LOOKING AT SOCIAL CHANGES THROUGHOUT THE CINEMA: READING THE PLACE OF COMEDY IN TURKISH CINEMA VIA TOURIST ÖMER, ŞABAN AND RECEP İVEDİK
Author :
Abstract
Toplumların ekonomik, kültürel, politik, soysal değişim ve dönüşümlerinden beslenen sinema; değişen toplumsal değerlerden yaşam tarzına, göçten kentsel dönüşüme, ekonomik yapıdan politik kültüre kadar pek çok olguyu yansıtır. Türk sineması da benzer şekilde değişen toplumsal yapının yankısı ve yansımasıdır. Türk güldürü sineması özelinde incelendiğinde ise 1960’ların gündelik hayata dair sıcak ve samimi mahalle komedisinden 1980’lerin toplumsal sorunlara eğilen eleştirel komedisine ve oradan da 2000’li yılların mesaj vermekten ve düşündürmekten uzak kaba komedisine doğru uzanan bir çizgiyi takip etmek mümkündür. Türkiye’deki toplumsal değişimi komedi filmleri üzerinden okumayı hedefleyen bu çalışmada, önemli değişimlerin yaşandığı dönemlerin temel özelliklerini yansıtmak üzere Türk sinemasının sembol komedi tiplemeleri olan Turist Ömer, İnek Şaban ve Recep İvedik seçilmiştir. 1960’lı yılların yersiz yurtsuzluğunu ve müphemliğini temsil eden Turist Ömer’in aksine Anadolu’nun kırsalında bir yerlere ait İnek Şaban’ına, oradan da 2000’li yılların büyük binalar arasında sıkışan gecekondu mahallelerinin varoş kültüre evrilmesini temsil eden Recep İvedik’e uzanan bir sürecin peşinde, toplumsal değişimlerin sinematik yansımaları incelenecektir.
Keywords
Abstract
Cinema fed by the economic, cultural, political, social changes and transformations of societies; It reflects many phenomena from changing social values to lifestyle, from migration to urban transformation, from economic structure to political culture. Similarly, Turkish cinema is the echo and reflection of the changing social structure. When Turkish comedy cinema is analyzed in particular, it is possible to follow a line from the warm and friendly neighborhood comedy of the 1960s to the critical comedy of the 1980s that focuses on social problems, and from there to the vulgar comedy of the 2000s, which is far from giving a message and making one think. In this study, which aims to read the social change in Turkey through comedy films, Turist Ömer, İnek Şaban and Recep İvedik, who are the symbol comedy types of Turkish cinema, were chosen to reflect the basic features of the periods in which important changes were experienced. From Turist Ömer, who represents the homelessness and ambivalence of the 1960s, to İnek Şaban who belongs somewhere in the rural areas of Anatolia and to Recep İvedik who represents the evolution of shantytowns stuck between big buildings of the 2000s into suburban culture will be examined in the lights of cinematic reflections of social changes.
Keywords
- Abalı, İ. (2015) Kemal Sunal Filmlerinin Folklorik İşlevleri, SÜTAD, 38 (Güz), 227-237.
- Abalı, İ. (2015) Kemal Sunal Filmlerinin Folklorik İşlevleri, SÜTAD, 38 (Güz), 227-237.
- Aksakal, B. S. (2018) Türk Sineması Işığında Türkiye’deki Sosyoekonomik, Sosyopolitik ve Sosyokültürel Dönüşümler, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (58), 749-759.
- Aldredge, J. (2020). Genre Breakdown: The Different Types of Comedy Films. https://www.premiumbeat.com/blog/genre-breakdown-comedy-film/.
- Alptekin, A. (2017). Turist Ömer: Yeşilçam’da Bir Müphem. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Altun, D. A. (2010) Kapalı Konut Siteleri ve ‘Mahalle’ Kavramı, İdealkent, 2, 216-244.
- Ayata, S. (1989) “Toplumsal Çevre Olarak Gecekondu ve Apartman”, Toplum ve Bilim, 46/47, 101-127 Aydınoğlu, E. (2007) Türkiye Solu, İstanbul: Versus Yayıncılık.
- Blackman, L. (2006) “Lifestyle Magazines and the Fiction of Autonomous Self”, Media and Cultural Theory, Ed. James Curan-David Morley, London: Routledge.
- Bora, T., Cantek, L. (2007) “Köşe Yazarlığındaki Değişim ve Politik Düşünce Vasatı”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce içinde Der. Murat Belge, Cilt 9, İstanbul: İletişim, s.879-903.
- Boratav, K. (2003) Türkiye İktisat Tarihi 1908-2002, Ankara: İmge Kitabevi. Bostancı, N. (1998) Medya Siyaset ve Ötesi, Ankara: Vadi Yayınları.
- Castles, S., Miller, M. J. (2008) Göçler Çağı, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. Dağtaş, E. (2006) Türkiye’de Magazin Basını, Ankara: Ütopya Yayınevi
- Davis, M.J. (2014). “Genres and Styles of Comedy”. Thousand of Oaks Ed. Salvatore Attardo, CA: Sage Publishing.
- Demirezen, İ. (2016) Türkiye’de Muhafazakâr Kesimin Değişen Hayat Tarzı, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 547-560.
- Dorsay, A. (1995). “Türk Sineması 1995: Yarı Karamsar, Yarı İyimser Bir Bakış Denemesi”, Türk Sineması Üzerine Düşünceler, Der: Süleymá Murat Dinçer, Ankara: Doruk Yayınları
- Etöz, Z. (2000) “Varoş: bir istila, bir tehdit”, Birikim, 132, 49-53
- Gürbilek, N. (2009) Vitrinde Yaşamak, İstanbul: Metis Yayınları.
- Haksal, F. (2012). Turist Ömer’den Çirkin Kral’a Uzanan Bir Öykü http://politikadergisi.com/makale/turist- omer%E2%80%99den-cirkin-kral%E2%80%99-uzanan-bir-oyku
- Heywood, A. (2007) Siyasi İdeolojiler, Ankara: Adres Yayınları.https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eahan_G%C3%B6kbakar. https://tr.wikipedia.org/wiki/Kemal_Sunal.
- Işık, O., Pınarcıoğlu, M. (2004) Devredilemez ve Kuralsız Yeni Bir Yoksullaşma Süreci Yaşanmaya Başlanıyor, Entelektüel Perspektif (Ed.: Memet Zincirkıran), İstanbul: Alfa Yayınları.
- Karaarslan, F., Karaarslan, Ö. N. (2011) Modern Kent Mekânlarında Mahallenin Konumu: Modern KentMekânı Olarak Güvenlikli Siteler ile Mahallenin İşlevsel Kıyası, II. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi Bildiriler Kitabı V, 1185-1203.
- Kazgan, G. (1999) Tanzimat’tan XXI. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, İstanbul: Altın Kitaplar.
- Koçak Turhanoğlu, F. A. (2010) “Modernite ve Kapitalizm”, Toplumsal Değişme Kuramları içinde (Editör: H. Yeşildal), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayın No: 1161, s. 1-26.
- Kongar, E. (1999) 21. Yüzyılda Türkiye, İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Kozanoğlu, C. (2004) Cilalı İmaj Devri, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Köse, A. (2016) Geleneksel ile Modern Arasındaki Kültürel Boşluk: 80’lerdeki Toplumsal Değişimi Mizah Üzerinden Okumak, Milli Folklor, 28 (111), 116-135.
- Kuruoğlu, H. (2016). Türk Sinemasında Değişen Komedi Anlayışı. Ed. Huriye Kuruoğlu, Mikail Boz, Medya ve Mizah. Ankara: Nobel Kitap.
- Niray, N. (2002) Tarihsel Süreç İçinde Kentleşme Olgusu, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (Güz), 3-27.
- Pösteki, N. (2005) 1990 Sonrası Türk Sineması. İstanbul: Es Yayınları.Saral Güneş, S., Yağız Baylan, D. (2016) Değişen Toplumsal Yapının Film İçeriklerine Yansıması: KibarFeyzo ve Recep İvedik Filmlerinin Greimas’ın Eyleyenler Örnekçesine Göre Çözümlenmesi, Global Media Journal TR Edition, 6 (12), 332-354.
- Soygüder, Ş. (2003) Eyvah Paparazzi! İstanbul: Om İletişim Yayınevi.Sunal, K. (2001). Kemal Sunal Güldürüsü. İstanbul: Om Yayınevi.
- Şah, F. (2018) Yeşilçam Dönemi Seri Komedi Filmleri: Cilalı İbo ve Turist Ömer Örneği, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 5 (6), 331-342.
- Tekeli, İ. (1984) “The Social Context of The Development of Architecture in Turkey”, Holod, R. and Evin, A. (Eds.), Modern Turkish Architecture, University of Pennsylvania Press, pp. 9-33.
- Tümtaş, M. S. Çelikkaleli, Ö. (2014) Kente Göç Sosyal Dışlanmışlık ve Ergenlerdeki Psikolojik Belirtileri, Kent Çalışmaları I (Ed.) Keçeli, A. ve Çelikoğlu, Ş., Detay Yayıncılık: Ankara, 41-66.
- Türkeli, N. (2000) Varoşta Kadın Olmak, İstanbul: Gendaş.
- Ünal, M. (2007) Türk Güldürü Sinemasının Sosyo-Politik Evrimi, Uluslararası Medya Siyaset Sempozyumu Bildiri Kitabı, 15-17 Kasım.
- Ünal, M. (2010). Türk Sinemasında Kemal Sunal. Yeni Düşünceler, Sayı 5.
- Velioğlu, Ö. (2016) Mutluluğun Resmini Yapmaya Çalışan Türk Sineması. İstanbul: Agora Kitaplığı.Yasa, İ. (1996) Türkiye’nin Toplumsal Yapısı ve Temel Sorunları, Ankara: TODAİE Yayını, No: 136.
- Yücel, H. (2016) Varoşun Üç Hali: İç Varoş, Parçalanmış Varoş ve Bütünleşik Varoş. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1). DOI: 10.14782/sbd.2016117930
