AİLE İŞLETMELERİNDE İKİNCİ KUŞAKTAN KAYNAKLANAN SORUNLARIN TESPİT EDİLMESİ VE ÇÖZÜMLENMESİNE YÖNELİK BİR ALAN ARAŞTIRMASI
Author:
Abstract
Günümüzde mevcut işletmelerin faaliyet gösterdikleri endüstriler incelendiğinde işletmelerin büyük çoğunluğunun aile işletmeleri olarak kurulduğu ve hayatına aile işletmesi olarak devam ettiği görülmektedir. Buna göre Dünya ve Türkiye genelinde aile işletmelerinin faaliyet gösterdikleri ülkelerin ekonomik işleyişinde önemli bir konuma sahip oldukları ve bu doğrultuda yurt içi hasılanın ve uluslararası rekabetin temel dayanağı olduğunu söylemek mümkündür. Dolayısıyla küresel piyasalarda hızla değişen koşullar ve yoğun rekabet ortamında aile işletmelerinin uzun yıllar varlıklarını devam ettirebilmeleri hem akademik mecrada hem de piyasa aktörleri tarafından üzerinde düşünülen güncel konuların başında gelmektedir. Bu bağlamda aile işletmelerinin yaşamsal varlıklarını devam ettirebilmeleri noktasında işletmelerin ikinci kuşağa devredilmesi aşaması önemli ve zorlu bir süreci beraberinde getirmektedir. Söz konusu süreci incelemek amacıyla işletmenin devredileceği ikinci kuşak ve ikinci kuşaktan kaynaklanan sorunları tespit etmek ve buna göre stratejiler geliştirmek büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, aile işletmelerinde yönetimin ikinci kuşağa devredilmesi aşamasında karşılaşılan sorunlar tespit edilmeye çalışılmış ve sorunların çözümlerine yönelik çeşitli öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır. Buna göre çalışma kapsamında; Gaziantep, Kahramanmaraş ve Adıyaman illerinde faaliyet gösteren Sanayi ve Ticaret Odalarına kayıtlı olan ikinci kuşağa geçmiş ya da geçecek olan veya her iki kuşağın birlikte yer aldığı aile işletmeleri incelenmiştir. Araştırma verilerini birinci kuşak işletme sahip ve yöneticileri oluşturmaktadır. İkinci kuşaktan kaynaklanan sorunların analizi için Sanayi ve Ticaret Odalarına kayıtlı toplam 1142 aile işletmesine ulaşılmış 315 tanesiyle birebir görüşülmüş ve bunların 251'i değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda ele alınan aile işletmelerinde ikinci kuşaktan kaynaklanan; itaatsizlik, aidiyet duygusunun gelişmemesi (sahiplenememe) ve kaynakların kontrolsüz kullanılması (savurganlık) sorunlarının görüldüğü tespit edilmiştir. Yapılan analiz sonuçlarına göre, aile işletmelerinde ikinci kuşaktan kaynaklanan itaatsizlik, savurganlık ve aidiyet duygusunun gelişmemesi sorunlarını ortaya koyan görüşler bakımından Gaziantep, Kahramanmaraş ve Adıyaman illeri arasında istatistiksel olarak bir anlamlılık bulunmuştur. Aile işletmelerinde ikinci kuşaktan kaynaklanan itaatsizlik sorununun işletmelerde diğer sorunlara göre daha fazla görüldüğü tespit edilmiştir. Söz konusu sorunların Gaziantep ilinde faaliyet gösteren aile işletmelerinde Kahramanmaraş ve Adıyaman illerinde faaliyet gösteren işletmelere göre daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords
Abstract
When the industries in which current businesses operate are examined, it was observed that most of the businesses are established as family businesses and continue operating as family businesses. In accordance with this, it can be said that in countries in Turkey and the world which operate as family businesses have an important position in the economic process and due to this, it is the fundamental basis of domestic product and international competition. Therefore, in the rapidly changing conditions and intense competition in global markets, the survival of family businesses for many years is one of the current issues that is considered by both the academic media and the market. In this context, to maintain the vital existence of the family businesses, the stage of transferring the businesses to the second generation brings about an important and difficult period. To examine the said process, it is of great importance to identify the second generation to which the business will be transferred and the problems arising from the second generation and to develop strategies accordingly. In this study, the problems encountered during the transfer of management to the second generation in family businesses were tried to be determined and various suggestions were provided for the solutions to these problems. Accordingly, within the scope of the study; Family businesses operating in Gaziantep, Kahramanmaraş, and Adıyaman provinces, which are registered to the Chambers of Industry and Commerce or will be transferred to the second generation or in which both generations operate together were examined. The research population is comprised of first-generation business owners and managers. 1142 family businesses registered in the Chambers of Industry and Commerce were contacted, 315 of them were interviewed one-on-one and 251 of them were evaluated for the analysis of the problems arising from the second generation. As a result of the research, it was determined that the problems of disobedience, a lack of sense of belonging (inability to own), and uncontrolled use of resources (wastefulness) originating from the second generation were observed in the family businesses part of the research. According to the analysis results, a statistical significance in terms of the opinions that reveal the problems of disobedience, wastefulness, and lack of sense of belonging arising from the second generation in family businesses was found between the provinces of Gaziantep, Kahramanmaraş, and Adıyaman. It was determined that in businesses the disobedience problem arising from the second generation in family businesses is more common than other problems. It was concluded that these problems are more common in family businesses operating in Gaziantep than those operating in Kahramanmaraş and Adıyaman provinces.