Türk Gıda Üreticileri Sektörünün E7 Ülkeleri ile Karşılaştırmalı Finansal Analizi, 2010-2020 Dönemi Oran Analizi
Author :
Abstract
Bu çalışmada Türkiye ekonomisinde önemini korumaya devam eden gıda üreticileri sektörünün E7 ülkeleri (gelişmekte olan yedi ülke) ile karşılaştırmalı olarak güncel verilerle finansal analizi gerçekleştirilmiştir. E7 ülkeleri borsalarında listelenen gıda üreticilerinin 2010-2020 dönemi yıllık verileri ile hesaplanan sektör ortalamalarına oran analizi uygulanmıştır. Karşılaştırmalı oran analizi sonuçlarına göre Türk gıda üreticileri E7 ülkeleri içinde en düşük karlılık oranları, en düşük aktif devir hızı ve nakit düzeyi ile faaliyet göstermiştir. İlgili dönemde E7 ülkelerine kıyasla Türk gıda sektörünün likiditesi nispeten düşük, nakit dönüşüm süresi ortalamaya yakın ve finansal riski kabul edilebilir seviyede olmuştur. Türk gıda ürünleri imalatçılarının finansal oranlarının 11 yıllık gelişimine göre 2018 yılından sonra nakit dönüşüm süresi uzamış, varlık devir hızı düşmüş buna karşılık karlılığı yükselmiştir. Nakit dönüşüm süresi artışından kaynaklanan finansman ihtiyacının yükselen karlılıklar ile desteklenmesi kısa ve uzun vadeli borç ödeme gücü oranlarına olumlu yansımıştır. Bu değerlendirmeler neticesinde, Türk gıda üreticileri sektörünün finansal sağlamlığını artırmak için katma değerli sermaye yatırımlarına ve etkin çalışma sermayesi yönetimine odaklanması gerektiği önerilmektedir.
Keywords
Abstract
In this study, the financial analysis of the food producers sector, which continues to maintain its importance in the Turkish economy, was carried out with current data in comparison with the E7 countries (seven developing countries). Ratio analysis was applied to the sector averages calculated with the annual data of the food producers listed on the stock exchanges of E7 countries for the period of 2010-2020. According to the results of the comparative ratio analysis, Turkish food producers operated with the lowest profitability rates, the lowest asset turnover rate and the lowest cash level among the E7 countries. The liquidity of the Turkish food sector was relatively low compared to the E7 countries, the cash conversion cycle was close to the average and its financial risk was at an acceptable level. According to the 11-year development of the financial ratios of Turkish food products manufacturers, after 2018, the cash conversion cycle has lengthened, the asset turnover rate has decreased, but the profitability has increased. Supporting the financing need arising from the increase in cash conversion cycle with rising profitability had a positive impact on short and long-term solvency ratios. As a result of these evaluations, it is recommended that the Turkish food producers sector should focus on value-added capital investments and effective working capital management in order to increase its financial soundness.
Keywords
- 1. Adi, B.A. & Daryanto W.M. (2021). Financial Performance Analysis of Food and Beverage Public Listed Companies for The Three Quarters Before And After The Covid-19 Pandemic In Indonesia. South East Asia Journal of Contemporary Business, Economics and Law, 24(2), 10-25.
- 2. Akın, F. (2012). Gıda Ürünleri ve İçecek Sanayinin Ekonomik Özellikleri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (3), 17-70.
- 3. Apan, M., Öztel, A. & İslamoğlu, M. (2018). Comparative Empirical Analysis of Financial Failures of Enterprises with Altman Z-Score and VIKOR Methods: BIST Food Sector Application. Australasian Accounting, Business and Finance Journal, 12(1), 77-101. doi:10.14453/aabfj.v12i1.6
- 4. Atmaca, M. & Demirel, E. (2017). Economic Impact on Financial Ratios of Food Industry at Istanbul Stock Exchange Listed Firms. International Journal of Economics and Financial Issues, 7 (3), 537-541. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijefi/issue/32021/354292
- 5. Aydeniz, E. (2015). Makroekonomik Göstergelerin Firmaların Finansal Performans Ölçütleri Üzerindeki Etkisinin Ölçülmesine Yönelik Bir Araştırma: İMKB’ye Kote Gıda ve İçecek İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(2), 263-278. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/muiibd/issue/488/4166
- 6. Aypek, N. & Üzgün, Y. O. (2022). Veri Zarflama Analizi ile Firma Değerleme Yaklaşımı Borsa İstanbul Gıda Sektörü Örneği. Journal of Banking and Financial Research, 9 (1), 1-19. DOI: 10.55026/jobaf.972215
- 7. Aytekin, S. & Sakarya, Ş. (2013). BİST’de İşlem Gören Gıda İşletmelerinin TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. Journal of Management and Economics Research, 11 (21), 30-47. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/yead/issue/21810/234456
- 8. Bardi, Ş. (2020). Veri Zarflama ve Veri Madenciliği İle BİST Gıda İçecek Endeksi Kapsamındaki Firmaların Etkinlik Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11, Supplement, 185-199. DOI: 10.21076/vizyoner.700617
- 9. Bulu, M., Eraslan, İ. H. & Barca, M. (2007). Türk Gıda Sektörünün Uluslararası Rekabetçilik Düzeyinin Analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (1), 311-335. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/akuiibfd/issue/1631/20461
- 10. Bülbül, S. & Köse, A. (2011). Türk Gıda Şirketlerinin Finansal Performansının Çok Amaçlı Karar Verme Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25 (Özel), 7197. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniiibd/issue/2706/35786
- 11. Çanakçıoğlu, M. & Küçükönder, H. (2020). Entropi ve Topsis Bütünleşik Yaklaşımi ile BIST Gıda ve İçecek Endeksindeki Şirketlerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2), 200-217. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/gumus/issue/55299/643466
- 12. Dağlı, H. & Eker, D. (2016). Türkiye’de Gıda İçecek ve Tütün Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Ölçekleri Açısından Finansal Oranlarının Karşılaştırmalı Analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 99-114. DOI: 10.11616/basbed.vi.455244
- 13. Daştan, E. (2021). Covid-19 Salgınının Sınai, Hizmetler ve Teknoloji Endeksindeki Sektörlerin Hisse Senetlerine Olan Etkisi: BİST Örneği. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (11), 64-76.
- 14. Demir, Y. & Tuncay, A. (2012). Türk Gıda Sektörünün Faaliyet ve Kârlılık Oranları Açısından Analizi: İMKB Gıda Sektöründe İşlem Gören İşletmeler Üzerinde Bir Araştırma (2000-2008 Dönemi). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (2), 367-392. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sduiibfd/issue/20821/222859
- 15. Dizkırıcı, A. S. (2014). Borsa İstanbul Gıda, İçecek Endeksine Kote İşletmelerin Finansal Performanslarının Veri Zarflama Analizi ile Ölçümü ve Malmquist Endeksine Göre Karşılaştırılması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (63), 151-170. DOI: 10.25095/mufad.396482
- 16. Doruk T, Ö, (2022). COVID-19’un Finansal Performansa Etkisi: Gıda Sektörü Firmaları İçin Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 66, 67-82. https://doi.org/10.55322/mdbakis.1019158
- 17. Endri, E., Sumarno, A., & Saragi, H. (2020). Analysis of Financial Performance: Evidence from Food and Beverage Companies in Indonesia (Abstract). International Journal of Advanced Science and Technology, 29(5), 4199-4208. Retrieved from http://sersc.org/journals/index.php/IJAST/article/view/13690
- 18. Ersan, O. & Çanakçioğlu, M. (2020). Şirket Kârlılığının Finansal Belirleyicileri: Gıda Sektörü Üzerine Bir Araştırma. Mali Çözüm, 30 (159), 69-89.
- 19. Filik, E. (2021). Gıda Firmalarının Finansal Analizi: BİST Uygulaması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adıyaman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Adıyaman
- 20. Gülgör, F.T. (2008). Tekirdağ İlinde Faaliyette Bulunan Çeşitli Gıda Sanayi İşletmelerinin Ekonomik Yapıları ve Karşılaştırmalı Finansal Analizleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ
- 21. Han, E., Tosunoğlu, T. & Özsoy, C. (2011). Türk İmalat Sanayinde Geri ve İleri Bağlantılar: G-Ç Tablosuna Dayalı Yapısal Bir Çözümleme. TİSK Akademi, 6 (11), 104-129.
- 22. Herdiyana, H. & Sumarno, A. & Endri E. (2021). The Effect of Financial Performance on the Profitability of Food and Beverage Companies in Indonesia. International Journal of Financial Research, 12(1), 30-39. DOI: 10.5430/ijfr.v12n1p30
- 23. Jahangard, E. & Keshtvarz, V. (2012). Identification of Key Sectors for Iran, South Korea and Turkey economies: A network theory approach. Iranian Economic Review, 16 (32), 41-63.
- 24. İSO (İstanbul Sanayi Odası) (2020). Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu [Veri Seti]. Erişim adresi: http://www.iso500.org.tr. Erişim tarihi: 07.05.2022
- 25. Kaderli, Y.C (2006). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (İMKB) İşlem Gören Gıda Sektörü Şirketlerinin Finansal Performansının Ölçülmesi ve Özsermaye Kârlılığını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın
- 26. Kang, Z. (2020). Research on Financial Performance Evaluation of Food Manufacturing Listed Companies Based on Factor Analysis (Abstract). 2020 International Conference on Computer Science and Management Technology (ICCSMT), 374-378, doi: 10.1109/ICCSMT51754.2020.00084.
- 27. KAP (Kamu Aydınlatma Platformu) (2022). Kamu Aydınlatma Platformu [Veraseti]. Erişim adresi: https://www.kap.org.tr/tr/Sektorler. Erişim tarihi: 07.05.2022
- 28. Kaya, A. & Çoşkun, A. (2016). VZA ile İşletmelerde Etkinliğin Ölçülmesi: BİST Gıda, İçki ve Tütün Sektöründe Bir Uygulama. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (1), 231-242. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/erzisosbil/issue/24417/258806
- 29. Kılınç, F. & Çalış, Y. E. (2021). Covid-19 Pandemisinin Gıda Sektörü Üzerinde Etkisi ve Finansal Performans İle İlişki. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (3), 499-508. DOI: 10.29106/fesa.984217
- 30. Koçoğlu, Ş. & Tanrıöven, C. (2018). Artan Gıda Fiyatları Karşısında Borsa İstanbul'da İşlem Gören Gıda Firmalarının Finansal Performansının Değerlendirilmesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11 (2), 74-81. DOI: 10.25287/ohuiibf.377005
- 31. Konuk, F. (2018). Financial and Performance Analysis of Food Companies: Application of TOPSIS and DEA. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (3), 381-390. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/mjss/issue/43001/520561
- 32. Levent, C. E. (2020). Covid-19 Salgınının Gıda ve İçecek Sektöründeki Şirketlerin Hisse Senedi Getiri ve Volatilitesine Etkisi. Turkish Studies, 15(6), 721-737. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44417
- 33. Mazman İtik, Ü. (2021). Mali Tablolar Analizi: Borsa İstanbul (BİST)’da Faaliyet Gösteren Bir Gıda İşletmesinde Uygulama (2015-2019). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (80), 1641-1661. DOI: 10.17755/esosder.819470
- 34. Omağ, A. (2015). Yüzde Yöntemi ile Analiz ve Gıda Sektörüne Yönelik Bir Uygulama. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 6 (11). DOI: 10.14784/JFRS.2014117328
- 35. Öğünç, H. (2018). Gıda ve Tekstil Sektörlerinin Karşılaştırmalı Finansal Analizi (2014-2016 Dönemi). Bucak İşletme Fakültesi Dergisi, 1 (1), 53-70. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/bifd/issue/40407/460688
- 36. Ömürbek, N. & Eren, H. (2016). Promethee, Moora Ve Copras Yöntemleri İle Oran Analizi Sonuçlarının Değerlendirilmesi: Bir Uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (16), 174-187. DOI: 10.20875/sb.69615
- 37. Özaydın, G. & Kayahan Karakul, A. (2021). Entropi Tabanlı Maut, Saw ve Edas Yöntemleri İle Finansal Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26 (1), 13-29. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sduiibfd/issue/60154/791557
- 38. Özçelik, F. & Avcı Öztürk B. (2019). Girdi Olarak Maliyetlere Yönelik Veri Zarflama Analizi Modelleri İle Göreli Etkinlik Analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11 (2), 1011-1028.
- 39. Öztürk, Ö., Şişman, M.Y., Uslu, H., & Çıtak, F. (2020). Effect of COVID-19 Outbreak on Turkish Stock Market: A Sectoral-Level Analysis. Hitit University Journal of Social Sciences Institute, 13(1), 56- 68, doi: 10.17218.hititsosbil.728146
- 40. Soba, M. & Akcanlı, F. (2012). Veri Zarflama Analizi Yöntemi İle İMKB'de Gıda, İçki ve Tütün Alanında Faaliyet Gösteren İşletmelerin Etkinliklerinin Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2), 259-274. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/akuiibfd/issue/1620/20309
- 41. TCMB (Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası) (2020). Sektör bilançoları 2009-2020 [Veri Seti]. Erişim adresi: https://www3.tcmb.gov.tr/sektor/#/tr. Erişim tarihi: 15.04.2022
- 42. Tekin, M. & Merdivenci, F. (2022). E7 Ülkeleri ile Türkiye Arasındaki Dış Ticaretin Panel Veri Analizi: Çekim Modeli Yaklaşımı. Sosyoekonomi, 30 (51), 407-426. DOI: 10.17233/sosyoekonomi.2022.01.20
- 43. Terzi, S. (2011). Finansal Rasyolar Yardımıyla Finansal Başarısızlık Tahmini: Gıda Sektöründe Ampirik Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (1), 1-18. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/cuiibfd/issue/4147/54448
- 44. Topcuoğlu, A. & Ayyıldız, F. V. (2020). E7 Ülkelerinde Kilit Sektör Analizi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (2), 822-833. DOI: 10.33206/mjss.573907
- 45. TGDF (Türkiye Gıda ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu) (2021). TGDF-Faaliyet-Raporu- 2021.pdf. Erişim adresi: https://www.tgdf.org.tr/wp-content/uploads/2022/02/TGDF-Faaliyet-Raporu2021.pdf. Erişim tarihi: 01.05.2022.
- 46. TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2019). Temel Gelir Kaynağının Hane halkı Tüketim Harcamasının Türlerine Göre Dağılımı, Türkiye, 2018, 2019 [Veri Seti]. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr. Erişim tarihi: 07.05.2022
- 47. TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2020). Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, İktisadi Faaliyet Kollarına (A21) Göre Cari Fiyatlarla Değer, Pay, Değişim Oranı, 1998-2020 [Veri Seti]. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/. Erişim tarihi: 15.04.2022
- 48. Ural, K., Gürarda, Ş. & Önemli, M. B. (2015). Lojistik Regresyon Modeli ile Finansal Başarısızlık Tahminlemesi: Borsa İstanbul’da Faaliyet Gösteren Gıda, İçki ve Tütün Şirketlerinde Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (67), 85-100. DOI: 10.25095/mufad.396578
- 49. Yücel, S. & Durak, İ. (2021). COVID-19’un BIST İmalat Sektörü Firmalarına Olan Finansal Etkilerinin Finansal Oranlar ve İstatistiksel Tekniklerle İncelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (90), 101126. DOI: 10.25095/mufad.813411
