Author :
Abstract
Okul sisteminin temel taşı olan öğretmenlerin çalışma isteği yani motivasyonu eğitim sisteminin başarısı için önemli görülmektedir. Örgüt iklimi kavramı motivasyona etki eden bir kavram olup öğretmenler tarafından önemsenmektedir. Araştırmanın amacı, öğretmenlerin bulundukları okul ikliminin motivasyonlarına olumlu ve olumsuz etkilerini belirlemektir. Araştırmanın sonuçları öğretmenlerin mesleklerini icra ederken kendilerini mutlu hissettiren ve çalışma performanslarını arttıran öğelerin bilinmesi ve özellikle Covit 19 salgınıyla bereber daha çok görülen olumsuz faktörlerin kontrol altında tutulabilmesi açısından önemli görülmektedir. Bu araştırmanın katılımcı grubu, 2021-2022 eğitim öğretim yılında Samsun ili Canik ilçesindeki resmi ilkokul, ortaokul ve ortaöğretim okullarından maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi kullanılarak seçilen 30 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmacı, nitel veri toplama için yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanarak verileri elde etmiştir. Görüşme formunda beş açık uçlu soru bulunmaktadır. Veri toplama aracının örneklemin görüşlerini ne ölçüde temsil ettiği, uzman görüşleri doğrultusunda belirlenmiştir. Katılımcılara, “görev yaptığınız okulda motivasyonunuza etki eden olumlu ve olumsuz yönetici davranışları nelerdir?”, “görev yaptığınız okulda motivasyonunuza etki eden olumlu ve olumsuz öğretmen davranışları nelerdir?”, “ görev yaptığınız okulda motivasyonunuza etki eden olumlu ve olumsuz veli davranışları nelerdir?”, “görev yaptığınız okulda motivasyonunuza etki eden olumlu ve olumsuz öğrenci davranışları nelerdir?”, “görev yaptığınız okulun motivasyonunuzu olumlu veya olumsuz yönde etkileyen çevresel ve fiziksel özellikleri nelerdir?” soruları yöneltilmiştir.
Araştırmadan elde edilen veriler ışığında, öğretmen motivasyonuna etki eden yönetici, öğretmen, veli, öğrenci ve okulun çevresel ve fizilsel özellikleri incelendiğinde, katılımcıların cinsiyet, yaş, branş ve hizmet yılı değişkenine göre anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Okul türü değişkenine göre incelendiğinde ise veli tutum ve davranışlarının öğretmen motivasyonu üzerindeki etkisine dair anlamlı farklılıklara rastlanmıştır. Eğitim durumu değişkenine göre yapılan tespitlerde ise öğretmen motivasyonuna etki eden öğrenci tutum ve davranışlarında akademik başarının önemsenmesinde katılımcı öğretmenlerin eğitim düzeylerine göre farklı sonuçlar elde edilmiştir.
Elde edilen bulgulara göre okul ikliminin paydaşları olan okul yöneticileri, öğretmenler, veliler ve öğrencilerin tutum ve davranışları, ayrıca okulun fiziki ve çevresel özellikleri ile öğretmen motivasyonu arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Buna göre olumlu bir okul ikliminde yönetici tutum ve davranışlarından, okul yöneticileri tarafından öğretmenlerin fikirlerinin önemsenmesi, öğretmenlerin yaptığı çalışmaların okul yöneticileri tarafından takdir edilmesi, okul yöneticilerince öğretmenlerin istek ve ihtiyaçlarının dikkate alınması, öğretmenlerin okul yöneticileri tarafından sürekli uyarılmaması, öğretmenlere okul yöneticileri tarafından görevi olamayan işlerin yaptırılmamasının önemli olduğu söylenebilir. Bu çalışma sonucunda lider öğretmen davranışları olabilecek davranışlardan; öğretmenler arasındaki birlik ve beraberlik, öğretmenlerin biribirine saygılı davranması, öğretmenler arasındaki yardımlaşma, mesleki dayanışma, başarılı öğretmenlerle çaışmak, öğretmenler arasında bilgi paylaşımı olması, öğretmenlerin meslektaşları tarafından yapıcı değerlendirilmesinin öğretmenlerin motivasyonu üzerinde önemli etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlardan velilerin öğretmene işini öğretmeye çalışması, kendi çocukları ile özel ilgilenilmesini istemesi, bazı velilerin sürekli sorun çıkartması, üst makamlara öretmenlerin şikayet edilmesi, velilerin çocuklarının yanlış davranışlarını kabullenmemesi, bazı velilerin öğretmenleri zamansız araması, velilerden bir kısmının öğretmenleri çocuk bakıcısı olarak görmesi gibi bulgular öğretmen-veli işbirliğini engelleyici veli davranışarı olarak öğretmen motivasyonuna olumsuz etki ettiği görülmüştür. Katılımcı öğretmen görüşlerine göre öğretmenlerin motivasyonunu arttıran öğrenci davranışlarında akademik başarıdan ziyade öğrencilerden beklenen ahlaki değerlerden olan; öğrencilerin sorumluluk sahibi olması, öğrencilerin saygılı davranması, arkadaşlarıyla iyi ilişkiler kurması, okul kurallarına uyması, bazı öğrencilerin öğretmenine aşırı bağlanması, öğrencilerin öğretmenine selam vermesi, öğrencilerin yardımsever davranışlar sergilemesi, bazı öğrencilerin küfürlü ve argolu konuşması ve yalan söyleme alışkanlığının daha sık ifade edildiği görülmektedir. Araştırma sonucunda okulun çevresel ve fiziksel özellikleri ile öğretmen motivasyonu arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Literatür taramalarında çokça rastlanmayan ancak yapılan araştırma sonucunda öğretmenler için motivasyonu belirleyici bir faktör olarak ortaya çıkan okulun konumuyla ilgili, (şehir merkezinde veya köyde bulunması, ulaşım açısından yolların durumu, trafik sorunu ve taşıt sorunu, eve yakınlık durumu gibi) faktörlerin önemli olduğu görülmektedir. Ayrıca bu çalışma sonucunda katılımcı öğretmenler tarafından saygıya dayalı ifadelerin sıklıkla tekrarlanması öğretmenlerin okul iklimini oluşturan paydaşlar tarafından saygı beklediğini göstermektedir ve bu durumun öğretmen motivasyonu üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu anlaşılmaktadır.
Keywords
Abstract
The motivation of teachers, which is the cornerstone of the school system, is considered important for the success of the education system. The concept of organizational climate is a concept that affects motivation and is considered important by teachers. The aim of the study is to determine the positive and negative effects of the school climate of teachers on their motivation. The result of the research are considered important from the point of knowing the elements which increase performance and making teachers feel happy while performing their profession and keeping the negative factors under control especially related to the Covid 19 epidemic. The study group of this research, which is a qualitative study, consists of 30 teachers selected from public primary, secondary and high schools in Samsun province Canik district in the 2021-2022 academic year, in accordance with the maximum diversity sampling method, one of the purposeful sampling methods. In this study, the data were obtained with a semi-structured interview form, one of the qualitative data collection techniques created by the researcher. There were five open-ended questions in the interview form. The extent to which the data collection tool represented the views of the sample was determined in line with expert opinions. The participants were asked, "What are the positive and negative managerial behaviors that affect your motivation in the school you work?", "What are the positive and negative teacher behaviors that affect your motivation in the school you work?", "What are the positive and negative parent al behaviors that affect your motivation in the school you work?", “What are the positive and negative student behaviors that affect your motivation in the school where you work?”, “What are the environmental and physical characteristics of the school you work in that affect your motivation positively or negatively?”
In the light of the data obtained from the research, when the environmental and physical characteristics of the administrator, teacher, parent, student and school that affect teacher motivation are examined, no significant difference was found according to the gender, age, branch and years of service of the participants. When examined according to the school type variable, significant differences were found regarding the effect of parent attitudes and behaviors on teacher motivation. In the determinations made according to the educational status variable, different results were obtained according to the education levels of the participating teachers in the importance of academic success in student attitudes and behaviors that affect teacher motivation.
According to the findings, it has been observed that there is a significant relationship between the attitudes and behaviors of school administrators, teachers, parents and students, who are the stakeholders of the school climate, as well as the physical and environmental characteristics of the school and teacher motivation. Accordingly, in a positive school climate, the attitudes and behaviours of the principal such as taking teachers ideas seriously by the school administrators, being appreciated of their works by the school administrators, taking wishes and needs of teachers into account by the school administrators, not constantly warning them and not giving them extra work which aren’t under their responsibility can be said important.. As a result of this study, one of the behaviors that can be leader teacher behaviors; It has been determined that unity and solidarity among teachers, respectful behavior of teachers to each other, cooperation between teachers, professional solidarity, working with successful teachers, knowledge sharing among teachers, constructive evaluation of teachers by their colleagues have a significant effect on teachers' motivation. According to the findings, it has been seen that teachers- parent cooperation has a negative effect on teacher motivation as parental behaviours such as parents trying to teach the teacher their job, asking for special attention to their children, some parents constantly causing problems, complaining to higher authorities, parents not accepting their children's misbehavior, some parents calling teachers untimely, some parents seeing teachers as babysitters.According to the views of the participant teachers, the moral values expected from the students rather than the academic success in the student behaviors that increase the motivation of the teachers; It is seen that students are responsible, students behave respectfully, establish good relations with their friends, obey school rules, some students are overly attached to their teachers, students greet their teachers, students display helpful behaviors, some students have abusive and slangy speech and the habit of lying more frequently.As a result of the research, significant relationships were found between the environmental and physical characteristics of the school and teacher motivation.It is seen that the factors related to the location of the school (being in the city center or in the village, the condition of the roads in terms of transportation, traffic problem and vehicle problem, proximity to home), which are not frequently encountered in the literature review, but which emerged as a determining factor for teachers' motivation as a result of the research, are important. In addition, as a result of this study, the frequent repetition of expressions based on respect by the participating teachers shows that teachers expect respect from the stakeholders that make up the school climate, and it is understood that this situation has a significant effect on teacher motivation.
