Author :
Abstract
Büyük Selçuklu dönemi çini ve seramikleri, 12.-13.yy. larda kozmopolit bir ortamda farklı din ve görüşlere sahip bir coğrafyada ortaya çıkmıştır. Birbirinden farklı ancak birbirini destekleyen birçok tekniğin içinde olduğu ve zengin konu ve kompozisyonlarıyla dikkat çeken minai, dönemin en ilginç tekniğidir. Dönemin sanatçıları, seramik ve çini yüzeyleri özellikle dönemin İran edebiyatından alınan popüler aşk ve halk hikâyelerini, efsaneleri ve kahramanlık destanları gibi el yazması metinlerin içindeki minyatürlerden esinlenerek oluşturdukları kompozisyonlarla dekorlamışlardır. Kendine özgü bir süsleme yöntemiyle minai, seramik yüzeylerde yer alan ve aynı dönem el yazması eserlerde de görülen minyatür tasvirlerindeki süslemeyle benzerlik göstermesinden dolayı “minyatür geleneği gösteren minaili seramikler” olarak da adlandırılabilir. Bu çalışma, Büyük Selçuklu döneminde görülen minai teknikli seramik kaplardaki konu, kompozisyon ve desen özelliklerinin kökeni ve etkileşiminin örneklerle açıklanmasını amaçlanmıştır. Ayrıca araştırmada Firdevs’inin Şehnamesinden alınan ‘Behrâm-ı Gûr ve Azada’ hikâyesinin el yazması eserlerden minaili seramik kaplara uygulanışı, hikâyenin anlatımına yönelik bilgiler, edinilen kaynaklar ve görseller doğrultusunda araştırmada değerlendirilmiştir.
Keywords
Abstract
The tiles and ceramics of the Great Seljuk Empire emerged in a cosmopolitan environment in geography with different religions and impacts in the 12th-13th centuries. Minai, which draws attention with its rich subjects and compositions, is the most interesting technique of the empire. The artists decorated ceramic and the tile surfaces with compositions inspired by miniatures in manuscripts such as popular love and folk tales, legends, and heroic epics, especially taken from Iranian literature of the empire. Minai, with its unique ornamentation method, can also be called "ceramics with minai that reflect the tradition of miniature", since it is similar to the ornamentation in miniature depictions on ceramic surfaces and seen in manuscripts of the same period. This study, it is aimed to explain the origin and interaction of the subject, composition, and pattern features of the minai technique using ceramic vessels seen in the Great Seljuk Empire, which includes examples. Additionally, the application of the story of ‘Behrâm-i Gûr and Azade', that coming from the Şehname of Firdevs, to the ceramics with minai vessels from the manuscripts was explained in the research using the sources and the visuals.
Keywords
- Arık, R. (2007). Selçuklu Saraylarında Çini Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, Ed. Gönül Öney-
- Arık, R. (2007). Selçuklu Saraylarında Çini Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, Ed. Gönül Öney- Zehra Çobanlı, Acar Basım ve Cilt San.Tic.A.Ş., Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara.
- Atıl, E. (1996). Minai Seramiklerdeki Öyküler. P Dergisi (Sanat Kültür Antika), (1). Aslanapa, O. (1989). Türk Sanatı I-II, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara
- Avşar, L. (2020). Bazı Selçuklu Seramik Tekniklerinin Teşekkül ve Tasnif Meselesi Üzerine Bir Değerlendirme, İdil, 76 (Aralık). s. 1841–1854.
- Avşar, L.&Avşar, M. (2015). Seramik Sanatı Eğitiminde Seçuklu Seramiğinin Yeri, Kalemişi, Cilt 3, Sayı 5, s. 97-110.
- Charleston, R. (1977). World Ceramics, Hamilyn Publishing, New York
- Gönül, Ö. N. E. Y. (2004). Büyük Selçuklu Seramik Sanatında Resim Programı ve Gelişen Figür Üslubu. Sanat Tarihi Dergisi, 13(1).
- Grabar,O. (1998). İslam Sanatının Oluşumu,Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
- Keblow, B. A. M. (2003). Early Islamic Pottery Materials and Techniques, Archetype Publication, London. Kuban, D. (2009). Batıya Göçün Sanatsal Evreleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- Lane, A. (1947). Early Islamic Pottery, Faber and Faber, London
- Ögel, B. (2003). İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi (Orta Asya Kaynak ve Buluntularına Göre), Türk Tarih KurumuYayınları, Ankara
- Savaş, S. (1998). İran Selçukluları Döneminde (10.-13.yy) İsfahan, Rey, Kaşan ve Samara’da Yapılmış OlanSeramiklerin Özellikleri ve Günümüze Uyarlanması, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Geleneksel Türk El Sanatları Anasanat Dalı, İzmir
- Watson, O. (2004). Ceramics from Islamic Lands, Thames and Hudson, London Watson, Ol. (1985). Persian Lustre Ware, Faber and Faber, London
