ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUĞU OLAN EBEVEYNLERİN UMUTSUZLUK DÜZEYLERİ VE PSİKOLOJİK DAYANIKLILIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ
Author :
Abstract
Bu araştırma özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin psikolojik dayanıklılıkları ve umutsuzluk düzeyleri ile ilişkisini incelemektedir. İlişkisel tarama modeline göre desenlenen bu araştırmada çalışma grubunu özel gereksinimli çocuğa sahip 146 kadın 117 erkek olmak üzere toplam 263 ebeveyn oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanması için ‘Beck Umutsuzluk Ölçeği (BUÖ)’, ‘Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği’ ve çalışmaya katılan ebeveynlerin sosyo-demografik bilgilerini belirlemek için araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Araştırma sonucuna göre; katılımcıların psikolojik dayanıklılık düzeyleri özel gereksinimli çocuk sayısına, ailelerin eğitim düzeylerine göre anlamlı farklılaşmaktadır. ailelerin umutsuzluk düzeyleri ile psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasında negatif yönde anlamlı ilişki olduğu bulunmuştur.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to examine the relationship between the psychological resilience and hopelessness levels of parents having children with special needs. In this study designed according to the relational survey model, the study group consists of 263 parents with children with special needs ( 146 mothers and 117 fathers). The "Beck Hopelessness Scale (BHS)", "Adult Psychological Resilience Scale" were used to collect the research data, and the personal information form prepared by the researcher to determine the socio-demographic information of the parents participating in the study. to the results of this study, the psychological resilience levels of the participants differed significantly according to the number of children with special needs and the education levels of the families. It was found that there is a significant negative correlation between families' hopelessness levels and psychological resilience levels.
Keywords
- Abacı, K. (2018). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanılı çocukların annelerinin anksiyete,
- Abacı, K. (2018). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanılı çocukların annelerinin anksiyete,depresyon ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin belirlenmesi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
- Açar, F. (2018). Otistik Çocuk Sahibi Annelerde Psikolojik Dayanıklılık ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Akandere, M. (2000). Beck Umutsuzluk Ölçeğinin (BUÖ) BESYO Yetenek Sınavına Katılan ÖğrencilereUygulanması Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, Cilt:2 Sayı:1,Konya , 1-5.
- Akbaş, S. (2015). Özel eğitim gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin empati eğilimleri ile psikolojikdayanıklılıkları arasındaki ilişkinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. İstanbul: Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı.
- Avşaroğlu, S., & Gilik, A. (2017). Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. İlköğretim online, 16(3) , 1022-1035.
- Bailey, D. B. (2007). Introduction: Family adaptation to intellectual and developmental disabilities. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 13(4) , 291–292.
- Benson, B. A., Gross, A. M., & Kellum, G. (1999). The Siblings Of Children Craniofacial Anomalies. Children’s Healt Care, University of Missisipi, V: 28, N: 1 , 51-68.
- Beşikci, H. (2000). Otistik olan ve olmayan normal çocuklara sahip anne-babaların kaygı düzeyleri ve aile yapıları, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Bildirici, F. (2014). Özel Eğitime Gereksinimi Olan Çocuğa Sahip Ailelerde Aile Yükü İle PsikolojikDayanıklılık Arasındaki İlişki. İstanbul: Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı.
- Can-Aslan, Ç. (2015). Zihinsel engelli çocuğu olan anne ve babaların psikolojik belirtileri, sosyal destekalgıları ve stresle başa çıkma tarzlarının karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Cengiz, A. (2018). Üniversite mezunu işsiz bireylerde benlik saygısı, psikolojik dayanıklılık, umutsuzluk veintihar bilişleri arasındaki ilişkiler, Yüksek Lisans Tezi. Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Ceylan, R. (2004). Entegre Eğitime Katılan ve Katılmayan Engelli Çocukların Annelerinin Depresyon veUmutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi, FenÇengelci, B. (2009). Otizm ve Down Sendrom’lu Çocuğa Sahip Annelerin Kaygı Umutsuzluk ve Tükenmişlik Duygularının Karşılaştırılması. Ege Journal of Education, 10(2) , 1-23.
- Çoşkun, Y., & Akkaş, G. (2009). Engelli Çocuğu Olan Annelerin Sürekli Kaygı Düzeyleri İle Sosyal DestekAlgıları Arasındaki İlişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 10, Sayı 1 , 213-227.
- Demiray, G. (2019). Özel gereksinimli çocuğu olan ailelerde yaşam kalitesi, umutsuzluk ve yılmazlık arasındaki ilişkilerin incelenmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
- Doğru, S. Y., & Arslan, E. (2008). Engelli Çocuğu Olan Annelerin Sürekli Kaygı Düzeyi İle Durumluk Kaygı Düzeylerinin Karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 543-553.
- Ektaş, E. E. (2017). Otizm tanısı almış çocukların annelerinin psikolojik dayanıklılık, öz duyarlılık vepsikolojik iyi oluşları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Emerson, E. (2003). Mothers of children and adolescents with intellectual disability: Social and economicsituation, mental health status, and the self-assessed social and psychological impact of the child's difficulties. Journal of Intellectual Disability Research, 47(4-5) , 385–399.
- Fiedler, C. R., Simpson, R. L., & Clark, D. (2007). Parents and families of children with disabilities: Effective school-based support services. Upper Saddle River, NJ: Merrill/Pearson.
- Fırat, S. (2016). Otistik çocukların anne-babalarının depresyon ve kaygı düzeyleri. Cukurova Medikal Journal, 41(3) , 539-547.
- Gökçe, N. Ö., & Dilmaç, B. (2020). Ergenlerin Umutsuzluk ve Psikolojik Sağlamlıklarının Sahip Oldukları Değerler Açısından İncelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2) , 752-763.
- Gupta, R. K., & Kaur, H. (2010). Stress among parents of children with intellectual disability. Asia Pacific Disability Rehabilitation Journal, Vol: 21, No: 2 , 118-126.
- Hallahan, D. P., & Kauffman, J. M. (1997). Exceptional Children: Introduction to Special Education. Boston: Allyn & Bacon.
- Hardman, M. L., Drew, C. J., & Egan, M. W. (1996). Exceptionality and The Family Human Exceptionality. Boston: Allyn & Bacon.
- Hawley, D. R., & DeHaan, L. (1996). Toward a de fi nition of family resilience: Integrating life-span and family perspectives. Family Process , 283–298.
- İçmeli, C., Ataoğlu, A., & Fatih Canan, A. Ö. ( 2008). Zihinsel Özürlü Çocukları Olan Ebeveynler ileSağlıklı Çocuklara Sahip Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının Karşılaştırılması. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 3 , 21-28 .
- Kaner, S. (2010). Aile katılımı ve işbirliği. B. Sucuoğlu içinde, Zihin engelliler ve eğitimleri (s. 352-399). Ankara: Kök Yayıncılık.
- Karadağ, G. (2009). Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Yaşadıkları Güçlükler ile Aileden Algıladıkları Sosyal Destek ve Umutsuzluk Düzeyleri . TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(4) , 315-322.
- Karakuş, Ö., & Kıroğlu, M. (2019). Engelli Bir Çocuğa Sahip Olmanın Getirdiği Yaşam Deneyimleri: Anneler Üzerinden Nitel Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41 , 96-112.
- Kauffman, J. M., Hallahan, D. P., & Pullen, P. C. (2014). Exceptional Learners An Introduction to Special Education. Harlow: Pearson Education Limited.
- Klag, S., & Bradley, G. (2004). The role of hardiness in stress and illness: An exploration of the effect of negative affectivity and gender. British Journal of Health Psychology , 137-161.
- Kurşun, Z. (2018). Yaygın gelişimsel bozukluğu olan ve normal gelişim gösteren çocukların annebabalarının stres düzeyleri ve stresle başa çıkma yollarının karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal bilimler Enstitüsü.
- Magaña, S., Seltzer, M. M., Krauss, M. W., & Taylor, S. J. (2004). Cultural Context of Caregiving:Differences in Depression Between Puerto Rican and Non-Latina White Mothers of Adults With Mental Retardation. Mental Retardation, Volume 42, Number 1 , 1-11.
- Nalbant, A., & Voltan-Acar, N. (2017). İyimserlik ve psikolojik dayanıklılığın geliştirilmesi programınınrisk altında bulunan çocukların umutsuzluk düzeylerine etkisi . Çsğdsş Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt;3, Sayı;1 , 31-38.
- Oettingen, G., & Gollwitzer, P. M. (2002). Turning hope thoughts into goal-directed behavior. Psychological Inquiry, 13(4) , 304-307.
- Özen, A., Çolak, A., & Acar, Ç. (2002). Zihin Özürlü Çocuğa Sahip Annelerin Günlük YaşamdaKarşılaştıkları Problem Davranışlarla İlgili Görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, 3(2) , 1-13.
- Ramirez, E. R. (2007). Resilience: A Concept Analysis. Nursing Forum , 73-82.
- Sabih, F., & Sajid, W. (2008). There is significant stress among parents having children with autism. Rawal Medical Journal, 33(2) , 1-5.
- Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C., & Tekin, D. (1993). Umutsuzluk Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirliği. Kriz Dergisi, 1(3) , 139-142.
- Stoneman, Z., & Gavidia-Payne, S. (2006). Marital adjustment in families of young children withdisabilities: Associations with daily hassles and problem-focused coping. American Journal on Mental Retardation, 111 , 1-14.
- Walsh, F. (2006). Strengthening Family Resilience (2nd ed.). New York: Taylor & Francis Group.
