LİDERLİK TÜRLERİ VE ÜRETİM KARŞITI DAVRANIŞLAR ARASINDAKİ İLİŞKİLERİ ELE ALAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİNE YÖNELİK BİR ÇALIŞMA
Author :
DOI : 10.31576/smryj.928
Year-Number: 2021-46
Language : null
Konu :
Abstract
Bu çalışmanın amacı üretim karşıtı davranışlar ile liderlik türleri ya da yönetsel yaklaşım tarzları arasındaki ilişkileri ele alan ve Türkiye’de tamamlanan lisansüstü çalışmaları incelemek ve değerlendirmektir. Bu amaca bağlı olarak YÖK tez arama veri tabanına kayıtlı olan yüksek lisans ve doktora tezlerine ulaşılmıştır. Tez tarama sürecinde “üretim karşıtı” ve “üretkenlik karşıtı” anahtar kelimeleri kullanılmış; toplamda 45 tezin mevcut olduğu ve bu tezlerden sadece 9 tanesinin çalışmanın amacına uygun olduğu tespit edilmiştir. Bu tezler 2017 ile 2020 yılları arasında tamamlanmış olup 4 tanesi doktora, 5 tanesi ise yüksek lisans tezidir. Tezlerde temel olarak liderlik türlerine dair genel algı dışında etik liderlik, dönüşümcü liderlik, yıkıcı liderlik gibi tarzlar ele alınmışken, istismarcı yönetim, lider-üye değişimi ve lider desteği gibi değişkenler de yer almıştır. Sonuçlara göre olumlu liderlik türleri ya da olumlu yönetsel yaklaşımlar, üretim karşıtı davranışlar üzerinde azaltıcı etki gösterişken, olumsuz liderlik türleri ve yaklaşımlar ise arttırıcı etkilere yol açmıştır.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to evaluate and discuss the master's and doctoral dissertations completed in Turkey that examined the relationship between counterproductive work behaviors and leadership styles or managerial approaches. Based on this aim, master's and doctoral dissertations registered in the YOK thesis search database have been reached. In this process, the keyword "counterproductive work behavior" was used, it has been determined that there are 45 dissertations in total and only 9 of these dissertations represent the aim of the current study. In these dissertations, leadership styles such as ethical leadership, transformational leadership, and destructive leadership were mainly addressed in addition to the general perception of leadership styles, while variables such as abusive supervision, leader-member exchange, and leader support were also included. According to the results, positive leadership styles or positive managerial approaches had a decreasing effect on counterproductive work behaviors, while negative leadership styles and approaches had increasing effects.
Keywords
- Akbaş Tuna, A., ve Boylu, Y. (2016). Algılanan örgütsel destek ve işe ilişkin duyuşsal iyi oluş halinin
- Akbaş Tuna, A., ve Boylu, Y. (2016). Algılanan örgütsel destek ve işe ilişkin duyuşsal iyi oluş halininüretkenlik karşıtı iş davranışları üzerine etkileri: hizmet sektöründe bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 505-521
- Akçakaya, M. (2010). 21. Yüzyılda Yeni Liderlik Anlayışı. Adalet Yayınevi.
- Akiş, Y. (2004). Türkiye’nin gerçek liderlik haritası. İstanbul: Alfa Yayınları.
- Alganer, Y. İ. (2002). Liderlik analizi ve Türk silahlı kuvvetlerinde liderlik. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
- Alkurt, E. (2020). Liderlik tarzlarının örgütsel inovasyon performansına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
- Arıkan, S. (2001). Otoriter ve demokratik liderlik tarzları açısından Atatürk'ün liderlik davranışlarının değerlendirilmesi. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (1), 231-257.
- Arıkök, M. (2017). Etik liderlik ve tükenmişliğin üretim karşıtı iş davranışları üzerindeki etkileri: ankara üretim sektöründe bir uygulama. Yayımlanmamış doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
- Arıkök, M. (2017). Etik liderlik ve tükenmişliğin üretim karşıtı iş davranışları üzerindeki etkileri: Ankara üretim sektöründe bir uygulama. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
- Ataman, G. (2002). İşletme yönetimi. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
- Aydınay, M. (2019). Yıkıcı liderliğin çalışanların öz-yeterlilik algısı ve üretim karşıtı davranış geliştirme eğilimleri üzerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin.
- Balekoğlu, F. (1992). Liderlik teorilerindeki gelişmeler ve organizasyon kültürü ile ilişkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Bass B.M. (1985). Leadership and performance beyond expectation. New York: The Free Press.
- Baysal, A., ve Tekarslan, E. (2004). İşletmeler için davranış bilimleri. İstanbul: Avcıol Yayıncılık. Birdal, İ., ve Aydemir, N. (1992). Yönetim teorileri. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
- Bolat, O. (2011). Öz-yeterlilik ve tükenmişlik ilişkisi: Lider-üye etkileşiminin aracılık etkisi. Ege Akademik Bakış,11(2), 255-266.
- Bryman, A. (1992). Charisma and leadership in organizations. London: Sage Publications. Burns, J. M. (1978). Leadership. New York: Harper & Row Publishers.
- Can, H. (2005). Organizasyon ve yönetim. Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Canbolat, S. G. (2016). Yöneticilerin liderlik tarzlarına ilişkin çalışan algıları, çedaş grup şirketleri örneği (Çorumgaz, Sürmeligaz, Kargaz). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hitit Üniversitesi, Çorum.
- Cole, G. A. (1993). Management theory and practice. London: DP Publication Ltd.
- Çelik, A., Akgemci, T., ve Şimşek, M. Ş. (2013). Girişimcilik ve küçük işletme yönetimi. Ankara: Gazi Kitabevi.
- Çelik, C., ve Sünbül, Ö. (2008). Liderlik algılamalarında eğitim ve cinsiyet faktörü: Mersin ilinde bir alan araştırması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3, 49-66.
- Çetin Tur, F. (2019). İşletmelerde kurumsallaşma düzeyi, istismarcı yönetim ve üretkenlik karşıtı iş davranışı ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
- Çetin, N. G., ve Beceren, E. (2007). Lider kişilik: Gandhi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (5), 111-132.
- Davis, K. (1988). İşletmede insan davranışı: örgütsel davranış. (3. bs.). (Çev: K. Tosun, T. Somay, F. Aykar,C. Baysal, Ö. Sadullah ve Semra Yalçın). İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yayınları.
- Demirci, M. K. (1999). Önderlik kuramları ve dönüştürücü önderlik ilişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 329-350.
- Doğan, A. (2017). Algılanan liderlik tarzının üretkenlik karşıtı iş davranışlarının ortaya çıkmasındakietkisinde örgüt kültürünün rolü: lojistik endüstrisinde bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
- Doğan, A., ve Deniz, N. (2017). Algılanan liderlik tarzının üretkenlik karşıtı iş davranışlarının ortayaçıkmasındaki etkisinde örgüt kültürünün rolü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (52), 1014-1024.Durmuş, A. (2014). Güncel liderlik yaklaşımları, duygusal zekâ, yöneticilerin liderlik tarzları ve duygusalzekâ ilişkisinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbulÜniversitesi, İstanbul.Einarsen, S., Aasland, M. S., & Skogstad, A. (2007). Destructive leadership behavior: A definition and conceptual model. Leadership Quarterly, 18 (3), 207–216.
- Eren, E. (2001). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayınları.Erol-Korkmaz, H.T. (2014). Çalışanların günlük duygu durumu ve üretim karşıtı davranışları arasındaki ilişki: genel örgütsel adalet algısının düzenleyici rolü. Türk Psikoloji Yazıları, 17 (33), 77-87
- Fiol, C. M., Haris, D., & House, R. (1999). Charismatic leadership: strategies for effecting social change. The Leadership Quarterly, 10(3), 449-482.
- Fox, S., Spector, P.E., Goh, A.P.S., & Bruursema, K. (2007). Does your coworker know what you’re doing?Convergence of self- and peer-reports of counterproductive work behavior. International Journal of Stress Management, 14, 41-60.
- Güllü, S. (2018). Lider üye etkileşiminin çalışma yaşam kalitesi ile üretkenlik karşıtı iş davranışları üzerineetkisinde örgüt sağlığının aracılık rolü: spor işletmeleri örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Güney, S. (2015). Davranış bilimleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Hogan, R., & Hogan, J. (2001). Assessing leadership:a view of the dark side. International Journal of Evaluation and Assessment, 9, 40-51.
- Işık, N. (2014). Liderlik yaklaşımları ve hizmetkar liderliğin işgörenlerin organizasyonel bağlılıklarına etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
- İşcan, Ö. F. (2006). Dönüştürücü-etkileşimci liderlik algısı ve örgütsel özdeşleşme ilişkisinde bireysel farklılıkların rolü. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (11), 160-177.
- Kanten, P., ve Ülker, F. (2014). Yönetim tarzının üretkenlik karşıtı iş davranışlarına etkisinde işeyabancılaşmanın aracılık rolü. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 16- 40.
- Karabekir, M., ve Akçay, A. (2016). Liderlik davranışlarının bilgi işçilerinin iş üretkenlik düzeyleri üzerindeki etkisi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, XI (I), 47-56.
- Kılıç, S. (2013). Algılanan örgütsel etik iklim ile üretkenlik karşıtı iş davranışları arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış doktora tezi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
- Koçak, R. D., ve Özüdoğru, H. (2012). Yöneticilerin liderlik özelliklerinin çalısanların motivasyonu veperformansı üzerindeki etkileri: kamu ve özel hastanelerinde bır uygulama. Ticaret ve Turizm Egitim Fakültesi Dergisi, 1, 76-88.
- Koçel T. (2015). İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta Basım Yayım A.Ş.Koçel, T. (2003). İşletme yöneticiliği. (9. bs.). İstanbul: Beta Basım.
- McGregor, D. (1957). The human side of enterprise. Management Review, November, 41-49.
- McIntosh, G., & Rima S. D. (1997). Overcoming the dark side of leadership-the paradox of personal dysfunction. Grand Rapids, MI: Baket Books.
- Muchinsky, P. M. (2006). Psychology applied to work. (8th ed.). Thomson Wadsworth.
- Mullins, L. (2010). Management and organizational behavior. (9th ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
- Nahavandi, A. (2000). The art and science of leadership. New Jersey: Prentice Hall.Northouse, G. (2007). Leadership theory and practice. London: Sage Publications.
- Northouse, G. P. (2004). Leadership: theory and practice. (3th ed.). Sage Publications, London.
- Onaran, S. O. (2020). Mediating and moderating psychological processes in the links of abusive supervisionwith instigated incivility, cwbs, ocbs, and multidimensional work motivation. Unpublished Master's Dissertation, Çankaya University, Ankara.
- Orhan E. B. (2014). Liderlik algısının iş tatmini üzerine etkileri; Fırat üniversitesi örnek çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elâzığ.
- Owens, R. G. (1987). Organizational behavior in education. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall.Öcel, H. (2009). Çalışanların örgütsel vatandaşlık ve üretim karşıtı iş davranışlarının nedenlerine ilişkin bir model önerisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Page,D. & Wong, P.T.P. (2000). Conceptual framework for measuring servant leadership. In S.Adjibolosoo, The Human Factor in Shaping the Course of History and Development. Lanham, University Press of America.
- Parmaksız, S. (2020). Liderlikte modern yaklaşımlar açısından liderlik temalı sinema filmlerinin nitel analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
- Ray, S., & Ray, I. A. (2012). Understanding democratic leadership: some key ıssues and perception with reference to ındia's freedom movement. Afro Asian Journal of Social Sciences, 1-26.
- Rhodes, D. (2013). Counterproductive work behavior as coping: an examination of beneficial outcomes and repercussions in the workplace. Unpublished master’s thesis, University of Houston.
- Rost, J. C. (1993). Leadership for the twenty-first century. New York: Praeger.
- Sabir, M. S., Sohail, A., & Khan, M. A. (2011). Impact of leadership style on organization commitment: In a mediating role of employee value. Journal of Economics ve Behavioral Studies, 3 (2), 145-152.
- Salkever, S. (2009). The cambridge companion to ancient greek political thougth. New York: Cambridge University Press.
- Schermerhorn, J. R., Hunt, J. G., & Osborn, R. N. (1995). Basic organizational behaviour. New York: John Wiley and Sons Inc.
- Schyns, B., & Schilling, J. (2013). How bad are the effects of bad leaders? A metaanalysis of destructive leadership and its outcomes. The Leadership Quarter/y, 24, 138-158.
- Seçer, H. Ş., ve Seçer, B. (2007). Örgütlerde üretkenlik karşıtı iş davranışları: Belirleyicileri ve önlenmesi. TİSK Akademi, 2 (4), 146-175.
- Spector, P. E. (2006). Method variance in organizational research: Truth or urban legend? Organizational Research Methods, 9, 221–232.
- Spector, P. E. (2011). The relationship of personality to counterproductive work behavior (CWB): An integration of perspectives. Human Resource Management Review, 21, 342-352.
- Spector, P. E., & Fox, S. (2002). An emotion-centered model of voluntary work behavior: Some parallelsbetween counterproductive work behavior (CWB) and organizational citizenship behavior (OCB). Human Resources Management Review, 12, 1-24.
- Spector, P. E., & Fox, S. (2005). The stressor–emotion model of Counterproductive work behavior. In S. Fox& P. E. Spector (Eds.), Counterproductive work behavior: Investigations of actors and targets (pp.151–174). Washington, DC: American Psychological Association.
- Spector, P. E., Fox, S., Penney, L. M., Bruursema, K., Goh, A., & Kessler, S. (2006). The dimensionality ofcounterp¬roductivity: Are all counterproductive behaviors created equal? Journal of Vocational Behavior, 68, 446-460.
- Stoner, J. A. F., & Freeman, R. E. (1992). Management. (5th ed.). London: Prentice Hall International, Inc.
- Tabak, A., Sığrı, Ü., ve Türköz, T. (2009). Öz liderlik (kendi kendine liderlik) ölçeği türkçe formununuyarlama çalışması. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İşletme Bölümü, 303-309.
- Torregiante, J. (2005). Destructive personality traits and leadership performance: A pattern-oriented approach. Unpublished doctoral dissertation, North Carolina State University, USA.
- Tosun, G. İ. (2016). Teknopark işletmelerinde liderlik stilleri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Tömek, Y. (2020). Dönüşümcü liderlik ile müşteriye yönelik üretkenlik karşıtı iş davranışları arasındakiilişki: karşılıklı tanıma saygısı ve karşılıklı değerleme saygısının aracı rolü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Nevşehir.
- Tuncer, Ö. (2019). Determinants of counterproductive work behaviors: the role of workload, role ambiguity,leader support and work locus of control. Unpublished Master's Dissertation, Middle East Technical University, Ankara.
- Tunçer, P. (2012). Yönetim ve organizasyon. İstanbul: Beta Yayınevi.
- Uğraş Turan, E. (2019). Etik liderlik, örgütsel bağlılık ve üretkenlik karşıtı iş davranışı ilişkisi: bir alan araştırması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Ünal Erzen, M. (2008). Siyasi lider imajlarının seçimlerde etkisi. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 32 (1), 65-80.
- Wadsworth, W. J. (1999). Atak yöneticinin liderlik rehberi. (Çev. E. S. Yarmalı). İstanbul: Hayat Yayıncılık.White, R. K., & Lippitt, R. O. (1960). Autocracy and democracy: an experimental ınquiry. New York, Harper & Brothers.
- Woestman, D. S. (2014). Destructive leader behavior: assessing public school leader behaviors and workplace attitudes. Unpublished doctoral dissertation, Northern Illinois University.
- Yıldırım, T. (2021). Üniversite öğrencilerinin liderlik özellikleri üzerine bir alan araştırması: Fırat üniversitesi örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elâzığ.
- Yukl, G. (2012). Leadership in organizastions. (8th ed.). Pearson.
- Zel, U. (2001). Kişilik ve liderlik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Zengin, S. (2020). The effects of leadership styles on the job satisfaction of the employees in familycompanies that service the construction industry. Unpublished Master's Dissertation, Marmara University, Istanbul.
