TÜRKİYE’NİN FARKLI BÖLGELERİNDE GÖREV YAPAN BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ÖĞRETMENLERİNİN ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK ATIKLARA İLİŞKİN FARKINDALIK DÜZEYLERİ

Author :  

DOI : 10.31576/smryj.770
Year-Number: 2021-42
Language : null
Konu :
Number of pages: 311-326
Mendeley EndNote Alıntı Yap

Abstract

Bu çalışma, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) bünyesindeki okullarda görev yapan Bilişim Teknolojileri (BT) öğretmenlerinin elektronik atıklara ilişkin farkındalık düzeylerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma, bu amaca uygun olarak nicel araştırma yöntemlerinden betimsel araştırma modeline göre yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini, Türkiyenin farklı bölgelerinde ve farklı okul kademelerinde görev yapan 170 (80 kadın, 90 erkek) BT öğretmeni oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında, Öztüre (2015) tarafından geliştirilen “Bilişim Teknolojileri Öğretmenlerinin Elektronik Atık Farkındalığı Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçek aracılığıyla elde edilen veriler SPSS programına aktarılmıştır. Ölçek katılımcılara uygulandıktan sonra tekrar geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. Ayrıca iki alt boyuttan (Bilişsel Farkındalık ve Uygulama Farkındalığı) oluşan ölçekten elde edilen verilere ait frekans (f), ortalama (M), standart sapma (SD), basıklık ve çarpıklık katsayıları hesaplanmış ve parametrik testler yapılmıştır. Çalışmada elde edilen bulgulara göre; BT öğretmenlerinin elektronik atık algılarına ilişkin uygulama ve bilişsel farkındalıklarının orta düzeyde olduğu belirlenmesine rağmen genel farkındalık düzeylerinin düşük olması dikkat çekicidir. Ayrıca cinsiyet ve mesleki tecrübeye göre anlamlı bir farklılık oluşmamsına rağmen, eğitim durumları ve yaş bağlamında anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Bu verilerden hareketle konu özelinde öğretmenlerin, genel olarak da her kesimden bireylerin elektronik atıklarla ilgili farkındalıklarının arttırılması sağlanmalıdır.

Keywords

Abstract

This research was carried out to determine the awareness levels of Information Technologies (IT) teachers working in schools under the Ministry of National Education (MoNE) regarding electronic waste. The research was conducted according to the descriptive research model, which is one of the quantitative research methods in accordance with this purpose. The sample of the study, in different regions of Turkey and working in different school level 170 (80 women, 90 men formed) IT teachers. In the collection of data, "Information Technology Teachers' Electronic Waste Awareness Scale" developed by Öztüre (2015) was used. The data obtained through the scale were transferred to the SPSS program. After the scale was applied to the participants, validity and reliability analyzes were made again. In addition, the frequency (f), mean (M), standard deviation (SD), kurtosis and skewness coefficients of the data obtained from the scale consisting of two sub-dimensions (Cognitive Awareness and Application Awareness) were calculated and parametric tests were performed. According to the findings obtained in the study; It is noteworthy that although IT teachers' application and cognitive awareness of electronic waste perceptions are found to be moderate, their general level of awareness is low. In addition, although there was no significant difference in terms of gender and professional experience, a significant difference was found in the context of educational status and age. Based on these data, it should be ensured that the awareness of teachers, in general, of individuals from all walks of life, about electronic waste should be increased.

Keywords

Kaynakça

  • Akın, B., & Kuru, A. (2010). Elektrikli ve elektronik atıkların (eatık) zararları, yönetimi ve Türkiye’deki
  • Akın, B., & Kuru, A. (2010). Elektrikli ve elektronik atıkların (eatık) zararları, yönetimi ve Türkiye’deki uygulamalarının değerlendirilmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi (İAÜD), 12, 1-12.
  • Akpulat, O. (2020). Atığın ötesinde-Dünya ve Türkiye’de elektronik atık. Mevcut Durumu Araştırma Raporu. S360 Sürdürülebilirlik Hizmetleri A.Ş.
  • Alaş, A., Tunç, T., Kışoğlu, M., & Gürbüz, H. (2009). An investigation on prospective teachers’ consciouswater consumption: Atatürk University sample. Erzincan University Journal of Education Faculty, 11(2):37-
  • Anadolu Ajansı (AA). (2019, 24 Temmuz). Olimpiyat madalyaları görücüye çıktı. https://www.aa.com.tr/tr/dunyadan-spor/olimpiyat-madalyalari-gorucuye-cikti/1540285.
  • Anders, A. (2017). Total consumer power consumption forecast. Nordic Digital Business Summit, 10.
  • Awasthi, A. K., Zeng, X., & Li, J. (2016). Relationship between e-waste recycling and human health risk in ındia: A critical review. Environmental Science and Pollution Research, 1–24.
  • Ay, E. (2012). Atık elektrikli ve elektronik eşyaların geri kazanımının değerlendirilmesi ve Samsun ilindeseçilen pilot bir bölgede uygulanması. (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
  • Aydın, C. Y., Deniz, P. O., & Kiraz, E. D. E. (2017). Water use attitudes and behaviours of high-educationstudents who do receive and do not receive environmental health trainıng. Journal of Envıronmental Protectıon and Ecology, 18, 690-9.
  • Azodo, A.P., Ogban, P.U., & Okpor, J. (2017). Knowledge and awareness implication on e-wastemanagement among Nigerian collegiate. JASEM. ISSN 1119-8362. J. Appl. Sci. Environ. Manage. October 2017 Vol. 21 (6) 1035-1040.
  • Bakar, C., & Baba A. (2009). Metaller ve insan sağlığı: Yirminci yüzyıldan bugüne ve geleceğe miras kalan çevre sağlığı sorunu. 1. Tıbbi Jeoloji Çalıştayı, 162-85.
  • Baldé, C.P., Forti, V., Gray, V., Kuehr, R., & Stegmann, P. (2017). The global e-waste monitor 2017. UnitedNations University (UNU), International Telecommunication Union (ITU) & International Solid Waste Association (ISWA), Bonn/Geneva/Vienna.
  • Baldé, C.P., Wang, F., Kuehr, R., & Huisman, J. (2015). The The Global E-waste Monitor 2014. United Nations University, IAS–SCYCLE, Bonn, Germany.
  • Basalla, G. (2013). Teknolojinin evrimi. (Cem Soydemir, Çev.). Doğu Batı Yayınları.
  • Baudrillard, J. (2013). Tüketim toplumu. (Hasan Deliceçaylı ve Ferda keskin, Çev.). 6. Basım. Ayrıntı Yayınları.
  • Birleşmiş Milletler (2002, 25 Ekim). Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 2002/96/EC sayılı direktifi. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32002L0096.
  • BTK (2010). BTK yeşil bilişim raporu. Ankara: Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu.
  • Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi Yayıncılık.Chi, X., Streicher-Porte, M., Wang, M.Y.L., & Reuter, M.A. (2011). “Informal electronic waste recycling: A sector review with special focus on China”, Waste Management, 31, 731–742.
  • Choksi, S. (2001). The Basel convention on the control of transboundary movements of hazardous wastesand their disposal: 1999 Protocol on liability and compensation. Ecology Law Quarterly, 28(2), 509–539.
  • Coşkun, A. (2018). Cebimizdeki değerli çöp–cep telefonu atıklarında genişletilmiş üretici sorumluluğu. Pazarlama İçgörüsü Üzerine Çalışmalar, 2(1), 35-45.
  • Çağlarırmak, N., & Hepçimen, Z., (2010). Ağır metal toprak kirliliğinin gıda zinciri ve insan sağlığına etkisi. Akademik Gıda, 8 (2), 31-35.
  • Çalış, S., & Ergül, N.R. (2015). Determination of science teacher candidates' views on electronic waste pollution. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 186(2015), 261–268.
  • Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2012). Atık elektrikli ve elektronik eşyaların kontrolü yönetmeliği. Birinci Bölüm, Madde 4/f.
  • Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2017, 10 Ekim). Sıfır atık projesi nedir?. https://sifiratik.gov.tr/sifir-atik/sifir- atik-nedir.
  • Deniz, P. Ö., Aydın, Ç. Y., & Kiraz, E. D. E. (2019). Electronic waste awareness among students of engineering department. Cukurova Medical Journal, 44(1), 101-109.
  • Ellul, J. (2003). Teknoloji toplumu. (Musa Ceylan, Çev.). Bakış Yayınları.
  • Gill, G.N. (2011, 8 January). Electronic waste. https://www.britannica.com/technology/electronic-waste.
  • Harman, G., & Çelikler, D. (2016). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının geri dönüşüm kavramı hakkındaki farkındalıkları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 331-353.
  • Heacock, M., Kelly, C. B., Asante, K. A., Birnbaum, L. S., Bergman, Å. L., Bruné, M. N., ... & Kamel, M.(2016). E-waste and harm to vulnerable populations: a growing global problem. Environmental Health Perspectives, May, 124(5): 550-555.
  • Kalkınma Bakanlığı. (2018). 2018 Yılı kamu bilgi ve iletişim teknolojileri yatırımları raporu. İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Bilgi Toplumu Dairesi, Haziran 2018, s 5.
  • Kalkınma Bakanlığı. (2018). Bilgi ve iletişim teknolojileri özel ihtisas komisyonu raporu. On Birinci Kalkınma Planı, s.37, Ankara.
  • Karakaya, İ. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. (A. Tanrıöğen, Edt.). Ankara: Anı Yayıncılık. Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
  • Kışoğlu, M., Yıldırım, T., Salman, M., & Sülün, A. (2016). İlkokul ve ortaokullarda çevre eğitimi verecekolan öğretmen adaylarında çevre sorunlarına yönelik davranışların araştırılması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 299-318.
  • Kline, P. (2000). The handbook of psychological testing. (2nd Edition). London and Newyork: Routledge.
  • Kumar, S. (2018). Teacher’s role in e-waste management and its impact on the environment. InternationalJournal of Research in Humanities, Arts and Literature (IMPACT: IJRHAL) ISSN (P): 2347-4564; ISSN (E): 2321-8878 Vol. 6, Issue 2, Feb 2018, 249-256.
  • Li, J., Tian, B., Liu, T., Liu, H., Wen, X., & Honda, S. (2006) Status quo of e-waste management in mainland China. Journal of Water Cycle and Waste Management, 8(1), 13-20.
  • Mburu, P. T., & Tuduetso, T. (2013). Investigation of consumer behavior on discarding of theirelectrical/electronic waste: A case of Gaborone city. E3 Journal of Business Management and Economics, 4(9), 200-205.
  • MEB. (2012). MEB 2011 idare faaliyet raporu. MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı. Ankara, 2012. MEB. (2019). 2019 yılı idari faaliyet raporu. Ankara, 2020.
  • MEB. (2019). MEB 2018 idare faaliyet raporu. MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı. Ankara, 2019.NMS, (2020, 15 November). From minerals to your mobile, National Museums Scotland. https://www.nms.ac.uk/explore-our-collections/resources/from-minerals-to-your-mobile/.
  • Owens, J., & Bary, E. (2020, 8 January). How the pandemic has changed tech in its first 100 days.https://www.marketwatch.com/story/how-the-pandemic-has-changed-tech-in-its-first-100-days-2020-06-18.
  • Önder, Ü. (2020, 8 Ocak). Taşınabilir bilgisayar satışlarında yüzde 70 artış. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/tasinabilir-bilgisayar-satislarinda-yuzde-70-artis/1981294.
  • Öztüre, G. (2015). Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin elektronik atiklar konusundaki farkindalikdüzeylerinin belirlenmesi: İzmir ili örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Öztürk, T., & Öztürk, F.Z. (2015). Öğretmen adaylarının çevre ve çevre eğitimi ile ilgili görüşleri (Orduüniversitesi örneği). Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, Volume: 18 - Number: 33, 115-132.
  • Pallant, J. (2007). SPSS survival manual: A step-by-step guide to data analysis using SPSS for Windows. Philadelphia, PA: Open University Press.
  • Quarshie, A.M. (2013). Purchasing behaviour and the accumulation of electronic waste among teachers of second-cycle schools in the Takoradi Sub-Metropolis. (Master dissertation). University Of Cape Coast.
  • Ramachandra, T.V., & Saira, V. K. (2004). Environment ally sound options for e-wastes management.Energy & Wetlands Research Group, Centre for Ecological Sciences, Indian Institute of Science Bangalore.
  • REC, (2016). Atık elektrikli ve elektronik eşyaların kontrolü yönetmeliği belediye uygulama rehberi, bölgesel çevre merkezi. https://recturkey.files.wordpress.com/2016/11/aeee_ rehberi.pdf.
  • Robinson, B.H. (2009). E-waste: An assessment of global production and environmental impacts. Science of the Total Environment, 408, 183–191. doi:10.1016/j.scitotenv.2009.09.044.
  • Roper, W. (2020, 8 January). Tech investors rise during pandemic. https://www.statista.com/chart/21947/tech-investors-rise-covid/.
  • Selçuk, Z. (2019). Sıfır atık eğitim projesi tanıtım toplantısı. https://istanbul.meb.gov.tr/www/sifir-atik- egitim-projesi/icerik/2790
  • Salihoğlu, G., & Kahraman, A.E. (2016). Türkiye’de elektrikli ve elektronik atık üretimi, Bursa örneği. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Cilt 21, Sayı 2, Sy 95-106, 2016.
  • Selvakani, P. C. B., & Thanavathi, C. A. (2018, 5 October). Study on e-waste awareness of student teachers. http://www.researchgate.net.
  • Şaf, M.Y. (2015). Bilgi ve iletişim teknolojileri sektörünün makroekonomik etkileri: Uluslararasıkarşılaştırma ve Türkiye değerlendirmesi. (Uzmanlık Tezi). Kalkınma Bakanlığı, Bilgi Toplumu Dairesi Başkanliği, 2015.
  • Şentürk, İ. (2019). Elektrikli ve elektronik eşya atıklarının geri dönüşümü konusunda halkın bilinç düzeyininölçülmesi: Sivas ili örneği. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. Cilt 11, sayı 18. Issn: 2528-9527. E- Issn: 2528-9535.
  • Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Boston: Pearson/Allyn & Bacon.
  • Taşdemir, S. (2018). Fatih projesi ile eğitimde teknoloji entegrasyonu sağlanan okullarda teknoloji liderinin belirlenmesi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi. E-Issn: 2528-9632, 2018, 3(1), Sy 1-14.
  • Thanavathi, C. (2018). E-waste awareness among student teachers. International Journal of Interdisciplinary and Multidisciplinary Studies (IJIMS), 2018, Vol 5, No.1,63-66.
  • The Global E-Waste Monitor 2020: Quantities, flows and the circular economy potential. United NationsUniversity (UNU)/United Nations Institute for Training and Research (UNITAR)–co-hosted SCYCLEProgramme, International Telecommunication Union (ITU) & International Solid Waste Association (ISWA), Bonn/Geneva/Rotterdam.
  • Topçu, F.H. (2017). Uluslararasi düzeyde elektrikli ve elektronik atiklarin (e-atik) ticareti ve sorunlar.Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2017, C.22, Kayfor15 Özel Sayısı, s.1689-1705.
  • Toprak, A., O., Hobikoğlu, E., H., Eğri, T., & Ö, Z. (2013). Elektrikli ve elektronik atıkların geridönüşümünde tüketici davranışları: İstanbul ili örneği. International Conference on Eurasian Economies, SESSION 5D: Enerji ve Tabii Kaynaklar, 1018-1026.
  • Topuz, A.C., & Göktaş, Y. (2015). Türk eğitim sisteminde teknolojinin etkin kullanımı için yapılan projeler: 1984-2013 dönemi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 2, Mayıs 2015.
  • TUBİSAD (2017). Türkiye bilişim sanayicileri derneği (TUBİSAD) e-atık eğitim kitapçığı, 2017. Sayı:9.
  • TUBİSAD (2017, 21 Aralık). Bilgi ve iletişim teknolojileri sektörü 2017 pazar verileri raporu, 2018. http://www.tubisad.org.tr/tr/images/pdf/tubisad_2017_bit_pazar_verileri_tr.pdf.
  • Türkiye Bilişim Sektörü Derneği (2020, 4 Mayıs). Koronavirüs’ün (Covid-19) bilişim sektörüne etkileri. https://tubider.org.tr/wp-content/uploads/2020/05/TUBIDER-COVID-19-RAPORU-200504.pdf.
  • UNEMG (2017, 10 November). United Nations system-wide response to tackling e-waste, https://unemg.org/images/emgdocs/ewaste/E-Waste-EMG-FINAL.pdf.
  • UNEP (2008, 5 October). Bali declaration on waste management for human health and livelihood.http://www.basel.int/Portals/4/Basel%20Convention/docs/meetings/cop/cop9/balideclaration/BaliDeclaration .pdf.
  • United Nations Conference on Trade and Development–UNCTAD (2019, 12 December). Covid-19 haschanged online shopping forever, survey shows. https://unctad.org/news/covid-19-has-changed-online- shopping-forever-survey-shows.
  • World Economic Forum-WEF (2019). The world’s e-waste is a huge problem. It’s also a golden opportunity. https://www.weforum.org/agenda/2019/01/how-a-circular-approach-can-turn-e-waste-into-a-golden-
  • World Economic Forum-WEF (2019, 28 December). Global electronic waste up 21% in five years, andrecycling isn’t keeping up. https://www.weforum.org/agenda/2020/07/global-electronic-waste-recycling- management/#:~:text=In.
  • World Economic Forum-WEF (2020, 8 January). How COVID-19 is taking gaming and esports to the next level. https://www.weforum.org/agenda/2020/05/covid-19-taking-gaming-and-esports-next-level/.
  • Widmer, R., Oswald-Krapf, H., Sinha-Khetriwal, D., Schnellmann, M., & Böni, H. (2005). Global perspectives on e-waste. Environmental Impact Assessment Review, 436-458.
  • Xu, J., Yasinzai, M., & Lev, B. (2012). Proceedings of the sixth international conference on managementscience and engineering management: Focused on electrical and information technology. Part IV: Industrial Engineering, Springer Science & Business Media, 398.
  • Xu, X., Yang, H., Chen, A., Zhou, Y., Wu, K., Liu, J., Zhang, Y., & Huo, X. (2012). Birth outcomes related to informal e-waste recycling in Guiyu, China. Reproductive Toxicology, 33, 94– 98.
  • Xu, X., Liu, J., Huang, C., Lu, F., Chiung, Y.M., & Huo, X. (2015). Association of polycyclic aromatichydrocarbons (PAHs) and lead co-exposure with child physical growth and development in an e-waste recycling town. Chemosphere 139:295-302.
  • Yakin, I., & Okur, S. (2018). Ortaokul öğretmenlerinin eğitim teknolojisi standartları tanımlamalarına vegöstergelerine yönelik görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (4), 2, Sy 2390-2407.
  • Yaren, M. F., Taşkın, M. F., Uygun, Ö., & Alp, A. (2014). Atık ekonomisi ve elektronik atıkların değerlendirilmesinin önemi. Akademik Platform (ISEM 2014), 631-642.
  • Zang, K., Schnoor, J.L., & Zeng, E.Y. (2021). E-waste recycling: Where does it go from here?. dx.doi.org/10.1021/es303166s | Environ. Sci. Technol. 2012, 46, 10861−10867.
MAKALE İSTATİSTİKLERİ

                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        
                                                                                                                                                                                                        
                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        



                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        
 
                                                                                                                                                                                                        
                      
                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        
LINKS

                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
  • 
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    

                                                                                                                                                                                                        
     Last issue
    
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    • 
                                                                                                                                                                                                        
  • 
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
         Previous issues
    
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    • 
                                                                                                                                                                                                        
  • 
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    Article Statistics
    
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    • 

                                                                                                                                                                                                        
                                                                                                                                                                                                        




                                                                                                                                                                                                        


                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        



                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        
Share