Author:
Abstract
Özet
Said Halim Paşa Osmanlı Devleti’nin son yüzyılında yaşamış önemli bir düşünür ve devlet adamıdır. Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın torunu, Şûrâ-yı Devlet üyesi Mehmed Abdülhalim Paşa’nın oğlu olan ve seçkin bir çevrede yetişerek iyi bir eğitim alan Said Halim Paşa, devletin en buhranlı döneminde en üst kademelerde çeşitli görevlerde bulunmuş, geniş entelektüel birikimini sadece bulunduğu görevlerle değil yazdığı eserlerle de ortaya koymuştur. Osmanlı dönemi İslamcılık akımı içerisinde önemli bir yere sahip olan Said Halim Paşa, “Batı medeniyetinden” düşünsel olarak faydalanmakla birlikte kendi kültürüne ve değerlerine yabancılaşma anlamına gelecek “taklitçilik” düzeyindeki bir Batılılaşma anlayışına karşı çıkmıştır. Said Halim’in bu karşı çıkışı İslamcılık düşüncesinin ana temalarından birisi olan sömürgecilik karşıtı tavırla ilişkilidir. O, “tagayyüre” (başkalaşmaya) sebep teşkil eden bir Batılılaşma tarzını eleştirmektedir. Said Halim Paşa’nın bu yorumunun kimi farklılaşmalarla birlikte Cumhuriyet dönemi İslamcı aydınları tarafından da tevarüs edildiği ve kendisinden sonraki nesilleri etkilediği söylenebilir. Bu makalede, Said Halim’in, İslam dünyasının ve Osmanlı İmparatorluğu’nun içerisinde bulunduğu durumu ele aldığı eserlerine egemen olan, taklitçilik eleştirisini incelemeye çalıştık. Bu eleştiri Said Halim’in eserlerinde öne çıkan birkaç önemli temadan birisidir.
Keywords
Abstract
Said Halim Pasha is an important statesman and thinker who lived in last period of the Ottoman Empire. The grandson of the Egyptian Governor Kavalılı Mehmed Ali Pasha, the son of Mehmed Abdulhalim Pasha, who was brought up in an elite circle and received education, held positions at the highest level during the most depressed period of the state. Said Halim Pasha, one of the important names of the Islamic thought of the Ottoman period, while benefiting from the "Western civilization" intellectually, opposed a Westernization approach at the level of "imitation", which could mean alienation from his own culture and values. This opposition of the Said Halim is related to the anti-colonial attitude, which is one of the main themes of the thought of Islamist. Said Halim criticizes a Westernization style that causes alteration. It can be said that this interpretation of Said Halim Pasha was inherited by the Islamist intellectuals of the Republican period with some differentiations and influenced the next generations. In this article, we tried to analyze the criticism of mimicry in Ottoman statesmen and intellectuals, which dominated Said Halim's works in which he deals with the situation of the Islamist world and the Ottoman Empire.