Örgütlerde Kişilik Özellikleri İle Whistle Blowing (Haber Uçurma) Arasındaki İlişki Üzerine Bir Uygulama
Author :
Abstract
ÖZET Ahlaki davranışlar ve uygulamalar hem çalışanları hem de yönetimi ilgilendiren konulardan birisidir. Örgütlerde kural dışı ve ahlaki olmayan uygulamaların olması çalışanların bu uygulamaları gönüllü olarak duyurulması (whlistleblowing)’ dır. Haber uçurma (whistleblowing), örgütlerde çalışanlar açısından bir ahlaki davranıştır. Bu davranışı gösteren çalışanlar örgütsel verimlilik ve gelişime katkı sağlarlar. Bu çalışmada ahlaki olmayan uygulamaların olması ve duyurulması ile ilgili olarak kişilik özellikleri arasında bir ilişkinin olup olmadığı araştırılmıştır. Ayrıca ahlaki olmayan uygulamaları ortaya çıkaran çalışanların örgüt içindeki durumları incelenmeye çalışılmıştır. Nitel araştırma yapılarak sonuçlar analiz edilmiştir. Araştırmada çalışanların örgüt içinde ahlaki olmayan davranış ve uygulamalara duyarsız kalmayacakları sonucuna varılmıştır. Bu durumu çalışanların, iletişim kanallarını kullanarak ve üst düzey amirlerini haberdar edecekleri görülmüştür.
Keywords
Abstract
ABSTRACT Moral behaviors and practices are one of the issues that concern both employees and management. In organizations, the existence of illegal and non-ethical practices is the voluntary announcement of these practices (whlistleblowing). News whistleblowing is a moral behavior in organizations. Employees showing this behavior contribute to organizational efficiency and development In this study, it was investigated whether there is a relationship between personality traits regarding the presence and announcement of non-moral practices. In addition, it is tried to examine the status of employees who reveals non-moral practices in the organization. Qualitative research and results were analyzed. It was concluded that the employees will not be indifferent to the non-moral behaviors and practices in the organization. It has been seen that employees will use their communication channels and inform their senior supervisors.
Keywords
- Akoğlan, Kozak, M. & Şahin, S. (2018). “Bilgi İfşası (Whistleblowing) ve Etik İkilem Üzerine
- Akoğlan, Kozak, M. & Şahin, S. (2018). “Bilgi İfşası (Whistleblowing) ve Etik İkilem Üzerine Çıkarımlar”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29(1): 31-38.
- Aktan, C. C. (2006). “Organizasyonlarda Yanlış Uygulamalara Karşı Bir Sivil Erdem, Ahlaki Tepki ve Vicdani Red Davranışı : Whıstleblowing”, Mercek Dergisi Ekim: 1-13.
- Baltacı, A. (2017). “Erteleme Davranışı Eğilimi Ve Beş Faktörlü Kişilik Özellikleri Arasındakiİlişkiler: Okul Yöneticileri Üzerine Bir Araştırma”, Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi (UGEAD), 3(1): 56-80.
- Bitlisli, F.& Dinç, M.& Çetinceli, E. & Kaygısız, S. (2013).” Kişilik Özellikleri İle AkademikGüdülenme İlişkisi: Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta Meslek Yüksekokulu ÖğrencilerineYönelik Bir Araştırma”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2): 459-480.
- Candan, H.& Kaya, T. P. (2015). “İhbarcılık (Whistleblowing) ve Algılanan Örgütsel DestekArasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Kamu Kurumunda Araştırma”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2): 305-330.
- Cemaloğlu, N. & Akyürek, M. İ. (2017). “Örgütlerde Whistleblowing (Bilgi Uçurma)”, Turkish Journal of Educational Studies, 4 (3): 123-142.
- Çelik, D.& Telman, N. (2013). Endüstri/Örgüt Psikolojisi Alanında Kullanılan Ölçekler El Kitabı, Ankara, Nobel Yayınevi.
- Çetin, A.& Alacalar, A. (2016). “İş Yaşamında Yalnızlığı Yordamada Kişilik Özellikleri İleAlgılanan Sosyal Ve Örgütsel Desteğin Rolü”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(27): 193-216.
- Çetinel, M. H.& Taslak, S. (2017). “Çalışanların İhbarcılık (Whistleblowing) Eğilimi İle ÖrgütselAdalet Algısı İlişkisinin Kavramsal Boyutu”. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6(2): 78- 96.
- Deniz, E.& Erciş, A. (2008). “Kişilik Özellikleri İle Algılanan Risk Arasındaki İlişkilerin İncelenmesiÜzerine Bir Araştırma”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22 (2): 301-330.
- Demirtas, Ö. (2014).” İşyerlerinde Olumsuz Durumlari İfşa Etmenin Etik İklim Üzerindeki Etkisi:Yıldırma Algısının Moderatör Rolü”. İstanbul Üniversitesi İsletme Fakültesi Dergisi, 43(1): 136-156.Doğan, T. (2013). “Beş Faktör Kişilik Özellikleri ve Öznel İyi Oluş”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1) 2013, 56-64.
- Eren, V. & Orhan, U. (2013). “Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Çalışanların Kötü Yonetimi İfşaDüzeylerine Etkisi Üzerine Bir Araştırma”. International Journal of Social Science, 6(2): 455-468.
- Ergun Özler, D. & Dil Şahin, M. & Giderler Atalay, C. (2010). “ Teorik Bir ÇerçevedeWhistleblowing Etik”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,11(2): 169-194.
- Ertürk, A. (2016). “The Relationship between Whistleblowing and Organizational Citizenship Behavior for High School Teachers.” Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1): 1-22.
- Esen, E.& Kaplan, H.A. (2012). “ İşletmelerde Ahlaki Olmayan Davranışların Duyurulması (Whıstleblowing)”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (2): 33-52.
- Fettahlıoğlu, Ö. O.& Demir, S. (2014). “ Konuşma Hürriyetinin Yanında Sessiz Kalma Seçeneği:Üniversite Akademik Personelinin Örgütsel Sessizlik ve Whistleblowing (İfşa Etme) Hakkındaki Görüşleri.” Akademik Bakış 45(Eylül).
- Gottschalk, P. & Holgersson, S. (2011). “Whistle-blowing in the Police”. Police Practice and Research, 12 (5): 397-409.
- Gökçe, A. (2012). “Öğretmen Adaylarının Islık Çalmaya (Whistleblowing) Yönelik AhlakiDeğerlendirmelerine Etki Eden Bazı Faktörler”, 1-12. 1. Uluslararası Değerler ve Eğitim Sempozyumu, 16-18 Kasım 2012, İstanbul.
- Jackson, D., Peters, K.& Andrew, S. & Edenborough, M. & Halcomb, E. , Luck, L.& Salamonson,Y. & Wilkes, L. (2010). “Understanding Whistleblowing: Qualitative Insights From Nurse Whisleblowers”, Journal of Advanced Nursing, May: 2294-2201.
- Kaplan, Ç. & Güven, A. (2017).” Yerel Yönetimlerde Örgütsel Bağlılık ve Whistleblowing”. TURANSAM, 9(36): 41-51.
- Kaygısız, E. G.&Çelik, A. & Kaplan, M. (2018). “ Aile İşletmelerinde Kayırmacılığın Bilgi İfşaÜzerine Etkisi: Konya İlinde Bir Araştırma”. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), 5 (27): 2997- 3005.
- Martin, B. (2013). “Whistleblowing: A Practical Guide.” Irene Publishing, Sweden.
- Mercan, N., Altınay, A. & Aksanyar, Y. (2012). “ Whistleblowing (Bilgi İfşası, İhbar) veYolsuzlukla Mücadelede İç Denetimin Değişen ve Gelişen Rolü”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2): 167-176.
- Mercan, N. (2015). “Ajzen’in Planlanmış Davranış Teorisi Bağlamında Whıstleblowıng (Bilgi İfşası)”. Sosyal ve Beşeri Bilimleri Dergisi, 7(2): 1-14.
- Mordedzi, B. (2015). “Whıstleblowıng In Ghana: A Conceptual Analysıs”. Ijcıss Vol.2 Issue- 04, (April, 2015) International Journal in Commerce, IT & Social Sciences: 1-11.
- Özsoy, N.& Beduk, A. (2015). “The Relationship Between Whistleblowing and OrganizationalCitizenship Behaviour”. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences,Özsoy, E. & Yıldız, G. (2013).” Kişilik Kavramının Örgütler Açısından Önemi: Bir LiteratürTaraması Kişilik Kavramının Örgütler Açısından Önemi: Bir Literatür Taraması”. İşletme Bilimi Dergisi, 1(2): 1-12.
- Sarıcı Bulut, S. (2017). “Beş Faktör Kişilik Özellikleri, Stresle Başa Çıkma ve Depresyon Arasındakiİlişkiler”. Gazi Eğitim Fakültesi Örneği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(2): 1205- 1221.
- Sayğan, S. (2011). Whıstleblowing ve Örgütsel Etik İklimi İlişkisi Üzerine Bir Uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
- Toker Gökçe, A.& Oğuz, E. (2015). “Öğretmen Adaylarının Farklı Bilgi Uçurma (Whistleblowing)Tercihlerinde Belirleyici Olan Kültürel Değerler.” Sakarya University Journal of Education, 5(1): 55-69.
- Yıldırım, A. (1999). “Nitel Araştırma Yöntemlerinin Temel Özellikleri ve Eğitim Araştırmalarındaki Yeri ve Önemi.” Eğitim ve Bilim, 23(112).1-17.
