Author:
Abstract
Türkiye’de birçok değişimin görülmeye başlandığı 1980’li yıllar, askeri müdahalenin ardından siyaseten yeni anayasanın ve yasaların hayata geçirildiği ve ekonomi politikalarının değişime uğradığı yıllar olmuştur. Bu yıllarda ülkenin nüfus politikalarına ilişkin bakış açısı da değişikliğe uğramıştır. Nüfusun sayısal çokluğu kentler için güç kaynağı olarak görülmekten çıkmıştır. Ülkemizdeki hızlı nüfus artışının sebep olduğu yapısal sorunlar nedeniyle doğurganlık hızını düşürecek önlemleri hukuki çerçeveye oturtmaya ve doğurganlığın yüksek olduğu yoksul çevrelerde doğum kontrolünü teşvik etmeye yönelik politikalar benimsenmiştir. Türkiye’de 1980’e değin gerileme kaydeden doğurganlık hızının, bu tarih itibariyle yavaşladığı görülmüştür. Doğurganlık hızında bölgesel farklılıkların öne çıktığı Türkiye’de, batıdan doğuya gidildikçe doğurganlığın arttığı, güneydoğu illerinde ise yüksek seviyelerde olduğu tespit edilmiştir. Ülkede doğurganlığı etkileyen faktörler; sanayileşme, işgücüne katılım, eğitim, gelir düzeyi, nüfus politikaları, kentleşme, işsizlik ve içgöç gibi olgulardır. Türkiye’nin 1980 sonrası yaşadığı kentleşme serüveni, demografik yapısında da ciddi dönüşümlere sahne olmuştur. Bu dönüşümler arasında belli başlıları; doğurganlık ve bebek ölüm oranlarının gerilemesi, geleneksel geniş ailenin yerini çekirdek aileye bırakması ve anne olma yaşının yükselmesinin yanı sıra, okullaşma oranlarının yükselmesi ve kadınların iş sektörüne katılımının artmasıdır. 1980’li yılları birtakım alt dönemler halinde incelendiğinde, Türkiye’deki kent nüfusunun bilhassa 1980-1985 devresinde çok daha büyük bir hızla artış kaydettiği saptanmıştır. Bu dönemde, hem Cumhuriyet tarihi en yüksek kentsel nüfus artışı gözlemlenmiş, hem de kentlerdeki nüfus oranı kırsal kesimdeki nüfus oranını ilk kez geçmiştir.
Keywords
Abstract
The 1980s, when many changes began in Turkey, were the years when the new constitution and laws were put into practice and economic policies changed following the military intervention. The country’s perspective on population policies has also changed in these years. The numerical multiplicity of the population ceased to be considered the power source for cities. Policies were adopted to put the measures to reduce the fertility rate into a legal framework and to encourage birth control in poor environments where fertility was high after the structural problems that were caused by the rapid population growth in the country. It was observed that the fertility rate, which declined until 1980 in Turkey, slowed down after this date. It was determined that fertility increases as one goes from west to east in Turkey, where regional differences in fertility rate stand out, and it is at high levels in southeast cities. Factors that affect fertility in the country are industrialization, labor force participation, education, income level, population policies, urbanization, unemployment, and internal migration. The urbanization adventure of Turkey following 1980 witnessed serious transformations in the demographic structure some of which included the decline in fertility and infant mortality rates, the traditional extended family being replaced by the nuclear family, and the rising age of becoming a mother, as well as higher schooling rates and increasing female participation in the business sector. When the 1980s were analyzed in terms of sub-periods, it was determined that the urban population increased much more rapidly in Turkey, especially in the 1980-1985 period during which the highest urban population growth in the history of the Republic was observed and the population rate in the cities exceeded the population rate in the rural areas for the first time.