Doğu Avrupa Bölgesindeki Avrupa Birliği’ne Üye Ülkelerin İnsani Gelişmişlik Endekslerinin Entropi Tabanlı Aras Ve Edas Yöntemleri İle Değerlendirilmesi
Author:
Abstract
Bir organizasyonda çalışanların iş ve sosyal hayat standartlarının çalışanların memnun olması seviyesine getirildiğinde, organizasyonda çalışanların çalışma verimlilikleri artabilmektedir. Ülkelerde organizasyon olarak düşünüldüğünde, ülkeyi oluşturan bireylerin insani gelişmişlik endeks değerlerinin yüksek olması, insan performanslarının her alanda yüksek olmasına ve buna bağlı olarak uluslararası her alanda ülke performanslarının da yüksek olmasına sebep olabilmektedir. Bu kapsamda çalışmada Doğu Avrupa bölgesinde bulunan Avrupa Birliği’ne üye ülkelere göre insani gelişmişlik endekslerinin önemlilik dereceleri (ağırlık katsayıları) Entropi ve söz konusu ülkelerin insani gelişmişlik performans değerleri Aras ve Edas çok kriterli karar verme yöntemleri ile tespit edilmiştir. Bulgulara istinaden, araştırmaya dahil olan ülkelere göre insani gelişmişlik performansını oluşturan kriterlerin (göstergelerin, değişkenlerin) önemlilik dereceleri (ağırlık katsayıları) çok nicelikten az niceliğe doğru KBGSMH (kişi başı gayri safi milli hasıla), beklenen okullaşma yılı, ortalama okullaşma yılı ve doğumda yaşam beklentisi olarak sıralanmıştır. Devamında Aras ve Edas yöntemleri uygulanarak ülkelere göre insani gelişmişlik performans değerleri tespit edilmiş olup, söz konusu tespit edilen değerlerin yöntemlere göre sıralamaları birbirleri ile tamamıyla tutarlılık göstermiştir. Bu kapsamda Aras ve Edas yöntemlerine göre ülkelerin insani gelişmişlik performans değerleri çok nicelikten az niceliğe doğru Slovenya, Çekya, Estonya, Litvanya, Slovekya, Polonya, Letonya, Macaristan, Hırvatistan, Romanya ve Bulgaristan olarak sıralanmıştır. Söz konusu bu sıralamalar Birleşmiş Milletler Kalkınma Raporu kapsamında özel matematiksel yöntem ile hesaplanan ülkelerin insani gelişmişlik performans (endeks) değerlerinin sıralaması ile %36 oranında tutarlılık göstermiştir. Buna karşın Aras ve Edas yöntemleri ile tespit edilen ülkelerin performans değerleri sıralamaları ile Birleşmiş Milletler Kalkınma Raporu kapsamında özel matematiksel yöntem ile hesaplanan ülkelerin insani gelişmişlik performans (endeks) değerlerinin sıralaması arasındaki sıra farkı ortalaması 0,727 olarak tespit edilmiştir. Buna bağlı olarak Entropi-Aras ve Entropi-Edas çok kriterli karar verme teknikleri ile ülkelerin insani gelişmişlik endeksleri (performansları) ve onların sıralamaları kısmi olarak değerlendirilebileceği sonucuna varılmıştır.
Keywords
Abstract
When the work and social life standards of the employees in an organization are brought to the level of satisfaction of the employees, the working efficiency of the employees in the organization can increase. Considering as an organization in countries, the high level of human development index values of individuals who make up the country can cause high human performances in every field and consequently high national performances in every field. In this context, the significance levels (weighting coefficients) of the human development indexes compared to the member states of the European Union in the Eastern European region were determined by Entropy and human development performance values of the mentioned countries by Aras and Edas multi-criteria decision making methods. Based on the findings, the criteria (indicators, variables) of the criteria (indicators, variables) that constitute the human development performance according to the countries included in the research, are very important from the very low to the quantity are listed as KBGSMH (gross national product per capita), expected schooling year, average schooling year and life expectancy at birth. Later, by applying Aras and Edas methods, human development performance values were determined according to the countries, and the ranking of these determined values according to the methods was fully consistent with each other. In this context, according to the Aras and Edas methods, the human development performance values of the countries are listed as Slovenia, Czechia, Estonia, Lithuania, Slovekya, Poland, Latvia, Hungary, Croatia, Romania and Bulgaria, from very little to very little. These rankings were 36% consistent with the ranking of the human development performance (index) values of the countries calculated with the special mathematical method within the scope of the United Nations Development Report. On the other hand, the average of the difference in rank between the performance values rankings of the countries determined by Aras and Edas methods and the ranking of the human development performance (index) values of the countries calculated by the special mathematical method within the scope of the United Nations Development Report was determined as 0.727273. Accordingly, it has been concluded that the human development indices (performances) and their rankings of the countries can be partially evaluated with Entropi-Aras and Entropi-Edas multi-criteria decision-making techniques.