yaşam felsefesi olmuş, bu da daha dirençli ve kuvvetli olmayı zorunlu kıldığından, karşılaşılan hastalıklarla mücadele etmek, sağlığını korumak için birtakım uygulamaları hayata geçirmek çok önemli hale gelmiştir. Türklerde uygulanan tedavi yöntemleri, amaçları ve formasyonları açısından genel olarak iki gruba ayrılmaktadır. Birinci grup, Şaman (Kam) ve Baksı olarak adlandırılan, Şamanizm’in daha çok majik tedavi yöntemlerini benimseyen büyücü-tabiplerin bulunduğu tıp modelidir; ikinci grup ise, emçi, otacı ve atasagun olarak tanımlanan gruptur ve droglarla ve öteki tedavi yöntemleriyle dönemin maddi tıp anlayışını oluşturmaktadır. Ancak İslam öncesi Türk tıbbını maddi ve majik biçiminde ayrıştırmak bir yandan da sakıncalıdır, zira büyünün nerede bitip pozitif tıbbın nerede başladığını saptamak imkânsıza yakındır; çünkü birçok majik işlemde, bitkisel ve hayvansal ürünler, maddi araçlar ve madensel maddeler kullanılmaktadır.
Keywords
Abstract
Turkish tribes and communities, which adopted a nomadic lifestyle starting from the pre-Islamic period, earned their living from animal husbandry, and this imposed a unique lifestyle on them. This extroverted way of life became the life philosophy of the Turks, and it was very important to implement some practices to combat the diseases encountered and to protect health because such a lifestyle necessitated being more resilient and strong. Treatment methods applied in Turks were generally divided into two in terms of purposes and formations. The first group was the medical model called Shaman (Kam) and Baksi, in which some sorcerers-medicals adopted rather magical treatment methods of Shamanism. The second group was the group that was defined as “emchi”, “herbalist”, and “atasagun” and constituted the material medicine concept of the period with drugs and other treatment methods. However, dividing pre-Islamic Turkish medicine into material and magical forms is also inconvenient, because it is close to impossible to determine where the magic ends and positive medicine begins. Because vegetable and animal products, material tools, and mineral substances are used in many magical processes.