Author :
Abstract
1346’dan başlayan karanlık çağ olarak adlandırılan veba milyonlarca insanın ölümüne sebep olmuştur ve toplumu psikolojik olarak derinden etkileyerek toplumun en büyük korkusu haline bürünmüştür. Tam olarak belirlenemeyen ölümler neticesinde dünya ekonomik ve sosyolojik yapısı tümden değişmiştir. Hatta bu olaylar düzeldikten sonra bile insanlar üzerinde etkisi uzun bir süre devam etmiştir. Kara ölüm Avrupa nüfusunun %40 ‘ nın ölümüne sebep olarak insanlığın en büyük tehdit unsuru olmuştur. Veba salgını bulaştıkları ülkelerin ticaret yapısını bozmuştur. Bu dönemde yaşanan vebanın sosyoekonomik etkilerinin yıkıcı olmasının temel nedeni hangi mikrop veya virüs kaynaklı olmasına bakılmaksızın ölümlerin ani ve hızlı olması ile yayılmasındaki korkutucu gerçekte yatmaktadır.14.yy veba salgını ile birlikte ticari hayat kentlerden kırsala doğru geçmiş, soylular işçi sınıfına daha fazla önem vermeye başlamış, ölümler neticesinde servet sahipliği ya da miras kayıtları da yok olduğu için Avrupa’da servet sahipliği edinenlerin elinden çıkıp başkalarının eline geçmeye başlamıştır. Sosyal sınıflandırma neredeyse yok olma noktasına gelmiş, soylular kendi rahatlarından vazgeçmemek için tarihinde hiç görülmeyen tavizlerde bulunmaya başlamışlardır. Artan tarım gerilemiş ve yerini hayvancılığa bırakmıştır. Dini duygularda azalma ve kiliseye güven azalmış insanlar daha kaderci olmuş, dahası karamsarlıktan kurtulmak için lüksü ekonomik olana tercih etmişlerdir. Sonuç olarak, dönem sonrası Avrupa’da halk ayaklanmaları ve uyanışlara zemin hazırlamıştır. Bu noktadan hareketle, çalışmada Veba öncesi ve sonrası sosyal ve ekonomik hayat,veba sonrası yaşananlara değinilmiş sonuç kısımında ise benzerlik ve farklılıklar yönünden kısa bir değerlendirmede bulunulmuştur.
Keywords
Abstract
The death, called the dark age, which began in 1346, caused the death of millions of people and deeply affected society psychologically, becoming the greatest fear of society. As a result of the deaths that cannot be determined exactly, the economic and sociological structure of the world has completely changed. Even after these events improved, the effect on people continued for a long time. The black death has been the biggest threat to humanity, causing the death of 40% of the European population. The plague epidemic has disrupted the trade structure of the countries they infect. The main reason for the devastating socioeconomic effects of the plague experienced during this period lies in the frightening fact that deaths are sudden and rapid and spread, regardless of which microbe or virus it is caused by.14.with the plague epidemic of the century, commercial life passed from the cities to the countryside, the nobility began to pay more attention to the working class, as a result of deaths, wealth ownership or inheritance records also disappeared, and wealth ownership in Europe began to pass out of the hands of those who acquired it and into the hands of others. Social classification has almost reached the point of extinction, and the nobles have begun to make concessions that have never been seen in their history in order not to give up their own comfort. Increasing agriculture has declined, and livestock has taken its place more. People with decreased religious feelings and decreased trust in the church became more fatalistic, moreover, they preferred luxury to economic one to get rid of pessimism. As a result, it paved the way for popular uprisings and awakenings in post-period Europe. From this point of view, in the study, the social and economic life before and after the plague, the experiences after the plague were mentioned, and in the conclusion part, a brief evaluation was made in terms of similarities and differences.
Keywords
- 1. Afyoncu, E (2020) “Tarihin En Büyük Salgını Avrupayı Baştan Aşağı Değiştirmişti.”, Sabah Gazetesi Köşe Yazısı, 5.04.2020 Erişim Adresi: https://www.sabah.com.tr/yazarlar/erhanafyoncu/2020/04/05/tarihin-en-buyuk-salgini-avrupayi-bastan-asagi-degistirmisti
- 2. Ağır, H., Günay, E. & Özbek, S. (2018) Ortaçağda Tek Tanrılı Dinlerin İktisadi Uygulamaları. In Internatıonal Congress Of Islamıc Economy, Fınance And Ethıcs (P. 68).
- 3. Ahmadi, A. A., Şirin, H., & Ergüder, T. (2020). Dünyada Salgın Tarihçesi. Turkey Health Literacy Journal, 1(2), 87-97.
- 4. Akın, H. (2018). Felaket Geliyorum Demişti: Ortaçağ'da Yaşanan Büyük Veba Salgını Ve Toplumsal Yaşamdaki Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme. Kebikec: İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmalı Dergisi, (46).
- 5. Alfani, G. (2013). Plague İn Seventeenth-Century Europe And The Decline Of Italy: An Epidemiological Hypothesis. European Review Of Economic History, 17(4), 408-430.
- 6. Alfani, G. And Murphy, T. (2017). Plague And Deadly Outbreaks İn The Pre-İndustrial World. Journal Of Economic History, 77 (1), 314-343
- 7. Almond, D., & Mazumder, B. (2005). The 1918 influenza pandemic and subsequent health outcomes: an analysis of SIPP data. American Economic Review, 95(2), 258-262.
- 8. Alpago, H. & Alpago, O. D. (2020). Korona Virüs Salgınının Sosyoekonomik Sonuçları.
- 9. Arda, B., & Acıduman, A. (2010). Türk’ün H1N1’le İlk İmtihanı”: 1918-19 İnfluenza Pandemisinin Ülkemizdeki Görünümü. Klinik Gelişim, 23(3), 28-35.
- 10. Arıhan, S. K., & Arıhan, O.(2022) Tarihsel Süreçte Salgınlar ve COVİD-19 Kısıtlamalarının İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri. Van Tıp Dergisi 29.1: 120-127.
- 11. Atmaca, E. (2017). Plague Epidemics in Syria Between Xııı-Xv. Centuries. International Journal Of Sport Culture And Science, 3(Special Issue 3), 525-534.
- 12. Ayar, M. & Kılıç, Y.(2017) Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 17(2), 163-181.
- 13. Barro, R. J., Ursúa, J. F., & Weng, J. (2020). The coronavirus and the great influenza pandemic: Lessons from the “spanish flu” for the coronavirus’s potential effects on mortality and economic activity (No. w26866). National Bureau of Economic Research.
- 14. Batğı, Ö. (2017). Seyahatnamelerde Osmanlı İnsanının Hastalıkları Ve Tedavi Yöntemleri. Journal of Ottoman Legacy Studies (JOLS), 4(8), 169-182.
- 15. Çalışkan, A., & Eyicil, A. (2019). Xvııı. Ve Xıx. Yüzyılda Halep Ve Civarında Salgın Hastalıklar.
- 16. Demirbaş, D., Bozkurt, V., & Yorğun, S. (2020). Covid-19 Pandemisinin Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Etkileri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınevi.
- 17. Genç, Ö.(2011). Kara Ölüm: 1348 Veba Salgını Ve Ortaçağ Avrupa’sına Etkileri. Tarih Okulu Dergisi, Gönençgil, B., & Vural, G. Çevre Tarihi Açısından Küçük Buzul Çağı Ve Sosyal Etkileri. Tücaum Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, 13-14.
- 18. Gümüş, T. T. (2011). Avrupa'da Kara Ölüm Ve Dönem Kronikleri. Journal Of The Çukurova University Institute Of Social Sciences, 20(1).
- 19. Holtenius, J., & Gillman, A. (2014). The Spanish flu in Uppsala, clinical and epidemiological impact of the influenza pandemic 1918–1919 on a Swedish county. Infection Ecology & Epidemiology, 4(1), 21528.
- 20. İstek, E. (2017). Avrupa’da Veba Salgını Ve Salgında Din Faktörü (Viyana Örneği). Tarih Araştırmaları Dergisi, 36(62), 173-204.
- 21. Johnson, N. P., & Mueller, J. (2002). Updating the accounts: global mortality of the 1918-1920" Spanish" influenza pandemic. Bulletin of the History of Medicine, 105-115.
- 22. Karlsson, M., Nilsson, T., & Pichler, S. (2012). What doesn't kill you makes you stronger? The Impact of the 1918 Spanish Flu Epidemic on Economic Performance in Sweden.
- 23. Keyvan, E., & Yurdakul, Ö. (2016). Kuş gribi ve insan sağlığı üzerine etkileri. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 56(2), 70-77.
- 24. Kılıç, O. (2004). Eskiçağdan Yakınçağa genel hatlarıyla dünyada ve Osmanlı Devleti'nde salgın hastalıklar.
- 25. Kılıç, S. (2015). Kentsel Yoksulluğa Ekolojik Bir Yaklaşım. İdealkent,6(16),123-154.Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/İdealkent/İssue/36784/418967
- 26. Killingray, D., & Phillips, H. (2003). The spanish influenza pandemic of 1918-1919: new perspectives. Routledge.
- 27. Kocaoğlu, B. (2017). Veba Hastalığının Osmanlı Ordusuna Etkisi. Journal Of Süleyman Demirel University Institute Of Social Sciences Year, 3(28), 209-216.
- 28. Kupperberg, P. (2009). The influenza pandemic of 1918-1919. Infobase Publishing.
- 29. Laver, G., & Garman, E. (2001). The origin and control of pandemic influenza. Science, 293(5536), 1776-1777.
- 30. Malanima, P. (2012). Economic Consequences Of Black Death.
- 31. Mamedova, R. (2018) Küçük Buzul Çağının Osmanlıya Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- 32. Marien, G. (2009). The Black Death İn Early Ottoman Territories: 1347-1550 (Doctoral Dissertation, Bilkent University).
- 33. Meier, M. (2016). The ‘Justinianic Plague’: The Economic Consequences Of The Pandemic İn The Eastern Roman Empire And İts Cultural And Religious Effects. Early Medieval Europe, 24(3), 267-292.
- 34. Önal, O. & Yıldırım, K. (2017). Erken Modern Dönemde Avrupa’da Gıda-Nüfus İlişkisi.
- 35. Özden, K., & Özmat, M. (2014). Salgın Ve Kent: 1347 Veba Salgınının Avrupa’da Sosyal, Politik Ve Ekonomik Sonuçları. İdeal Kent, 5(12), 60-87.
- 36. Pamuk, Ş. & Shatzmiller, M. (2014). İslam Ortadoğu'da Vebalar, Ücretler Ve Ekonomik Değişim, 700– 1500. İktisat Tarihi Dergisi, 74 (1), 196-229.
- 37. Phillips, H. (2014). The recent wave of ‘Spanish’flu historiography. Social History of Medicine, 27(4), 789-808.
- 38. Routt, David. "Kara Ölümün Ekonomik Etkisi". EH.Net Ansiklopedisi, Robert Whaples tarafından düzenlendi. 20 Temmuz 2008. URL http://eh.net/encyclopedia/the-ekonomik-impact-of-the-black-death/
- 39. Sarıbaş, S. (2019). Journal Of Socıal And Humanıtıes Scıences Research. Journal Of Social And Humanities Sciences Research (Jshsr), 6(42), 2470-2485.
- 40. Slack, P. (1989). The Black Death Past And Present. 2. Some Historical Problems. Transactions Of The Royal Society Of Tropical Medicine And Hygiene, 83(4), 461-463.
- 41. Temel, M. K., & Ertin, H. (2020). 1918 Grip Pandemisi Kıssasından COVID-19 Pandemisine Hisseler. Anatolian Clinic The Journal Of Medical Sciences, 25(Special Issue on COVID 19), 63-78.
- 42. Thrupp, Sl (1966). Ortaçağ Avrupa'da Veba Etkileri. Toplum Ve Tarihte Karşılaştırmalı Çalışmalar, 8 (4),
- 43. Trilla, A., Trilla, G., & Daer, C. (2008). The 1918 “spanish flu” in spain. Clinical infectious diseases, 47(5), 668-673.
- 44. Turna, N. (2011) İstanbul’un Veba İle İmtihanı: 1811-1812 Veba Salgını Bağlamında Toplum Ve Ekonomi. Studies Of The Ottoman Domain (Osmanlı Hakimiyet Sahası Çalışmaları), 1(1), 1-36.
- 45. Türk, A., Bingül, B. A., & Rengin, A. K. (2020). Tarihsel süreçte yaşanan pandemilerin ekonomik ve sosyal etkileri. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(COVID-19 Special Issue), 612-632.
- 46. Ulusoy, T. & Civek, F. (2020). Covid-19 Öncesi Ve Sonrası Dönem İçin Enflasyon Ve Faiz Değerlendirmesi: Abd-Türkiye-Çin, International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, (Issn:2630-631X) 6(39): 2626-2636.
- 47. Ulusoy, T. & Civek, F. (2020). İnsani İhtiyaçlar Değişiyor Mu? Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisinden Covid-19 İhtiyaçlar Hiyerarşisine Teorik Bir Değerlendirme” International Social Sciences Studies Journal, (e-ISSN:2587-1587) Vol:6, Issue:75; pp:5489-5495
- 48. Yelboğa, N., & Aslan, Ş. B. (2020). Sosyal Sorun Olarak Salgın Hastalıklar Ve Sosyal Çalışmanın Halk Sağlığını Koruma/Geliştirme Görevi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4(1), 43-49.
- 49. Yolun, M. (2012) İspanyol Gribi’nin Dünya ve Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- 50. Yolun, M., & Kopar, M. (2015). The impact of the Spanish influenza on the Ottoman Empire. Belleten, 79(286), 1099-1120.
- 51. Youngerman, B. (2008). Pandemics and global health. Infobase Publishing
