Author :
Abstract
Osmanlı Devleti’nde evlere, kamu binalarına temiz su kaynağı hattı çekilene kadar başta merkez olmak üzere devletin tüm eyaletlerinde içme suyu önemli bir mesele olmuştur. Osmanlının geleneksel mahalle yapılanmasında yer alan çeşmeler halkın su ihtiyaçlarını karşılamaktaydı. Ancak çeşmelere suyun gelme süreci ve çeşitli hijyenik problemler toplumu salgın hastalıklara açık halde bırakmıştır. Bu nedenle Osmanlının şehir yapılanmasında su kaynakları ve temini hususu birinci derecede önem arz etmekteydi. Diğer önemli husus da suyun geçtiği yerlerin hijyeni ve su kaynaklarının temizliği hususuydu. Osmanlının su kaynaklarında hijyene dikkat çekmesindeki sebep tüm dünyada baş gösteren salgın hastalıklardı. Özellikle sudan bulaşan kolera, tifo ve ishal gibi hastalıklarla mücadele noktasında ilerleme kaydedilmediğinden bu hastalıklar ortaya çıkmadan gerekli müdahale yapılmaya çalışılmıştır. Osmanlıda su yolları ve bu suyun hangi malzemelerle taşındığı noktası da dikkat çekici olmuştur. Gerekli araştırmalar yapıldığında suyun hastalığa sebep olduğu mekanlar genellikle kalabalık ve hijyene dikkat edilmeyen ortamlardı. Osmanlı başlangıçta vakıf geleneği ile mahalledeki çeşme sularının temizliği hususunda halkla ele ele vererek gerekli tedbirleri almaya çalışmıştı. Nitekim vakıf ve lonca geleneği sisteminde öncelikli olarak halkın kendi evinin ve iş yerinin kapısının önünü temiz tutması esastı. Zamanla belediyecilik alanındaki gelişmelerle birlikte su kaynaklarının temizliği ve salgın hastalıklarla mücadele hususu devlet eline bırakılmıştı. Osmanlının su kaynaklarına ve hijyenine gösterdiği ehemmiyet araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Başta arşiv kaynakları olmak üzere konuyla ilgili araştırma eserler ışığında yorumlama yapılmaya gayret gösterilmiştir.
Keywords
Abstract
In the Ottoman State, drinking water was an important issue in all provinces of the state, especially in the center, until clean water supply lines were installed to homes and public buildings. The fountains in the traditional Ottoman neighborhood structure met the water needs of the people. However, the process of water coming to the fountains and various hygienic problems left the society open to epidemic diseases. For this reason, water resources and their supply were of primary importance in the urban structure of the Ottoman State. Another important issue was the hygiene of the places where water passes and the cleanliness of water resources. The reason why the Ottomans drew attention to hygiene in water resources was the epidemic diseases that were emerging all over the world. In particular, since no progress has been made in combating waterborne diseases such as cholera, typhoid and diarrhea, efforts have been made to take necessary action before these diseases emerge. In the Ottoman State, waterways and the materials used to transport this water were noteworthy. When the necessary research was done, the places where water causes diseases were usually crowded and unhygienic environments. At the beginning, the Ottomans tried to take the necessary precautions by cooperating with the public regarding the cleanliness of the fountain waters in the neighborhood with the foundation tradition. As a matter of fact, in the foundation and guild tradition system, it was primarily essential for the people to keep the front of their homes and workplaces clean. Over time, with the developments in the field of municipality, the cleaning of water resources and the fight against epidemic diseases were left in the hands of the state. The importance that the Ottomans gave to water resources and hygiene constitutes the subject of the research. An effort has been made to interpret the subject in the light of research works, especially archival sources.
