Author :
Abstract
Politik okuryazarlık becerisi, özellikle Crick Raporu ile, günümüz dünyasının etkin ve katılımcı yurttaşları olabilmek için sahip olunması gereken en önemli becerilerden biri olarak görülmektedir. Bu durum yurttaşlık eğitiminde kullanılan öğretim programlarında da kendini göstermektedir. Nitekim bu beceri, 2018 yılında güncellenen ve Türkiye’de vatandaşlık eğitiminde oldukça önemli bir rolü olan Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda öğrencilere doğrudan kazandırılması istenilen becerilerden birisi olmuştur. Politik okuryazarlığın öğrenciler tarafından etkili bir şekilde kazanımı için başta öğretmenler ve ders materyallerinin önemi oldukça büyüktür. Bu nedenle yapılan bu çalışmada, politik okuryazarlık becerisinin sosyal bilgiler dersi öğretim programına, ders kitaplarına ne şekil yansıtıldığının belirlenmesi, 2023 Eğitim Vizyonunun ve Milli Eğitim Temel Kanunun politik okuryazarlık kavramları yönünden incelenmesi ve politik okuryazarlığın sosyal bilgiler dersinin yeterliliğinin sosyal bilgiler öğretmenleri tarafından ne şekilde değerlendirildiğinin ortaya konulması amaçlamıştır. Nitel ve nicel yöntemlerin birlikte kullanıldığı çalışmada incelenen dokümanların genel olarak temel insan hakları, ulusal ve uluslararası kurumlar, ekonomi, katılım (demokratik, sosyal, politik), toplumsal sorunlar/konular, politika açısından yeterli kavrama yer vermişken çok kültürlülük, barışçıl protesto/eylem bilgisi, çıkar/baskı grupları açısından çok az kavrama yer verildiği veya hiç verilmediği görülmüştür. İncelenen dokümanlardan sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve ders kitaplarının politik okuryazarlıkla ilişkilendirilebilecek daha zengin bir içeriğe sahipken 2023 Eğitim Vizyonunun ve Milli Eğitim Temel Kanunun doğası gereği daha az içeriğe sahip olduğu belirlenmiştir. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin bir bütün olarak değerlendirdiği sosyal bilgiler dersinin ise politik okuryazarlık açısındasın yeterli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords
Abstract
Political literacy is one of the most critical skills to be possessed to be effective and participatory citizens of today's world, especially with the Crick Report. This situation also shows itself in the curricula used in citizenship education. As a matter of fact, this skill has been required to be gained directly by the students in the Social Studies Curriculum, which was updated in 2018 and has a crucial role in citizenship education in Turkey. Teachers and course materials are of great importance for students' effective use of political literacy skills. Therefore, in this study, it was aimed to determine how political literacy skill is reflected in the social studies curriculum and textbooks; examine the 2023 Education Vision and the National Education Basic Law in terms of political literacy concepts and evaluate the opinions of social studies teachers about the adequacy of social studies course in terms of political literacy education. In the study, in which qualitative and quantitative methods were used together, it was seen that the documents examined sufficiently included concepts in terms of fundamental human rights, national and international institutions, economy, participation (democratic, social, political), and social problems/issues, and politics. However, little or no concepts are included regarding multiculturalism, peaceful protest/action knowledge, and interest/pressure groups. The documents examined determined that while the social studies course curriculum and textbooks have richer content associated with political literacy, the 2023 Education Vision and the National Education Basic Law have less content due to their nature. It was concluded that the social studies course, which the social studies teachers evaluated as a whole, was satisfactory regarding political literacy.
Keywords
- 1. 2023 Eğitim Vizyonu. (2023). Millî Eğitim Bakanlığı. 01.06.2022 tarihinde https://tegm.meb.gov.tr/www/2023-vizyonu/icerik/23 adresinden alındı.
- 2. Akhan, O. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politika bilimine yönelik eğilimlerinin belirlenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(14), 37-68.
- 3. Bochel, H. (2009). Political literacy. In M. McManus & G. Taylor (Eds.), Active learning and active citizenship: Theoretical contexts, (pp. 150-168). Birmingham: C-SAP, The Higher Education Academy Network.
- 4. Brooks, J. S., & Normore, A. H. (2010). Educational leadership and globalization: Literacy for a glocal perspective. Educational Policy, 24(1), 52-82.
- 5. Crick, B. (1998). Education for citizenship and the teaching of democracy in schools. Final Report Of The Advisory Group On Citizenship. 05.16.2022 tarihinde https://dera.ioe.ac.uk/4385/1/crickreport1998.pdf adresinden alındı.
- 6. Crick, B. (2007). Citizenship: The political and the democratic. British journal of educational studies, 55(3), 235-248.
- 7. Dağ, N. & Koçer, M. (2019). Türkiye'de Politik Okuryazarlık. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 2150-2175. Doi: 10.26466/opus.567352
- 8. Demir, F. B. & Tatan, M. (2019). Sosyal bilgiler ve toplumsal kurumlar. B. Ü. İbret & S. Kaymakcı (Ed.), Sosyal Bilgiler ve Toplum içinde (s. 237-272). Ankara: Pegem Akademi.
- 9. Douglas, A. (2002). Educating for real and hoped for political worlds: ways forward in developing political literacy. 16.04.2022 tarihinde. https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.461.8017&rep=rep1&type=pdf adresinden alındı.
- 10. Ersoy, A. F. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının etkin vatandaşlık deneyimleri: Sivil toplum kuruluşları örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 47(2), 65-88.
- 11. Evirgen, Ö. F., Özkan, J., & Öztürk, S. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu sosyal bilgiler 5 ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- 12. Faiz, M., & Dönmez, C. (2017). Opinions of some nationals (North American, South Korean, Chinese, Indian, Turkish, and Latin American) on some concepts of citizenship education. Universal Journal of Educational Research, 5(4), 631-640. Doi: 10.13189/ujer.2017.050412
- 13. Frazer, E. (2008). Key perspectives, traditions and disciplines: overview. In J. Arthur, I. Davies and C. Hahn (eds.) The Sage Handbook of Education for Citizenship and Democracy. Sage.
- 14. Fyfe, I. (2007). Hidden in the curriculum: Political literacy and education for citizenship in Australia. Melbourne Journal of Politics, 32, 110-135.
- 15. Görmez, E. (2018). Güncellenen sosyal bilgiler programının politik okuryazarlık becerisi bakımından yeterliliği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(STEMES’18), 109-114.
- 16. Güldü, Ö., & Kart, M. E. (2009). Toplumsal cinsiyet rolleri ve siyasal tutumlar: Sosyal psikolojik bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64(03), 97-116.
- 17. Gültekin, G., Akpınar, M., Nohutcu, M., Özerdoğan, P., & Aygün, S. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu sosyal bilgiler 7 ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- 18. Hopkins, N., & Coster, W. (2019). The levellers, political literacy and contemporary citizenship education in England. Education, Citizenship and Social Justice, 14(1), 68-81. Doi: 10.1177/1746197918760084
- 19. Hunter, P., & Rack, J. (2016). Advancing young citizens’ political literacy. Teaching and Learning, 3, 23- 28.
- 20. Kara, H. & Tangülü, Z. (2017). Sosyal bilgiler öğretim programında hukuk ve politik okuryazarlığı üzerine bir durum incelemesi. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 2(1), 1-28.
- 21. Kuş, Z. & Tarhan, Ö. (2016). Political education in social studies classrooms: A perspective from Turkey. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(3), 464-483.
- 22. Kuş, Z. (2013). Politik okuryazarlık ve aktif vatandaşlık. E. Gençtürk & K. Karatekin (Ed.). Sosyal bilgiler için çoklu okuryazarlıklar (ss.208-227). Ankara: Pegem Akademi.
- 23. Kuş, Z. (2015). Political literacy status of pre-service social studies teacher. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 177, 197-202.
- 24. Malafaia, C., Neves, T., & Menezes, I. (2017). In-between fatalism and leverage: the different effects of socioeconomic variables on students’ civic and political experiences and literacy. JSSE-Journal of Social Science Education, 16(1), 43-55. Doi: 10.2390/jsse-v16-i1-1587
- 25. MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). 12.02.2022 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354 adresinden alındı.
- 26. Meyer, T. G. (2020) Difference as privilege: identity, citizenship and the recontextualisation of human rights in Japan’s social studies curriculum. Critical Studies in Education, 61(1), 17-36. Doi: 10.1080/17508487.2017.1352007
- 27. Milli Eğitim Temel Kanunu. (1973, 14 Haziran). Resmî Gazete (Sayı: 14574). 24.05.2022 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf adresinden alındı.
- 28. Offen, S. (2017). Places of Remembrance: Spaces for Historical and Political Literacy. A Lesson Report. JSSE-Journal of Social Science Education,16(4), 110-121. Doi: 10.4119/UNIBI/jsse-v16-i4-1642
- 29. Özkan, U. B. (2021). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
- 30. Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (2. Baskı). (M. Bütün ve S.B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
- 31. Perveen, M., & Awan, A. S. (2017). Analysis of Curriculum about Political Literacy as a Dimension of Citizenship Education. Bulletin of Education and Research, 39(1), 187-202.
- 32. Pollach, I. (2012). Taming textual data: The contribution of corpus linguistics to computer-aided text analysis. Organizational Research Methods, 15(2), 263-287. Doi: 10.1177/1094428111417451
- 33. Roker, D., Player, K., & Coleman, J. (1999). Young people's voluntary and campaigning activities as sources of political education. Oxford Review of Education, 25(1-2), 185-198.
- 34. Staeheli, L. A. (2008). Citizenship and the problem of community. Political geography, 27(1), 5-21. Doi: 10.1016/j.polgeo.2007.09.002
- 35. Şan, S. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatandaşlık eğitimi odaklı politik okuryazarlığının geliştirilmesi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- 36. Tam, H. (1998) Communitarianism: A new agenda for politics and citizenship. Macmillan Press. Doi: 10.1007/978-1-349-26489-6
- 37. Tarhan, Ö. (2015). Sosyal bilgiler öğretmeni adaylarının politik okuryazarlığa ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(9), 649-669.
- 38. Tarhan, Ö. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının siyaset kavramına ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 11(19). Doi: 10.7827/TurkishStudies.10034.
- 39. Tarhan, Ö. (2019). Ortaokul öğrencilerinin siyaset okuryazarlık düzeyleri ve temel siyaset bilimine ilişkin görüşleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- 40. Thompson, J. D. E. (1996). Political literacy and civic education curriculum: An integrated approach. Kroo Bay Communitiy Education And Development Network. 03.05.2022 tarihinde https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED395139.pdf sayfasından alındı.
- 41. Wood, J. (2010). Preferred futures’: Active citizenship, government and young people’s voices. Youth & Policy, 105, 50-70.
- 42. Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (12. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- 43. Yıldırım, C., Kaplan, F., Kuru, H., & Yılmaz, M. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu sosyal bilgiler 6 ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
