Author :
Abstract
Geçmişten günümüze sosyal ve ekonomik faaliyetlerimizi en kolay ve en hızlı şekilde yerine getirebilmek için teknolojiyi yoğun bir şekilde kullanmaktayız. Teknolojinin ilerlemesi ve çağımızın gerekliğiyle birlikte geleneksel iş modellerinin de değişmesi zorunlu hale gelmiştir. Bunu örneklendirmek gerekirse, önceden fiziki olarak transfer edilebilen nakit paralar, daha sonrasında dijital para, sanal para ve en son kripto para olarak değişmiştir. Günümüzde eşler (internet ortamındaki iki kişi/iki makine/iki bilgisayar) arasında merkeziyetsiz olarak kurulan bir ağ oluşturulabilmektedir. Kripto paraların altyapısını oluşturan blockchain (blok zincir) teknolojisi ile dijital sanat alışverişi de yapmak mümkün hale gelmiştir. 21 Mart 2006 yılında Twitter CEO’su Jack Dorsey’in attığı ilk “tweet” (Twitter üzerindeki gönderilere verilen isim) olan “just setting up my twttr” NFT ile satışa sunulduğunda ‘NFT’ teriminin farkındalığı da artmaya başlamıştır. Popülerliği artmaya başlayan bu yeni kavramı Amerikalı sanatçı Mike Winkelmann’ın bu zamana kadar ödenen en yüksek bedel olan 69.3 milyon dolarlık satışı ile en üst seviyelerine çıkmıştır. Winkelmann bu çalışmada Mayıs 2007 yılından itibaren her gün düzenli olarak ürettiği görsellerin tek bir ‘jpeg’ dosyasında birleştirmiş ve satışa sunmuştur. Kripto sanat olarak adlandırılan bu dönem içerisindeki eserler, sanat eserinde de aranan yegâne özellik olan biriciklik ile birlikte yeniden gündeme gelmiştir. Aynı zamanda bu teknoloji ile birlikte sanat eserlerinin diğer özelliklerinden biri olan dijital mülkiyet hakkı kavramı da gündeme gelmiştir. Bu araştırmada NFT’nin mülkiyet hakkı biçimi mi yoksa mülkiyeti ticarileştirme aracı mı olduğu tartışılacak, aynı zamanda blok zincir ve NFT kavramları nelerdir, hayatımızdaki yeri, sanatın içindeki yeri, bu kavramların temsil sorunları, olumlu ve olumsuz yönleri irdelenecektir.
Keywords
Abstract
From the beginning to the present, we have relied heavily on technology to carry out our social and economical operations in the most efficient and timely manner possible. It has become imperative to change traditional business models with the advancement of technology and the necessity of our age. To exemplify this, cash that could be physically transferred in the past has changed to digital money, virtual money, and lastly, cryptocurrency. Nowadays, a decentralized network can be established between peers (two people/two machines/two computers on the internet). Exchanging digital art has also become possible with blockchain technology, which forms the infrastructure of cryptocurrencies. On March 21, 2006, when Twitter CEO Jack Dorsey’s first “tweet” (a post made on Twitter), “just setting up my twttr”, was offered for sale with NFT, awareness of the term ‘NFT’ began to increase. This new concept, which started to gain popularity, reached its peak with the sale of American artist Mike Winkelmann of 69.3 million dollars, the highest amount ever paid. In this study, Winkelmann combined the images he regularly produced every day since May 2007 in a single ‘jpeg’ file and offered them for sale. The works in this period, called crypto art, have come to the fore again, although they are unique, the only feature sought in the work of art. At the same time, the concept of digital property rights, which is one of the other features of works of art, came to the fore with this technology. This research will discuss whether NFT is a form of property right or a tool for commercializing property. It will also be discussed what the concepts of blockchain and NFT are, where they fit into our daily lives and how they fit into art, the representation problems associated with these concepts, and their positive and negative aspects.
Keywords
- Akblut, D. (2018). “Dijital Çağda Sanatın ve Sanatçının Konumu”, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım
- Akblut, D. (2018). “Dijital Çağda Sanatın ve Sanatçının Konumu”, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi , 8 (17) , 117-123. DOI: 10.16950/iujad.449731.
- Alp, K. Ö. (2013). “Sanatın Temsili ve Postmodern Sanatta Temsil1, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi ART-E, Kasım-Aralık’13 Sayı:12, ISSN 1308-269843.
- Antmen, A. (2009). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar, Sel Yayıncılık, İstanbul.
- BBC. (2021, Mayıs 2). NFT dünyasında bir Türk sanatçı: Tarık Tolunay. https://www.bbc.com/turkce/ haberler-turkiye-56455110 adresinden alındı.
- Christies. (2021, Nisan 28). https://onlineonly.christies.com/s/beeple-first-5000-days/beeple-b-1981- 1/112924 adresinden alındı.
- Çevik, S. K., & Üstel Arı, B. B. (2020). “Sanat: Parantez İçinde Para”, İdil Sanat ve Dil Dergisi, 65 (2020 Ocak): s. 137-146. doi: 10.7816/idil-09-65-12.
- Danto, A. C. (2010). Sanatın Sonundan Sonra (Çev. Zeynep Demirsü). Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Dash, A. (2021, Haziran 7). NFTs Weren't Supposed to End Like This. https://www.theatlantic.com /ideas/archive/2021/04/nfts-werent-supposed-end-like/618488/adresinden alındı.
- Ersöz Karakulakoğlu, S., & Demir Askeroğlu, E. (2018). “Dijitalleşmenin Etkisinde Dönüşen Sanat veKuşaklar Üzerine Bir Çalışma”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 2018 (47), 409-426.
- Fischer, E. (1990). Sanatın Gerekliliği (Çev. Cevat Çapan), İmge Kitabevi, Ankara.Giderer, H. E. (2010). Sanatçı ve “Çağının Tanığı Olmak”, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Yazıları Dergisi, 2010 Bahar (22), 15-24.
- İpşiroğlu, N. & İpşiroğlu, M. (1979). Sanatta Devrim, Ada Yayınları, İstanbul.
- Nakamoto, S. (2021, Mayıs 2). Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System. https://bitcoin.org/ bitcoin.pdf adresinden alındı.
- Özel Sağlamtimur, Z. (2010). Dijital Sanat, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (3), 213-237.
- Radikal. (2021, Mayıs 25). Capa'nın 'Düşen Asker'i kurmaca iddiası. http://www.radikal.com.tr/ hayat/capanin-dusen-askeri-kurmaca-iddiasi-946185/. adresinden alındı.
- Refik Anadol. (2021, Haziran 16) https://refikanadol.com/ adresinden alındı.
- Salvator Mundi. (2021, Mayıs 3). Artnet News: https://news.artnet.com/market/salvator-mundi-now-nft- okay-kind-joke-1956452 adresinden alındı.
- Soylu, R. (2012). “Sanatta Biriciklik: Parmak İzi”, Zafer Dergisi, 426. (Erişim 24.10.2021 https://www.zaferdergisi.com/makale/13199-tabiatta-ve-sanatta-biriciklik.html)
- Soylu, R. (2018). “Sanat Değeri”, Zafer Dergisi, 494. (Erişim 24.10.2021 https://www.zaferdergisi.com/makale/10418-sanat-degeri.html)
- TDK. (2021, Mayıs 22). TDK: https://sozluk.gov.tr adresinden alındı.
- Wikipedia. (2021, Nisan 28). Wikipedia: https://tr.wikipedia.org/wiki/NFT_(jeton) adresinden alındı.
- Wikipedia. (2021, Mayıs 3). En pahalı Tablolar Listesi. https://tr.wikipedia.org/wiki /En_pahalı_tablolar_listesi adresinden alındı.
- Yıldırım, Ö. (2010). “Yeni Medya ve Dijital Sanatlar”, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Yazıları Dergisi, 2010 Bahar (22), 57-66.
- Görsel 1: Mike Winkelmann (Beeple), 2021, "Everydays: The First 5,000 Days" Erişim: 28.04.2021 https://onlineonly.christies.com/s/beeple-first-5000-days/beeple-b-1981-1/112924.
- Görsel 2: Leonardo Da Vinci, 1490-1519, “Salvator Mundi” Erişim: 01.05.2021 https://tr.wikipedia.org/wiki/En_pahalı_tablolar_listesi
- Görsel 3: Ben Lewis, 2021, “Salvator Mundi” Erişim: 01.05.2021https://www.ntv.com.tr/galeri/sanat/dunyanin-en-pahali-tablosu-olan-leonardo-da-vincininsalvator-mundisi- nft-olarak-satista,-guzhhL1XUirqaJ8Gf9xqg/5NXBw5qpd0yZF8hyHDgz_g
- Görsel 4: Tarık Tolunay, “Fractal İstanbul Pandemi”, 2020 Erişim. 24.10.2021https://www.kulturservisi.com/p/tarik-tolunayin-fractal-istanbul-pandemi-adli-kripto-sanat-eseri-nft-pazari- foundationda-yaklasik-36-bin-dolara-satildi/
