Author :
Abstract
Türkçe dilbilgisi ve söz dizimi kaynaklarında “Yahya Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Fakir Baykurt” gibi yapılardan oluşan kelime grubunun içeriğini yansıtmadığı halde “birleşik isim grubu/öbeği” ya da “özel isim grubu/öbeği” şeklinde adlandırılarak farklı şekillerde ele alınması, “bilgisayar, hanımeli, sivrisinek, gecekondu” gibi yapılardan oluşan “birleşik isim grubu” ile “Yahya Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Fakir Baykurt” gibi birden fazla kelimeden oluşan kişi isimleri ya da kişi isim ve soy isimlerinden oluşan kelime gruplarının birbirine karışmasına sebep olmuştur. Ayrıca şekil bilgisi alanına ait “birleşik isim” ve kelime bilgisi alanına ait “özel isim” gibi terimlerin karşıladığı kavramlar ile söz dizimine ait “birleşik isim grubu” ve söz diziminde karşılığı olmayan “özel isim grubu” gibi terimlerin karşıladığı kavramların karışmasına sebep olmuş, bu kavram karışıklığı da söz diziminde bir kargaşaya yol açmıştır. Alan, içerik, yapı ve kuruluş bakımından farklı olan bu kavramların başta terim adları olmak üzere tanımları, yapı ve kuruluş özelikleri ile sınırlarının belirlenmesini zorlaştıran söz konusu kargaşa, zamanla içinden çıkılmaz bir hal alarak sadece bu kavramların değil, aynı zamanda kelime grupları ve sözdiziminin dolayısıyla Türkçe dilbilgisinin öğrenilmesi ve öğretilmesine zarar verecek boyutlara ulaşmıştır.
Bu çalışmada, Türkçe’nin dil kuralları, söz dizimi özellikleri ile tarihî gelişim ve değişim süreci esas alınarak “Yahya Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Fakir Baykurt” gibi birden çok kelimeden oluşan kişi isimleri ile kişi isim ve soy isimlerinden oluşan kelime grubu bütün yönleriyle incelenmiştir. Öncelikle bu yapıların farklı dilbilgisi ve söz dizimi kaynaklarında ele alınış biçimleri, araştırmacıların bu konuda ortaya attığı benzer ve farklı fikirler, eleştirel bir bakış açısıyla tartışılmış ve böylelikle başta kavram kargaşası olmak üzere bu hususta var olan sorunlar gözler önüne serilmiştir. Bu konudaki en büyük sorunun terim adı olduğu dikkate alınarak “Yahya Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Fakir Baykurt” gibi birden çok kelimeden oluşan kişi isimleri ile kişi isim ve soy isimlerinden oluşan kelime grubu için “kişi ismi grubu” şeklinde içeriğini tam olarak yansıtan benzemezlerini dışarıda bırakan yeni terim adı önerisinde bulunulmuştur. Daha sonra “kişi ismi grubu” terimi, tanımı, yapısı, kuruluşu, unsurları, bu unsurların içerikleri, cümle ve kelime grupları içerisindeki yeri ile cümledeki görevleri bakımından ele alınıp bütün özellikleri belirlenmiştir. Daha sonra bu özellikler Türk edebiyatının seçkin eserlerinden alınan cümlelerle örneklendirilmiştir. Böylece kişi ismi grubunun tanımı, terim adı, sınırları ve özelliklerinin belirlenmesine, bu kelime grubuyla ilgili tekrar edilegelen doğruluğu tartışmalı bilgilerin düzeltilmesine dolayısıyla kişi ismi grubunun doğru öğrenilmesi ve öğretilmesine katkıda bulunulmaya çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Although it does not reflect the content of the word group consisting of structures such as "Yahya Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Fakir Baykurt" in Turkish grammar and syntax sources, it is called "compound noun group / phrase" or "proper noun group / phrase" and it is handled in different ways, “bilgisayar, hanımeli, sivrisinek, gecekondu” and "Yahya Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Fakir Baykurt" people's names consisting of more than one word or word groups consisting of person names and surnames have been mixed with each other. In addition, it has caused confusion between the concepts met by the terms such as "compound noun" and "proper noun" belonging to the morphology field and the terms such as "compound noun group" belonging to the syntax and the "proper noun group" which have no equivalent in the syntax and this conceptual confusion has also led to a confusion in the syntax. The confusion in question, which makes it difficult to determine the definitions, structure and organization features and boundaries of these concepts, which are different in terms of area, content, structure and organization, became inextricable over time, not only for these concepts, but also for word groups and syntax, thus Turkish language. It has reached dimensions that will harm the learning and teaching of grammar.
In this study, on the basis of Turkish language rules, syntax features and historical development and change process, person names consisting of more than one word such as “Yahya Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Fakir Baykurt” and the word group consisting of person names and surnames were examined in all aspects. First of all, the ways in which these structures are handled in different grammar and syntax sources, similar and different ideas put forward by researchers on this subject, are discussed with a critical point of view, and thus the existing problems in this regard, especially the confusion of concepts, are revealed. Considering that the biggest problem in this subject is the name of the term, it is possible to exclude the dissimilarities that fully reflect the content of the person names such as "Yahya Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Fakir Baykurt" consisting of more than one word and the word group consisting of the person's name and surname and a new term name has been proposed. Then, the term "person-name group" was discussed in terms of its definition, structure, organization, elements, the contents of these elements, their place in sentences and word groups, and their functions in the sentence and all their features were determined. Later, these features are exemplified with sentences taken from distinguished works of Turkish literature. Thus, it has been tried to contribute to the definition of the name group, the definition of the term name, its boundaries and features, the correction of the repeated and controversial information about this word group, and thus to the correct learning and teaching of the person name group.
Keywords
- 1. Açıkgöz, Halil - Yelten, Muhammet (2005) Kelime Grupları, Doğu Kütüphanesi, İstanbul.
- 1. Açıkgöz, Halil - Yelten, Muhammet (2005) Kelime Grupları, Doğu Kütüphanesi, İstanbul.2. Aktan, Bilâl (2016) Türkiye Türkçesinin Söz Dizimi, Gazi Kitabevi, Ankara.
- 3. Banguoğlu Tahsin (2000) Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. 4. Bilgegil, M. Kaya (1963) Türkçe Dilbilgisi, Dergâh Yayınları, Ankara.
- 5. Böler, Tuncay (2019) Türkiye Türkçesi Söz Dizimi, Kesit yayınları, İstanbul.
- 6. Bulak, Şahap (2017)"Türkçe Öğretiminde Terim Sorunu" Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Bilgi Şöleni, Atatürk Üniversitesi, 12-14 Mayıs 2017, Erzurum.
- 7. Delice, H. İbrahim (2012) Türkçe Sözdizimi, Kitabevi Yayınevi, İstanbul.
- 8. Demir, Celal (2009) “Türkçe Dil Bilgisinde Terminoloji Sorunu”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 54 (2006/1) , 81-100.
- 9. Dizdaroğlu, Hikmet (1976) Tümce Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. 10. Eker, Süer (2005) Çağdaş Türk Dili, Grafiker Yayınları, Ankara.
- 11. Ergin, Muharrem (2006) Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul.
- 12. Gencan, Tahir Nejat; (1979) Dilbilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- 13. Hatiboğlu, Vecihe (1972) Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- 14. Hatiboğlu, Vecihe (1982); Türkçenin Sözdizimi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Basımevi, Ankara. 15. Karaağaç, Günay (2011) Türkçenin Sözdizimi, Kesit Yayınları, İstanbul.
- 16. Karahan, Leyla (1999) Türkçede Söz Dizimi –Cümle Tahlilleri, Akçağ Yayınları, Ankara.
- 17. Korkmaz, Zeynep (1992) Gramer Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- 18. Özkan- Mustafa-Veysi Sevinçli (2011) Türkiye Türkçesi Söz Dizimi, Akademik Kitaplar Yayınevi, 3. Baskı, İstanbul.
- 19. Özkan, Abdurrahman- Mustafa Toker- Ufuk Deniz Aşçı (2016) Türkiye Türkçesi Söz Dizimi, Palet Yayınları, Konya.
- 20. Özkan, Abdurrahman (2018) Bir Söz Dizimi Terimi: Özel İsim Grubu, SUTAD, Bahar 2018; S.43 s.1-11. 21. Özmen, Mehmet (2013) Türkçenin Sözdizimi, Karahan Kitabevi, Adana.
- 22. Topaloğlu, Ahmet (1994) Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü, Ötüken Yayınları, Birinci Basım, İstanbul.
- 23. Zülfikar, Hamza (1991) Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
