Haldun Taner’in Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım Eserinde ‘’Vicdani’’ Karakteri Üzerinden Yabancılaşma Kavramına Bir Bakış
Author :
Abstract
Yabancılaşma süreci bireyin kendine ve topluma karşı soyutlanması olarak iki aşamada ele alınabilmektedir. Ekonomik, sosyolojik, psikolojik ve teknolojik birçok faktör yabancılaşmayı ortaya çıkarabilmektedir. Özellikle savaşlardan sonra ekonomik ve sosyal bunalıma şahit olan bireylerde yabancılaşma gözlenebileceği gibi sanayi ve endüstri devrimi gibi süreçlerle bireyin işine, emeğine kendine ve yaşadığı sosyal yapıya yabancılaşması üzerine çalışmalar mevcuttur. Bu çalışmada ‘’yabancılaşma’’ olgusu Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım adlı eserde yer alan Vicdani karakteri üzerinden ele alınacaktır. Buradan yola çıkılarak sosyolojik ve psikolojik veriler ışığında tespitleryapılmaya çalışılarak yabancılaşma sürecinde bireyin toplumdan ve benliğinden uzaklaşmasına sebep olan etmenler arasında ilişki kurulmaya çalışılacaktır. Çalışmanın disiplinlerarası bir araştırma olmasından ötürü, yöntemsel yaklaşım olarak sosyoloji ve psikoloji alanlarından yararlanılacaktır. Eserde yer alan bağlam siyasi, sosyal ve ekonomik açıdan Türkiye’nin yakın geçmişine ışık tuttuğu için çalışmada kısaca eserin yazılmış olduğu dönem açıklanacak ve yabancılaşma olgusu ve dönem arasında bir ilişki kurulmaya çalışılacaktır. Vicdani karakterinin yabancılaşmasında etkili olan savaş, darbe, ekonomik kriz, siyasi ve askeri yönetim, geleneksel yaşam kültüründen çağdaş yaşama adaptasyon gibi konular dönemin tarihi gelişmeleriyle ilişkilendirilerek sosyolojik çıkarımlar sunulacaktır. Elde edilen sosyolojik bulgular, Vicdani karakterinin yaşadığı deneyimler etrafında ele alınacak ve yabancılaşma sürecinin birey üzerindeki sosyolojik-psikolojik etkileri örneklerle açıklanacaktır. Bu çalışma ile edebiyat biliminin diğer disiplinlerle olan çalışma alanlarına bir örnek teşkil etmek ve edebiyat bilimine sanatlar arası bir yaklaşım sunulmak istenmektedir.
Keywords
Abstract
The alienation process has two stages: the isolation of the individual against herself and society. Many factors such as economic, sociological, psychological and technological can cause alienation. Alienation can be observed in individuals who experience economic and social depression, especially after wars. There are studies on the alienation of the individual to his job, labor, himself and the social structure in which he lives in processes such as industrial revolution. In this study, the phenomenon of “alienation” will be discussed through the character of Vicdani in the work called “I Close My Eyes, I Do My Job”. Based on this, sociological and psychological determinaons will be made and a relationship will be tried to be establishes between the factors that cause the individual to move away from the society and the self in the alienation process. Since this study is an interdisciplinary study, it will be methodically derived from the fields of sociology and psycology. Since the context in the work sheds light on Turkey's recent past in terms of political, social and economic aspects, the period in which the work was written will be briefly explained and a relationship between the alienation phenomenon and the period will be tried to be established. Issues such as war, coup, economic crisis, political and military administration, adaptation from traditional life culture to contemporary life, which are effective in the alienation of the character Vicdani, will be associated with the historical developments of the period and sociological implications will be presented. The sociological findings will be discussed around the experiences of the character Vicdani and the sociological-psychological effects of the alienation process on the individual will be explained with examples. With this study, it is desired to set an example for the fields of study of literary science with other disciplines and to present an inter-artistic approach to literary science.
Keywords
- Akıncı, A. (2014). ‘’Türkiye’nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri’’, Eskişehir Osmangazi
- Akıncı, A. (2014). ‘’Türkiye’nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri’’, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 9(1): 55-72.
- Ankay, N. (2021). ‘’Yusuf Atılgan Öykülerinde Yabancılaşma’’, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0/71): 241-255.
- Aslan S. & Alkış M. (2015). ‘’Osmanlı’dan Cumhuriyete Geçişte Türkiye’nin Modernleşme Süreci: Laikleşme ve Ulusal Kimlik İnşası’’, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 6(1): 18-33.
- Berger, P.L. (2021). Sosyolojiye Çağrı/Hümanist Bir Perspektif, Çeviren: A. Erkan Koca, Dördüncü Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Coşkun, S. (2013). ‘’İnsansal Varoluş ve Özün Belirnemimi Olarak Yabancılaşma ve Özgürleşme’’, Kaygı, Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, (20): 111-126.
- Çelenlioğlu, A. (2020). ‘’Toplumcu Gerçekçi Romanlar Başta Olmak Üzere Edebi Eserlerin Sosyoloji Alanında Veri Olarak Kullanılabilirliği’’, EKEV Akademi Dergisi, 24(81) (Kış): 1-11.
- Demirtürk, S. (2015). ‘’1960-1980 Döneminde Türkiye’de Sosyo-Ekonomik Değişimin ve Dışa YönelişinToplumsal Dinamikleri, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(12): 155-182.
- Dikici, A. (2014). ‘’27 Mayıs Askerî Darbesi ve Türk Polisi’’, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 30(89): 11- 60.
- Erkman Akerson, F. (2019). Edebiyat ve Kuramlar, Dördüncü baskı, İthaki Yayınları, İstanbul.
- Freud, Sigmund. (2016). Sanat ve Edebiyat. (Çev. Emre Kapkın ve Ayşe Tekşen), İkinci Baskı, İstanbul: Payel Yayınları.
- Kamber, A. (2014). ‘’Duygusal Emek Bağlamında Çalışmanın Anlamı ve İşe Yabancılaşma’’, PamukkaleÜniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Yönetim ve Çalışma Psikolojisi Programı, Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
- Kırman, T. & Hasan Atak. (2020). ‘’Yabancılaşma: Kavramsal ve Kuramsal Bir Değerlendirme’’, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), 10(2): 279-295.
- Mendi, A. (2002). ‘’İkinci Dünya Savaşı’nın Türk Dış Politikasına Etkileri, Truman Doktrini, Marshall Planıve Türkiye’’, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Fakültesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü, Doktora Tezi, İstanbul.
- Moran, B. (2020). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Savaşan, A. (2019). ‘’George Orwell’ın ‘’Bin Dokuz Yüz Seksen Dört’’ Romanı ile Gâde Es-Semmân’ın‘’Kevâbisu Beyrut’’ Adlı Romanında Yabancılaşma Olgusu’’, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Doğu Dilleri ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Arap Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Şahin, V. (2013). ‘’Oğuz Atay’ın Romanlarında Toplumsal Yabancılaşma’’, Turkish Studies (Elektronik),International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkicc Volume, 8(9): 2313- 2322.
- Şimşek, Ş.M.; Çelik A.; Akgemci T. & Fettahlıoğlu, T. (2006). ‘’Örgütlerde Yabancılaşmanın Yönetimi Araştırması’’, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15): 569-587.
- Sivri M. & Lidar V. (2021). ‘’Modernliğin Simgesi ve Karşı Simgesi Olarak Roman’’, (Ed. Fatih Ertugay) (Türk Modernleşmesi Nesneler ve Semboller, ss. 83-118, Çizgi Kitabevi, İstanbul.
- Taner, H. (2020). Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım. Dördüncü Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Taş, N.F. (2018). ‘’Birinci Dünya Savaşı Sonrasında Osmanlı Devleti’nin Kazanımları’’, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1): 21-32.
- Taşdelen, Vefa. (2015). ‘’Edebiyat ve Psikoloji’’, Bizim Külliye, 66: 25-30.
- Uçar, Ş. (2016). ‘’Alienation (Yabancılaşma)’’, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 0(4): 235-247.Ünalp, F.R. (2020). ‘’İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Savaş Dışı Kalma Politikaları ve Sonuçları’’, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 1(45): 201-221.
