Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma ve Sosyal Hayatlarının İyileştirilmesi Stratejisi ve Eylem Planlarının (Metip I Ve Metip Iı) Uygulanmasına Yönelik Eleştirel Bir Yaklaşım (Adana İli Örneği)
Author :
Abstract
Göç insanoğlunun yaşadığı mekânı çeşitli sebepler dolayısıyla terk etmesidir. Mevsimlik gezici tarım işçiliği göçü ise hem nedenleri hem de etkileri bakımında çok boyutlu nitelikler taşımaktadır. Türkiye’de her yıl binlerce aile tarımsal faaliyetlerin yoğun olarak yapıldığı dönemlerde çalışmak amacıyla, yaşadıkları mekânları terk ederek farklı mekânlara göç etmektedirler. Mevsimlik gezici tarım işçisi olarak adlandırılan bu kitlelerin çalışmaya gittikleri yerlerde ulaşım, barınma, çalışma, sağlık ve eğitim gibi konularda bir takım sorunlar yaşamaktadırlar. Mevsimlik gezici tarım işçilerinin yaşadıkları bu sorunları asgariye indirebilmek amacıyla ilgili bakanlıklar tarafından eylem planları ve projeler hazırlanmıştır. Bunlardan ilki 2010 yılında ikincisi ise 2017 yılında hazırlanarak uygulanmaya başlanmıştır. Bu eylem planları ve projeler kısaca METİP (Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma ve Yaşam Koşullarının İyileştirilmesi projesi) olarak adlandırılmaktadır. Bu eylem planlarında ve projelerde; mevsimlik gezici tarım işçisi çalışanlarının terk ettikleri daimi yaşam alanlarından başlayarak geri dönmelerine kadar geçen süre içerisinde tüm kamu birimlerinin eşgüdümlü çalışması gerekliliği belirtilmektedir. Ayrıca ilgili kamu birimlerinin özellikle hangi konularda nasıl adımlar atması gerektiğinin yol haritası çizilmektedir. Çalışma kapsamında Türkiye’de mevsimlik gezici tarım işçilerinin yoğun olarak faaliyette bulunduğu Adana ili araştırma sahası olarak seçilmiştir. Adana ili yılın hemen hemen her döneminde tarımsal faaliyetlerin yoğun olarak yapıldığı bir ildir. Bu nedenle Türkiye’de en fazla tarım işçisi göçü alan illerden bir tanesidir. Bu çalışmada; Adana ilinde uygulanan METİP eylem planlarının ve projelerinin mevsimlik gezici tarım işçilerinin sorunlarının çözümünde yeterliliği araştırılmış ve tartışılmıştır.
Keywords
Abstract
Migration is the abandoning of the place where people live for various reasons. Seasonal mobile agricultural labourer migration has multidimensional characteristics in terms of both its causes and effects. Every year, thousands of families in Turkey leave their places of residence and migrate to different places in order to work in periods when agricultural activities are intense. These masses, called seasonal migratory agricultural workers, experience some problems in the places they go to work, such as transportation, accommodation, work, health and education. In order to minimize these problems experienced by seasonal migratory agricultural workers, action plans and projects have been prepared by the relevant ministries. The first of these was prepared in 2010 and the second was prepared and started to be implemented in 2017. These action plans and projects are called METİP (Improvement of Working and Living Conditions of Seasonal Migratory Agricultural Workers Project). In these action plans and projects; from the moment that seasonal migratory agricultural workers leave their permanent place it is stated that all public units should work in coordination from the beginning until their return. In addition, a road map is drawn for which steps should be taken by the relevant public units, especially on which subjects. Within the scope of the study, Adana province, where seasonal migratory agricultural workers are intensively active in Turkey, was chosen as the research area. Adana province is a province where agricultural activities are carried out intensively in almost every period of the year. For this reason, it is one of the provinces that receives the highest number of agricultural worker migration in Turkey. In this study; The adequacy of the METIP action plans and projects implemented in Adana province in solving the problems of seasonal migratory agricultural workers has been researched and discussed.
Keywords
- 1. Akış, A. & Akkuş, A. (2003). "Güneydoğu Anadolu Projesi’nin (GAP) Şanlıurfa’daki Göçe Etkisi", Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 529-542.
- 2. Anonim. (2014). Isparta’daki Kazada Ölü Sayısı 17. 15 Nisan 2021 tarihinde https://www.milliyet.com.tr/gundem/ispartadaki-kazada-olu-sayisi-17-1962811 adresinden erişildi.
- 3. Anonim. (2015). Tarım İşçileri Arasında Bıçaklı Kavga: 1 Ölü, 1 Yaralı. 20 Ekim 2021 tarihinde https://www.iha.com.tr/haber-tarim-iscileri-arasinda-bicakli-kavga-1-olu-1-yarali-341130/ adresinden erişildi.
- 4. Anonim. (2022). Ordu’da Mevsimlik Tarım İşçileri Arasındaki Silahlı Kavgaya İlişkin 16 Kişi Yakalandı. 11 Ekim 2022 tarihinde https://www.gunebakis.com.tr/genel/orduda-mevsimlik-tarim-iscileri-arasindakisilahli-kavgaya-iliskin-16-kisi-yakalandi-h130642.html adresinden erişildi.
- 5. Barlık, S. (2015). Tarım İşçilerini Taşıyan Kamyonet İle Tır Çarpıştı: 15 Ölü. https://www.aa.com.tr/tr/pg/foto-galeri/manisada-tarim-iscilerini-tasiyan-kamyonet-ile-tir-carpisti adresinden erişildi.
- 6. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2010). Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma ve Yaşam Koşullarının İyileştirilmesi-I Projesi (METİP I). 20 Ekim 2021 tarihinde https://www.csgb.gov.tr/media/53610/mevsimlik_gezici_tarim_iscilerinin_calisma_ve_yasam_kosullarinin _iyilestirilmesi-i_projesi-metip1.pdf adresinden erişildi.
- 7. Davran, M. K. & Tok, N. (2018). "Kırsal Kesimde Yoksulluk Algısı ve Yaşam Memnuniyeti", Journal of Social and Humanities Scences Research, 5(25): 2140-2151.
- 8. Dedeoğlu, S. & Bayraktar, S. (2019). Yoksulun Umudu Çocuk: Mevsimlik Tarım İşçisi Hanelerin Sosyo- Ekonomik Profili ve Çocuk İşçiliği Araştırması. UNICEF-Kalkınma Atölyesi, Ankara.
- 9. Demir, M. (2015). "Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sosyal Güvenlik Haklarına İlişkin Değerlendirmeler ve Öneriler", Çalışma ve Toplum, 1(44): 177-194.
- 10. Ekip, V. K. (2022). Mevsimlik Tarım İşçileri “Ekmek Parası İçin” Türkiye’yi Dolaşıyor. 10 Eylül 2022 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/gundem/mevsimlik-tarim-iscileri-ekmek-parasi-icin-turkiyeyidolasiyor/2674153 adresinden erişildi.
- 11. Emiroğlu, K., Danışoğlu, B. & Berberoğlu, B. (2007). Ekonomi Sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
- 12. FES-Friedrich Ebert Stiftung. (2012). Tarımda Mevsimlik İşçi Göçü Türkiye Durum Özeti. 20 Ekim 2021 tarihinde http://library.fes.de/pdf-files/bueros/tuerkei/12228.pdf adresinden erişildi.
- 13. Gökmen, G. P. & Egemen, A. (2021). "Türkiye’de Gezici Mevsimlik Tarım İşçilerinin Geçiçi Barınma Sorunları". (Ed. D. Y. Özkan ve Y. A. Bregger). Mekan ve Karşıtlıklar, ss. 225-249, İTÜ Vakfı Yayınları, İstanbul.
- 14. Kaleci, H. (2007). "Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sosyolojik Analizi: Eskişehir Örneği", Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
- 15. Kılıç, M. (2006). "4857 Sayılı Yeni İş Kanunu Kapsamında Tarım İşçilerinin Hukuki Durumu". Tarım Ekonomisi Dergisi, 12(2): 39-49.
- 16. Laderchi, C. R., Saith, R. & Stewart, F. (2003). "Does It Matter That We Do Not Agree on The Definition of Poverty? A Comparison of Four Approaches". Oxford Development Studies, 31(3): 243-274.
- 17. Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
- 18. Moller, S., Huber, E., Stephens, J. D., Bradley, D. & Nielsen, F. (2003). "Determinants of Relative Poverty in Advanced Capitalist Democracies". American Sociological Review,, 68(1): 22-51.
- 19. Özbekmezcı̇, Ş. & Sahı̇l, S. (2004)."Çukurova Yöresindeki Mevsimlik Tarım İşçilerinin Yerleşim Dokuları ve Yaşam Üniteleri". Gazi.Ü. Müh.Mim. Fakültesi Dergisi, 19(4): 375-391.
- 20. Ravallion, M., Datt, G. & Walle van de, D. van de. (1991). "Quantifying Absolute Poverty in The Developing World". Review of Income and Wealth, 37(4): 345-361.
- 21. Resmi Gazete. (2010). METİP I Genelge 2010/6. 20 Ekim 2021 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/03/20100324-15.htm adresinden erişildi.
- 22. Resmi Gazete. (2017). METİP II Genelge 2017/6. 20 Ekim 2021 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/04/20170419-8.pdf adresinden erişildi.
- 23. Sevinç, M. R., Aydoğdu, M. H., Palabıçak, M. A. & Cançelik, M. (2020). "Rızıklarıyla Doğmayanlar, Çocuk Emekçiler". İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(3): 2430-2447.
- 24. Sevinç, M. R. ve Davran, M. K. (2017). Adana İlinde Mevsimlik Tarım İşçiliğinin Sosyo-Ekonomik Yapısı ve Geleceği. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (TEPGE) Yayın No: 283, Ankara.
- 25. Sosyal Güvenlik Kurumu. (2020). Aktif Sigortalı (Tarım). 30 Ekim 2021 tarihinde https://veri.sgk.gov.tr/
- 26. Şimşek, Z. (2012). Mevsimlik Tarım İşçilerinin ve Ailelerinin İhtiyaçlarının Belirlenmesi Araştırması. Damla Matbaacılık, Ankara.
- 27. TÜİK. (2020). İşgücü İstatistikleri. 30 Ekim 2021 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=72&locale=tr adresinden erişildi.
- 28. TÜİK. (2021). Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması Bölgesel Sonuçları, 2020. 22 Ekim 2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-Bolgesel-Sonuclari-2020
- 29. Uysal, A. (2020). Konya’da Tarım İşçilerini Taşıyan Minibüs İle Tır Çarpıştı: 7 Ölü, 11 Yaralı. 15 Nisan 2021 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/konyada-tarim-iscilerini-tasiyan-minibus-ile-tir-carpisti-7olu-11-yarali-/1891007 adresinden erişildi.
- 30. Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2014). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Detay Yayıncılık,
- 31. Yücel, R. & Ömercioğlu, A. (2016). "İş ve Borçlar Hukuku Temelinde, Tarım Çalışanları İle İnsan Kaynakları Yönetimine İlişkin Bir Çalışma". Ankara Barosu Dergisi, (1): 245-272.
