II. MEŞRUTİYET DÖNEMİNDE TOPÇU SINIFINDA MÜFETTİŞLİK TEŞKİLATI ÇERÇEVESİNDE ISLAH VE YAPILANDIRMA FAALİYETLERİ
Author :
Abstract
Osmanlı ordusunda ilk defa Sultan I. Murat döneminde kurulan topçu ocağı, Fatih Sultan Mehmet döneminde önemli gelişmeler kaydetmiştir. Ancak, ilerleyen dönemlerde batıdaki gelişmelere ayak uydurulamayarak gerileyen topçu sınıfının ıslahı için Avrupalı uzmanlardan yararlanma yoluna gidilmiştir. 1772’de Topçu Mektebi ve 1775’de Hendesehane’nin açılması batılı tarzda eğitimli modern bir topçu sınıfı oluşturulması yönünde atılmış önemli adımlar olmuştur. Sultan III. Selim ve Sultan II. Mahmut dönemlerinde yapılan ıslah çalışmalarıyla birlikte topçu ocağı hatırı sayılır bir mesafe kaydetmiştir. Sultan II. Abdülhamit dönemine gelindiğinde ordunun en belirgin özelliği, topçu teşkilatının büyümesi ve topçu tümenlerinin kurulması olmuştur. Fakat bu dönemde topçu atış eğitimi ve manevralarının yapılmaması büyük bir eksiklik olarak kendisini göstermiştir. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra güçlü bir topçu sınıfı oluşturmak üzere yapılan çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda 18 Temmuz 1909 tarihinde kabul edilen talimatname ile topçu sınıfında müfettişlik teşkilatına geçilmesine karar verilmiştir. Harbiye Nezareti teşkilatında Sahra Topçu ve Ağır Topçu Müfettiş-i Umûmîliği dairelerinin kurulması ile topçu sınıfı güçlü bir teşkilat yapısına kavuşturulmuştur. Bu dönemde topçu sınıfının eğitimine, atış talimlerine ağırlık verilmiştir. 1913 yılında ordu teşkilatında yapılan düzenlemelerle her bir ordu, bağımsız kolordu ve fırkalarda topçu taburlarına yer verilmiştir. Ancak, kısa bir süre sonra Birinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesi başlanan ıslah ve yapılandırma çalışmalarını akim bırakmıştır. Osmanlı Devleti’nin de dahil olduğu savaş yıllarında, bütün imkânsızlıklara rağmen topçu birlikleri üzerine düşen görevi hakkıyla yerine getirme mücadelesi vermiştir. Özellikle, Çanakkale savunmasında Türk topçusunun ortaya koyduğu kahramanlık ve başarı hem Türk milletinin hem de savaşın kaderini değiştirmiştir.
Keywords
Abstract
The artillery quarry, which was established for the first time in the Ottoman army during the reign of Sultan Murat I, made important developments during the reign of Mehmet the Conqueror. However, in the following periods, European experts were used to improve the declining artillery class, unable to keep up with the developments in the west. The opening of the Artillery School in 1772 and the Hendesehane in 1775 were important steps towards the creation of a modern artillery class trained in western style. Sultan III. Selim and Sultan II. With the improvement works carried out during the reign of Mahmut, the artillery quarry has covered a considerable distance. Sultan II. During the reign of Abdülhamit, the most distinctive feature of the army was the growth of the artillery organization and the establishment of artillery divisions. However, the lack of artillery training and maneuvers during this period showed itself as a major deficiency. II. After the declaration of the Constitutional Monarchy, studies were carried out to create a strong artillery class. As a result of these studies, it was decided to move to the inspectorate in the artillery class with the instruction adopted on 18 July 1909. With the establishment of Field Artillery and Heavy Artillery Inspector General's offices in the Ministry of War, the artillery class had a strong organizational structure. In this period, the training of the artillery class and shooting exercises were emphasized. With the arrangements made in the army organization in 1913, artillery battalions were included in each army, independent corps and divisions. However, the outbreak of the First World War after a short time left the rehabilitation and reconstruction efforts started. Despite all the impossibilities, during the war years, including the Ottoman Empire, the artillery units struggled to fulfill their duties duly. In particular, the heroism and success of the Turkish artillery in the defense of Çanakkale changed the fate of both the Turkish nation and the war.
Keywords
- Aydemir, Ş. S. (1972). Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa, C.III, Remzi Kitapevi, İstanbul. Aydemir, Ş. S. (1973). Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa, C. I-II, Remzi Kitabevi,
- Aydüz, S. (1999). “Osmanlı Devleti’nde Ateşli Silah Sanayi ve Top Döküm Teknolojisi (1453-1566)”, Osmanlı, C. VI, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 633-645.
- Ayışığı, M. (1997). Mareşal Ahmet İzzet Paşa (Askerî ve Siyasi Hayatı), TTK Yayınları, Ankara. Balkan Harbi (1912-1913). (1993). C. I, Genelkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara.
- Baysun, C. (1979). “Ahmet Paşa (Humbaracı), İslam Ansiklopedisi, C. I, MEB Yayınları, İstanbul.
- Beydilli, K. (1995). Türk Bilim ve Matbaacılık Tarihinde Mühendishane, Mühendishane Matbaası ve Kütüphanesi (1776-1826), Eren Yayıncılık, İstanbul.
- Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi. (1970). C. I, (Osmanlı İmparatorluğunun Siyasi ve Askerî Hazırlıklarıve Harbe Girişi), Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmi Yayınları Seri No: 3, Genelkurmay Basımevi, Ankara.
- Davinson, R. H. (1979). “Küçük Kaynarca Antlaşmasının Yeniden Tenkidi”, Tarih Enstitüsü Dergisi, S. 10- 11, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, s. 343-368.
- Emir, H. H. (1924). Erkân-ı Harbiye Meslek, Vazife ve Teşkilatı, Erkân-ı Harbiye Mektebi Matbaası,Ergin, O. (1977). Türk Maarif Tarihi, C. I-IV, Eser Matbaası, İstanbul.
- Erickson, E. J. (2003). Size Ölmeyi Emrediyorum!, Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusu, İstanbul.Eyice, S. (1992). “Baruthane”, İslam Ansiklopedisi, C. V, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, s.94-96.Gezâ, D. (1992). “Baron De Tott”, İslam Ansiklopedisi, C. V, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul.
- Halaçoğlu, Y. (1995). XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, TTK Yayınları, Ankara.
- Hale, W. (1996). Türkiye’de Ordu ve Siyaset -1789’dan Günümüze, (Çev. Ahmet Fethi), İstanbul.Harbiye Nezareti ve Karargâh-ı Umûmî Teşkilat Defteri. (1334-1335). A: 1/65, D: 450, F: 1-5.
- İlgürel, M. (1989). “I. Mahmud”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C.XI, Çağ Yayınları, İstanbul, s. 137-146.
- İlgürel, M. (1999). “Osmanlı Devletinde Ateşli Silahlar”, Osmanlı, C. VI, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 605-611.
- Kaçar, M. (1999). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Mühendishanelerin Kuruluşu”, Osmanlı, C. VIII, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 680-697.
- Karal, E. Z. (1964). “Mahmut II”, İslam Ansiklopedisi, C. VII, MEB Yayınları, Ankara. Karal, E. Z. (1983). Osmanlı Tarihi, C. VIII, TTK Yayınları, Ankara.
- Karal, E. Z. (1995). Osmanlı Tarihi, (Osmanlı Tarihi, Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devirleri), C. V, TTK Yayınları, Ankara.
- Kayabalı, İ. ve Cemender A. (1973). “Osmanlılarda Ordu, Kuruluşu, Silahları ve Gelişmeler”, Türk Kültürü (Kara Kuvvetleri Sayısı), S.131, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları, s. 995-1026.
- Kayalı, K. (1985). “Osmanlı Devletinde Yenileşme Hareketleri ve Ordu”, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, C. V, İletişim Yayınları, İstanbul, s.1250-1258.
- Kinross, L. (2008). Osmanlı, (İmparatorluğun Yükselişi ve Çöküşü), (Çev. Meral Gaspıralı, İstanbul.
- Kuran, E. (1976). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Yenileşme Hareketleri”, Türk Dünyası El Kitabı, Seri: 1, S. 5, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, s. 103-116.
- Küçük, C. (1988). “Abdülmecid”, İslam Ansiklopedisi, C. I, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul.
- Kütükoglu, M. (1992). “Baruthâne-i Amire”, İslam Ansiklopedisi, C. V, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, s.Mahmut Şevket Paşa. (1983). Osmanlı Askerî Teşkilat ve Kıyafeti Askeriyesi, C.I-II, (Kuruluştan 1908’e Kadar), Kara Kuvvetleri Komutanlığı Basımevi.
- Osmanlı Ordu Teşkilatı. (1999). (Hazırlayanlar: Cengiz Eroğlu, Hülya Yarar ve İ.Göktuğ Demiröz), Milli Savunma Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Özkan, C. (1999). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Ordu”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C. V, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Öztopçu, M. A. (1987). “Nizam-ı Cedit ile Osmanlı Topçuluğuna Getirilen Yenilikler”, Askerî Tarih Bülteni, 12/22, ATASE Yayınları, Ankara, s. 85-90.
- Rathmann, L. (1982). Alman Emperyalizminin Türkiye'ye Girişi, (Çev. Ragıp Zaralı), İstanbul. Sabis-1, A. İ. (1991). Harp Hatıralarım, I. Dünya Harbi, C.I, Nehir Yayınları, İstanbul.
- Sabis-2, A. İ. (1991). Harp Hatıralarım, I. Dünya Harbi, C.II, Nehir Yayınları, İstanbul. Salname-i Askerî. (1324). Sene:1324, Matbaa-i Askerî, Dersaadet.
- Sertoğlu, M. (1998). Resimli Haritalı Mufassal Osmanlı Tarihi, C. V, Güven Yayınları, İstanbul.
- Shaw, S. (1982). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, (Çev. Mehmet Harmancı), C.I, E Yayınları,Şakir, Z. (1957). Tanzimat Devrinden Sonra, Osmanlı Nizam Ordusu Tarihi, Çeltüt Matbaası, İstanbul. Takvim-i Vekayi (TV). (1 Teşrinisani 1326).
- Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi (TSKT), (1993). Balkan Harbi (1912-1913), C. III, K. 1, (Garp Ordusu Vardar Ordusu ve Usturumca Kolordusu), Genelkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara.
- Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi (TSKT). (1964). C. III, 1. Kısım, Genelkurmay Basımevi, Ankara.Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi (TSKT). (1995). (İdari ve Lojistik), Genelkurmay Basımevi, Ankara. Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi (TSKT). (1996). C. III, K. 6, Genelkurmay Basımevi, Ankara.
- Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları (I-II ), TTK Basımevi, Ankara. Uzunçarşılı, İ. H. (1994). Osmanlı Tarihi, C. I, TTK Yayınları, Ankara.
- Ünal, M. A. (1999). Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Kardelen Kitabevi, Isparta.
- Ünal, U. (2002). “III. Selim Devrinde Kapıkulu Ocaklarının Islahı Çalışmaları”, Askerî Tarih Bülteni, S. 52, Genelkurmay ATASE Yayınları, Ankara, s.167-177.
- Yılmaz, V. (1993). I. Dünya Harbi’nde Türk-Alman İttifakı ve Askerî Yardımlar, Kastaş Yayınları, İstanbul.
