STRES KAYNAKLARININ KÜLTÜREL FARKLILIKLARLA İLİŞKİSİ: UŞAK ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK BİR UYGULAMA
Author :
Abstract
Günümüzde bireyler, çevresel koşulların hızlı değişimi, geleceğin belirsizliği ve diğer birçok faktör neticesinde nedenleri, sonuçları ve çözüm yolları bakımından oldukça karmaşık bir süreci içeren ve günlük hayatın her aşamasının kaçınılmaz bir parçası durumuna gelmiş, bireylerin performanslarını ve yaşam kalitelerini önemli ölçüde etkilemekte olan stres kavramı ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Özellikle Üniversiteye geçiş aşaması birçok öğrenci açısından stresli bir süreci oluşturmakla birlikte öğrenciler bu süreçten farklı düzeylerde etkilenmektedirler. Bazı öğrenciler için bu süreç kolay atlatılabilir bir durumken, bazı öğrenciler içinse bu süreç, yıkıcı etkilere dahi neden olabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, ülkemizdeki yükseköğretim düzeyindeki öğrencilerin stres kaynaklarını belirlemek ve David Robotham’ın (2008) yükseköğretim düzeyindeki öğrencilerin stres kaynaklarının belirlenmesine yönelik olarak hazırlamış olduğu çalışmasında yer alan stres kaynaklarını, ülkemiz yükseköğretim düzeyindeki öğrencilerin stres kaynakları ile karşılaştırarak stres kaynaklarının her iki kültüre ilişkin farklılıklardan etkilenip etkilenmediğini belirlemek ve öğrencilerin stres düzeylerini ölçmektir. Bu kapsamda çalışmanın uygulama aşamasında Uşak Üniversitesinde öğrenim gören öğrenciler arasından basit rassal örnekleme yöntemi ile toplam 382 kişilik bir örneklem seçilerek bu öğrencilerin stres kaynaklarının belirlenmesine ve stres kaynaklarının değerlendirilmesine ilişkin olarak anket çalışmasına yer verilmiştir. Çalışmanın sonucunda Ülkemizde yükseköğretim düzeyindeki öğrenciler David Robotham’ın çalışmasında da yer alan sınav dönemlerinde yaşanan gerginlik, üniversiteye geçiş süreci, mali kaynakların yetersizliği ve aileden farklı bir ülkede veya bölgede eğitim alma gibi kategorilerde strese maruz kalmaktadırlar. Analizler incelendiğinde, elde edilen veriler, stres kaynaklarının kültürel bakımdan farklılık göstermediği ve yükseköğretim düzeyindeki öğrencilerin her iki kültürde aynı stres kaynaklarından etkilendikleri sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords
Abstract
Nowadays, due to the rapid change in environmental conditions, uncertainty about the future and many other factors relating to its causes, consequences and solutions, the individual is subject to a very complex process and has become an inevitable part of every phase of daily life, with the concept of stress significantly affecting the individual's performance and quality of life. In particular, the transition to university is a stressful process for many students, but students are affected by this process at various levels. For some students this process is easy to overcome, while for others it can even have destructive effects. The aim of this study is to identify the sources of stress among students at the university level in our country and to identify the sources of stress in the David Robotham study "Stress among university students" (2008): Towards a research agenda". The aim is to determine whether the sources of stress are influenced by cultural differences by comparing students' sources of stress with the level of the level, and to measure students' stress levels. In this context, during the application phase of the study, a sample of 382 people was selected from the students studying at the university Uşak and a questionnaire study was carried out to determine the sources of stress among these students and to evaluate their sources of stress. As a result of the study, students at university level in our country are exposed to stress in categories such as tension during the examination David Robotham periods included in the study, transition to university, insufficient financial resources and education in a country or region other than the family. The analysis of the analyzes concludes that the data obtained, the sources of stress do not differ culturally and students at university level are affected by the same sources of stress in both cultures.
Keywords
- David Robotham’ın 2008 yılında yükseköğretim öğrencilerinin stres kaynaklarının belirlenmesine yönelik
- David Robotham’ın 2008 yılında yükseköğretim öğrencilerinin stres kaynaklarının belirlenmesine yönelikhazırlamış olduğu çalışmaya göre, Birleşik Krallıkta, evden üniversiteye geçiş döneminde öğrenciler stresemaruz kalmakta ve bu süreçten farklı düzeylerde etkilenmektedirler. Bazı öğrenciler için bu süreci kolayatlatılabilirken bazıları içinse bu süreç, yıkıcı etkilere dahi neden olabilmektedir (Robotham, 2008: 735-736).Robotham’a göre, öğrencilerin strese cevapları duygusal, bilişsel, davranışsal ve fizyolojik olabilmektedir.Yükseköğretime geçiş aşamasında öğrenciler, eğitim, sınavlar, geçiş sürecinin sıkıntılı olması, farklı birülkede eğitim almak ve mali kısıt kaynaklı stres yaşamaktadırlar. Öğrencilerin eğitimde stres kaynaklarıarasında, üniversite sürecinde akademik anlamda başarısız olma korkusu da belirtilmiştir. Öğrencilerin sınavdönemlerinde maruz kaldıkları stres bazı öğrencilerde bulantı, karın ağrısı, yemek yememe, uyku vb. etkilereneden olmakta ve bu durum, algılamada sorun oluşturmadır. Üniversiteye geçiş aşamasında, özellikle birincisınıf öğrencilerinin yeni sorumluluklar yüklenecek olmaları, yeni bir sosyal çevreye alışmaları ve uyumsağlamaları zorunluluğu öğrencilerin stres yaşamalarına neden olmaktadır. Bu durum öğrencileri sigara vealkol kullanmaya yöneltmektedir. Öğrencilerin doğdukları ve büyüdükleri bölgeden veya ülkeden farklı birbölge veya ülkede yükseköğretim eğitimi alacak olmaları, bu öğrencilerin farklı kültürlere uyumsağlamalarını, o bölgenin dilinin öğrenilmesini gerektirmekte ve bu durum da öğrencilerde strese nedenolmaktadır. Öğrencilerin yükseköğretim süreci boyunca ödemek zorunda oldukları harçlar, sınırlı malikaynaklara sahip olmaları ve mali açıdan ailelerine bağımlı olmaları öğrencilerin mali kaynaklı stresyaşamalarına neden olmaktadır ki, bu mali kısıtlar nedeniyle öğrencilerin yaklaşık bir kısmı, yükseköğretimkurumuna devam ederken part-time olarak çalışmaktadırlar. Mali kaynaklar açısından öğrencilere sağlananburslar da yeterli düzeyde olmaktadır. Ayrıca Robotham, öğrencilerin sınırlı kaynaklara sahip olmalarınınonları çeşitli suçları işlemeye teşvik edebileceğini ve bu nedenle öğrencilere bu süreçte profesyonel danışmanlık hizmeti sağlanması gerektiğini savunmaktadır (Robotham, 2008: 736-743).
- Bireyler toplum içerisinde sosyal bir varlık olmanın gerekliliği nedeniyle sürekli olarak çevreleri ileetkileşim halinde bulunmak zorundadırlar. Dolayısıyla bu etkileşimin söz konusu olduğu ortamlarda streskaçınılmaz bir olgudur. Özellikle ergenlik çağındaki gençler, yükseköğrenim döneminde daha fazla iş yüküve sorumluluk alma zorunluluğu nedeniyle strese daha fazla maruz kalmakta ve stres kaynaklarıçeşitlenmektedir. Ülkemizde yükseköğretim düzeyinde bulunan öğrencilerin stres kaynaklarınınbelirlenmeye çalışıldığı ve David Robotham’ın (2008) yükseköğretim düzeyinde bulunan öğrencilerin streskaynaklarının belirlenmesine ilişkin hazırlamış olduğu çalışmasında yer alan stres kaynaklarının, ülkemizdeyükseköğretim düzeyindeki öğrenciler açısından da bir stres kaynağı olup olmadığının belirlenmeyeçalışıldığı bu çalışmada, stres kaynaklarının kültürel farklılıklardan etkilenmediği ve ülkemizdeyükseköğretim düzeyinde bulunan öğrencilerin de aynı stres kaynaklarından etkilendikleri sonucuna ulaşılmıştır.
- Yükseköğretime geçiş aşamasındaki gençlerin stres kaynakları genel olarak aileden ayrılma, farklı bir sosyalçevreye ve kültüre uyum sağlama zorunluluğu, yeni sorumluluklar alma zorunluluğu, yükseköğretimsüresince finansman alanında yaşanan sıkıntılar ki ülkemizde 28.08.2012 tarihinde imzalanmış olankararname ile 2011-2012 eğitim-öğretim yılından itibaren üniversitede eğitim alan birinci öğretim ve açıköğretim öğrencilerinden alınan harçlar kaldırılmıştır. Ayrıca, sınavlarda başarısız olma korkusuyla yaşanansıkıntılar ve akademik personel ile etkin bir iletişimin kurulamaması nedeniyle yaşanan sıkıntılar olarakkategorize edilebilmektedir. Yükseköğretim sürecindeki öğrencilerin etkinliğini ve verimliliğini olumsuzyönde etkileyen stres kaynaklarını tamamen ortadan kaldırabilmek mümkün değildir. Bu kapsamda,öğrencilerin stres düzeylerini azaltmak amacıyla gerek üniversite yönetimine gerekse akademik personeleçeşitli sorumluluklar düşmektedir. Bu sorumluluklar arasında, akademik personel ile öğrenciler arasındakiiletişimin arttırılmasına özen göstermek, sınav dönemlerinde stres düzeyini kontrol etmeye yönelikprofesyonel destek ile çeşitli egzersiz çalışmalarında bulunmak, alınacak çeşitli kararlarda öğrencilere,onların da düşüncelerinin önemini vurgulamak bu kapsamda basit fakat önemli konulardır. Eğitimdeyükseköğretime geçen öğrencilerin stres düzeylerinin azaltılmasına yönelik, ailelerinden sonra ilk kez farklıbir kültüre ve sosyal çevreye uyum sağlamak zorunda kalan öğrencilerin birbirlerine, üniversiteye veakademik personele adaptasyonlarını sağlamak amacıyla oryantasyon çalışmaları düzenlenebilmektedir.Ayrıca öğrencilere psikolojik anlamda destek sağlamak amacıyla, okul içerisinde profesyonel danışmanlık hizmetinin sağlanmasına yönelik çalışmalar da bu kapsamda sayılabilecek önerilerden bir kaçıdır.
- Ayrancı, E. & Öge, E. (2011). “Bir Vakıf Üniversitesindeki Öğrencilerin Sınav Kaygısı Hakkında Araştırma”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (30): 91, 98.
- Bahar, E. (2006). İşletme Becerileri Grup Çalışması, Detay Yayıncılık, İstanbul, s.161, 164.
- Campbell, M., Baltes, J. İ., Martin, A. & Meddings, K. (2007). “The Stress of Leadership”, Center For Creative Leadership, The Stress of Leadership, A CCL Research White Paper. p. 13.
- Durna, U. (2006). “Üniversite Öğrencilerinin Stres Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi,” İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1): 321.
- Fleishman, E. A. (1996). Stress and Human Performance, p. 11, http://www.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=mLjTv0hSJ-
- Gençlik Çalışma Birimi, (2007). İstatistiklerle Türkiye’de Gençlik. http://proje.akdenizbelbir.gov.tr/Dosyalar/istatistiklerlegenclik.pdf.
- George, J. M. and Gareth R. J. (1999). Understanding and Managing Organizational Behavior, Addison Wesley Publishing Company, Massachuset, 2. Edition, p. 36-321.
- Güçlü, N. (2001). “Stres Yönetimi”, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1): 101.
- Gümüştekin, G. E. & Öztemiz A. B. (2004). “Örgütsel Stres Yönetimi ve Uçucu Personel Üzerinde Bir Uygulama”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (23): 62.
- Herman, J.P. and Cullinan W.E. (1997). “Neurocircuitry of stress: central control of the hypothalamo– pituitary–adrenocortical axis” Trends Neurosci, 20(2): 78.
- İlbars, Z. (t.y.). “Kültür ve stres”, Kriz Dergisi, 2(1): 177.Karakurt vd. (2010). “Üniversite Öğrencilerinde İlaç Kullanımı”, TAF Prev Med Bull Dergisi, 9(5): 551. Koç Üniversitesi Rehberli ve Danışmanlık, http://adaylar.ku.edu.tr/rehberlik-ve-danismanlik.
- Michie, S. (2002). “Causes and Management of Stress at Work”, Occup Environ Med, (56): 70.
- Robotham, D. (2008). “Stress Among Higher Education Students: Towards A Research Agenda”, Journal of Further and Higher Education, DOI 10.1007/s10734-008-9137-1, 56: 735-743.
- Salami, A. O., Ojokuku, R. M., İlesanmi, O. A. (2010). “Impact of Job Stress on Managers’ Performance”, European Journal of Scientific Research, 45(2): 250-251.
- Soysal, A. (2009). “İş Yaşamında Stres”, Çimento İşveren Dergisi, 23(3): 18.
- Şimşek, M. A., (2005). “Stres Yönetimi Programının Bursa İlinde Sanayi Alanında Çalışan Personelin Stres Düzeyine Etkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), (2012). Gençlerin İşgücü Piyasasına Geçişi Araştırma Sonuçları.
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), (2011). Hanehalkı İşgücü Araştırması 2011 Eylül Dönemi Sonuçları (Ağustos, Eylül, Ekim 2011), Sayı: 258, 2011.
- Varvogli, L. and Darviri,C. (2011). “Stress Management Techniques: evidence-based procedures that reduce stress and promote health”, Health Scıence Journal, 5(2): 75.
- Wang, H., Kong, M., Shan, W., Vong, S. (2010). “The Effects Of Doing Part-Time Jobs on College StudentAcademic Performance and Social Life in A Chinese Society”, Journal of Education and Work, (23)1: 82.
- Woodman, T. and Hardy, L. (2001). “A Case Study of Organizational Stress in Elite Sport. Journal of Applıed Sport Psychology, (13): 207.
- Wu, Ellery K. Y., Mak, Winnie W. S. (2012). “Acculturation Process and Distress: Mediating Roles ofSociocultural Adaptation and Acculturative Stress”, Reprints and permission: sagepub.com/journalsPermissions.nav, Sage. p. 2-3.
