İlkokul Düzeyinde Fen Eğitimi Alanında Bilimsel Süreç Becerilerine Yönelik Araştırmalarda Güncel Eğilimler
Author :
DOI : 10.29228/smryj.63928
Year-Number: 2022-62
Yayımlanma Tarihi: 2022-08-31 13:58:09.0
Language : Türkçe
Konu : Temel Eğitim
Abstract
Bu çalışmanın amacı ilköğretim düzeyinde Türkiye'de gerçekleştirilmiş olan bilimsel süreç becerileri(BSB) ile ilgili araştırmalardaki eğilimleri belirlemektir. Bu bağlamda 2017-2021 yılları arasında yayımlanmış 19 tez, 22 makale olmak üzere toplam 41 çalışma incelenmiştir. Bu çalışmalar; yayın türü, yayın yılı, çalışmanın amacı, örneklem türü, örneklem büyüklüğü, araştırma yöntemi, veri toplama araçları, veri analiz yöntemleri, deneysel çalışmalarda müdahale süresi ve çalışmada kullanılan BSB testinin özelliklerine göre incelenmiştir. Veri toplama aracı olarak Çiltaş ve diğerleri (2012) tarafından geliştirilen yayın sınıflandırma formu, araştırmanın amaçları doğrultusunda bazı değişiklikler yapılarak kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, 2019 yılında BSB ile ilgili çalışma sayısının en fazla olduğunu, çalışmalarda çoğunlukla nicel araştırma desenlerinden yarı deneysel desenin tercih edildiğini, çalışmalarda daha çok belirli öğretim yaklaşım/yöntemlerinin BSB üzerindeki etkilerinin araştırıldığını göstermiştir. Deneysel çalışmalarda çalışma ünitesi olarak Madde ve değişim ünitesi tercih edilmiştir. Çalışmalar çoğunlukla 4. sınıf öğrencileri ile yürütülmüş ve örneklem büyüklükleri 31-100 aralığındadır. BSB testleri çoğunlukla 21 ve üzeri çoktan seçmeli maddelerden oluşmakta olup, testleri geliştirenlerin çoğunlukla yabancı araştırmacılar olduğu, deneysel çalışmaların müdahale süresinin çoğunlukla 4-6 hafta sürdüğü görülmüştür.
Keywords
Abstract
The purpose of this study is to determine the trends in research studies related to Science Process Skills (SPS) conducted in Turkey in the field of primary science education. In this context, a total of 41 studies, including 22 articles and 19 theses published between 2017-2021 were examined. These studies were examined based on: type of publication, publication year, purpose of the study, sample type, sample size, teaching unit of science, research method of the study, data collection tools, data analysis methods, characteristics of SPS test used in the study, and intervention period in experimental studies. The publication classification form developed by Çı̇ltaş et al., (2012) was used as a data collection tool with certain modifications in accordance with the aims of the research. Results of the study showed that the number of the studies was highest in 2019, quantitative research methods and quasi-experimental research design were more preferred in the studies. The effects of certain teaching methods on SPS were studied most frequently. Matter and Change teaching unit was mostly chosen in experimental studies by the researchers. The studies were generally carried out with 4th grade students and sample sizes were in the range of 31-100. SPS tests were mostly consisted of multiple choice items with 21 or more items. Developers of the SPS tests were mostly researchers from overseas, intervention period for experimental studies were mostly 4-6 weeks.
Keywords
- 1. Aral, N., & Kadan, G. ( 2022). Çocukların yer aldığı bilimsel süreç becerilerine yönelik Türkiye’de yapılan lisansüstü tezlerinin incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 436-464. https://dx.doi.org/10.17240/ aibuefd.2022-967994
- 2. Arslan, A. (1995). İlkokul öğrencilerinde gözlemlenen bilimsel beceriler. (Doktora Tezi) Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- 3. Aydın-Ceran, S. (2021). Öğretim yöntemlerine dayanan fen eğitimi araştırmalarında güncel eğilimler: İlkokul düzeyinde bir analiz. Journal of Individual Differences in Education, 3 (2), 113-131.
- 4. Aydoğdu, B.(2006). İlköğretim fen ve teknoloji dersinde bilimsel süreç becerilerini etkileyen değişkenlerin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi) Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
- 5. Bağ, H. & Çalık, M. (2018). İlkokul 4. Sınıf düzeyindeki fen eğitimi araştırmaların tematik içerik analizi. Elementary Education Online, 17 (3), 1353-1377.
- 6. Başar, T., & Demiral, Ü. (2019). 2013, 2017 ve 2018 fen bilimleri dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 261-292.
- 7. Batı, K., & Kaptan, F. (2013). The effects of science education based on science process skills on scientific problem solving. Ilkogretim Online, 12(2), 512-527.
- 8. Bayraktar, Ş., Bedir, D., Akyol, S. & Tunç, İ. (2021). İlkokul Fen bilimleri eğitimi araştırmalarında genel eğilimler: 2014-2020 yılları arasında yayımlanan çalışmaların incelenmesi. Turkish Studies - Education, 16 (5), 2171- 2189. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.51657.
- 9. Çakar, E.(2008). 5. Sınıf Fen ve Teknoloji Programının Bilimsel Süreç Becerileri Kazanımlarının Gerçekleşme Düzeylerinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi) Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
- 10. Çevik, A & Kaya, H. (2021). Fen eğitimi alanında yapılan bilimsel süreç becerilerini içeren lisansüstü tezlerin incelenmesi: Meta-Sentez Çalışması. Maarif Mektepleri Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 143-166. https://doi.org/10.46762/mamulebd.985454
- 11. Çı̇ltaş, A., Güler, G. & Sözbı̇lı̇r, M. (2012). Türkiye’de matematik eğitimi araştırmaları: Bir içerik analizi çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 565-580.
- 12. Ecevit, T., Balcı, N., Yıldız, M. & Sayan, B. (2021). İlkokul düzeyinde araştırma-sorgulama, argümantasyon ve STEM temelli uygulamalarının tematik içerik analizi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi,18(1), 1100-1129. doi:10.33711/ yyuefd.957395.
- 13. Filiz, A. & Kocakülah, M. S. (2020). Fen eğitiminde proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile ilgili yapılan araştırmaların içerik analizi, Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 175–194.
- 14. Karamustafaoğlu, O., Boz, Ö. & Değı̇rmencı̇, S. (2020). TR Dizinli dergilerde yayınlanmış fen eğitimi makaleleri: 2015’ten günümüze yöntem analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 185-201. https://doi.org/10.7822/omuefd.636488.
- 15. Kula, F. & Sadi, Ö. (2016). Türk fen bilimleri eğitiminde araştırma ve yönelimler: 2005 – 2014 yılları arası bir içerik analizi. İlköğretim Online, 15(2). https://doi.org/10.17051/io.2016.05687
- 16. Lee, T. Y. (1993). Comparisons of cognitive development, science process skills, and attitude toward science among Republic of China preservice teachers with different science backgrounds. Science Education, 77(6), 625-636.
- 17. MEB (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara.
- 18. Özcan, H., & Koştur, H., İ. (2019). Fen bilimleri dersi öğretim programı kazanımlarının özel amaçlar ve alana özgü beceriler bakımından incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 9(1), 138-151.
- 19. Öztürk, N.(2008). İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji Dersinde Bilimsel Süreç Becerileri Kazanma Düzeyleri. (Yüksek Lisans Tezi) Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
- 20. Şeremet, Ş., Kızılay, E. & Öner-Armağan, F. (2022). Investigation of study on the 5E instructional model in science education. SDU International Journal of Educational Studies, 9(1), 1-16. Doi: 10.33710/sduijes.977784
- 21. Tahtalı, G. T. (2019). 2010-2017 yılları arasında fen bilimleri eğitimi alanında yayınlanmış yüksek lisans tezlerinin konu ve yöntem bakımından incelenmesi (Yüksek lisans tezi), Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ağrı
- 22. Tan, M. & Temiz, B.K.(2003). Fen öğretiminde bilimsel süreç becerilerinin yeri ve önemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (1), 89-101, 2003.
- 23. Yavuz, G. & Yavuz, S. (2017). Fen eğitiminde proje tabanlı öğretimle ilgili tezlerin içerik analizi: Türkiye örneği (2002-2014). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 255-282.
- 24. Akkuş Çiftçi, Ezgi(2021). STEM eğitimi yaklaşımına dayalı hazırlanan uygulamaların sınıf öğretmeni adaylarının akademik başarılarına ve bilimsel süreç becerilerine etkisi. (Yüksek lisans tezi). Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ağrı.
- 25. Altınok, M. A. (2019). Cumhuriyetten günümüze fen programlarında bilimsel süreç becerileri ile fen- teknoloji-toplum-çevre kazanımlarının karşılaştırılmalı incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Aksaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aksaray
- 26. Arık, N. (2019). İlkokul dördüncü sınıf fen bilimleri dersinde bilim defteri kullanılmasının etkilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Doktora tezi) Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- 27. Arıkan-Güllü, G.(2021). 6-8 yaş üstün/özel yetenekli öğrencilere yönelik tasarlanmış sorgulama temelli bilim eğitimi etkinliklerinin bilimsel süreç ve sorgulama becerilerinin gelişiminde etkililiği. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
- 28. Aslan, M. & Emre, I.(2020). The effect of predict-observe-explain strategy on students’ academic achievement, scientific process skills and attitude towards science. İnönü University Journal of the Graduate School of Education, 7(14), 79-89.
- 29. Bakaç, E. & Yıldız, A. (2021). Öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerilerini anlama düzeyleri ve öğretim elemanlarının onların cevapları hakkındaki tahminleri. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 453-481.
- 30. Başar, T. (2021). 2018 fen bilimleri dersi öğretim programında yer alan kazanımların bilimsel süreç becerileri açısından analizi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 218-235.
- 31. Başkurt Sayhan, E. (2019). Sözde-bilim uygulamaları yoluyla üstün zekâlı ve yetenekli 4. sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç beceri düzeylerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir
- 32. Can, K. (2020). İlkokul fen bilimleri öğretim programı, ders kitabı ve öğrenci kazanımlarının bilimsel süreç becerileri bakımından değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi). Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Amasya.
- 33. Can. K., & Uluçınar-Sağır, Ş.(2019). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(71), 1450-1466.
- 34. Cansiz, N. & Cansiz, M. (2018). Enhancing preservice teachers’ observation and inference skills. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 19(3), 362-373. DOI: 10.17679/inuefd.335762
- 35. Celep Havuz, A. (2019). Araştırma ve sorgulamaya dayalı öğrenme yaklaşımının sınıf öğretmen adaylarının bilişsel ve duyuşsal becerilerine etkisi (Yüksek lisans tezi). Amasya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Amasya
- 36. Çakir, S. (2019). 4. sınıf fen bilimleri dersi mikroskobik canlılar ve çevremiz ünitesinde robotik kodlama uygulamalarının öğrenme ürünlerine etkisi (Yüksek lisans tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak.
- 37. Çevik, A &Kaya, H. (2021). Fen eğitimi alanında yapılan bilimsel süreç becerilerini içeren lisansüstü tezlerin incelenmesi: Meta-Sentez çalışması. Maarif Mektepleri Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 143-166. https://doi.org/10.46762/mamulebd .985454
- 38. Çokçalışkan, H. (2019). Özdüzenlemeli fen öğretiminin ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin özdüzenleme becerilerine, bilimsel süreç becerilerine ve başarılarına etkisi.(Doktora tezi) Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- 39. Çulcu, M. (2017). Tahmin Et Açıkla Gözle Açıkla Yönteminin Fen Bilimleri Dersi Kapsamında İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Akademik Başarılarına, Bilimsel Süreç Becerilerine Ve Tutumlarına Olan Etkileri. (Yüksek Lisans Tezi) Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
- 40. Demir, Y. & Emre, İ. (2020). 5E öğrenme modeline uygun etkinliklerin ilkokul 4. sınıf fen bilimleri dersi öğretimine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 573-586.
- 41. Ecevit T., Sarıoğlu E. & Bunsuz E. (2021). Bilim çocuk dergisi ’’evde bilim’’ köşesi etkinliklerinin fen bilimleri alanına özgü beceriler yönünden incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 10(4), 1600 – 1620.
- 42. Emre, I. & Kayabaş, M. (2020). The effect of conceptual change texts on fourth grade students’ academic achievement, scientific process skills, attitudes towards science and overcoming of misconceptions, Ihlara Journal of Educational Research, 5(2), 259–270.
- 43. Gültekin, S. B. (2018). Bilimsel süreç becerilerine dayalı etkinliklerin ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. (Doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
- 44. İpek, Yeşim(2019). Fen eğitiminde bilimsel hikâye kullanımının ilkokul öğrencilerinin çeşitli değişkenlerine etkisinin incelenmesi.(Yüksek lisans tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
- 45. İrven, Ö. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının bilimsel süreç beceri düzeyleri ve bu becerilerin derslerine entegresi. (Yüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
- 46. İşıker, Y. (2017). Maddeyi Tanıyalım Ünitesinde Argümantasyon Tabanlı Öğretimin Öğrencilerin Akademik Başarı, Bilimsel Süreç Becerileri Ve Tutumlarına Olan Etkileri. (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
- 47. Kalemkus, J., Bayraktar, S., & Çiftçi, S. (2021). Comparative effects of argumentation and laboratory experiments on metacognition, attitudes, and science process skills of primary school children. Journal of Science Learning, 4(2), 113-122.
- 48. Kelepçe, O. (2021). Fen bilimleri dersinde zihin haritası kullanımının 4. sınıf öğrencilerinin başarılarına, bilimsel süreç becerilerine, tutumlarına ve bilişsel yüklerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
- 49. Koçoğlu, A. & Tanrıseven, I. (2020). İlkokul öğrencilerinin temel bilimsel süreç becerilerinin belirlenmesi: Bir karma yöntem araştırması. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16 (31), 39854011.
- 50. Koray, A. & Çakır, S. (2020). Robotik destekli uygulamaların akademik başarı ve bilimsel süreç becerilerine etkisi: 4. sınıf fen bilimleri dersi örneği, Turkish Studies - Education, 15 (2), 1073-1087.
- 51. Koyunlu-Ünlü, Z. (2020). Improving pre-service teachers’ science process skills and views about scientific inquiry. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi [Journal of Theoretical Educational Science], 13(3), 474-489.
- 52. Köseler, C., & Kalyon, S. (2020). Impact of argument-based laboratory method on scientific process skills of pre-service primary school teachers and their views of the nature of science. Journal of Curriculum and Teaching, 9(4), 75-88.
- 53. Kul, H. H. , Kızılay, E. & Oner, F. (2021). Türkiye’deki fen öğretim programlarında bilimsel süreç becerilerinin yeri. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 7 (2) , 327-347.
- 54. Sezen Vekli, G. (2018). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Bilimsel Süreç Becerilerine Dayalı Deney Tasarlama ve Uygulama Becerilerinin İncelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(3), 128141.
- 55. Şenyiğit, Ç.(2020). Sorgulama temelli öğrenmenin sınıf öğretmeni adaylarının bilimsel süreç becerilerine ve kavramsal anlamalarına etkisi. (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
- 56. Tabaru, G.(2017). İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerine Fen Bilimleri Dersinde Uygulanan STEM Temelli Etkinliklerin Çeşitli Değişkenlere Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi) Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
- 57. Türköz, Ü. G. (2020). Bilimin doğası etkinliklerinin ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerine etkisi. Journal of Human Sciences, 17(2), 558-571.
- 58. Ülger, B. B. & Çepni, S. (2020). Evaluating the effect of differentiated inquiry-based science lesson modules on gifted students' scientific process skills. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 10(4), 1289-1324. http://dx.doi.org/10.14527/pegegog.2020.039
- 59. Yalçın, H., & Şişman, Z. B. (2018). Keşif ve sorgulama temelli bilim öğretimi programının 10-12 yaş çocukların bilimsel süreç becerilerine etkisi. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(2), 83-96.
- 60. Yeşilçelebi-Bıyık, Y. & Şenel, E. A. (2019). Science notebook practice for science lesson: A research on fourth grades. Çukurova University Faculty of Education Journal, 48(2), 1367-1399.
- 61. Yıldırım, M. & Türker Altan, S. (2017). Araştırma ve sorgulamaya dayalı öğrenme yaklaşımının ilkokul öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerine etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (38) , 71-89.
- 62. Yıldız-Kaya, S. (2019). STEM tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve ilkokul öğrencilerinin STEM’e yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
- 63. Yıldız-Yılmaz, N.(2019). An examination of the relationship between primary school students’ environmental awareness and basic science process skills.,Educational Research and Reviews, 14(4), 140-151.
- 64. Yücel, M. (2019). İlkokul fen bilimleri dersinde laboratuvar kullanımının öğrencilerin tutum, bilimsel süreç becerileri ve akademik başarılarına etkisi.(Yüksek lisans Tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
