Author:
Abstract
İmparatorluklara başkent olmuş İstanbul, savunma ve ticaret açısından sahip olduğu doğal avantajlar sayesinde bir cazibe oluşturarak dikkati daima üzerine çekmiştir. Şehir olarak ilk kez yerleşim yeri olmasından bugüne kadar birbirinden çok farklı millet ve kültüre de kucak açmış, onların kendisine yenilikler katmasına imkân tanımıştır. Böylece biçim almış, eserler kuşanmış değişime uğramıştır. Şehre dair tarihi ve kültürel birikim hakkında bilgi sahibi olmak için hala pek çok araştırma yapılmaktadır. Enformasyonun günümüze göre çok daha yavaş dağıldığı geçmiş çağlarda seyyahların tuttuğu notlarla gördükleri yerler hakkında verdiği bilgiler ilgi çekici olmuştur. İstanbul’un geçmişinde farklı dönemlerdeki günlük yaşama, iklim ve mimari hakkındaki bilgilere, kentte yaşayanların kültürel tavırlarına dair detaylara erişmek için bugün de seyahatnameler önemli bir başvuru kaynağı olmuştur. Günümüze ulaşan ve dilimize çevrilen seyahatnameler incelendiğinde sübjektif yorumlara rastlamakla birlikte şehir hakkında genel bilgi edinme şansı da bulunmaktadır. Farklı amaçlarla İstanbul’a yolu düşen seyyahların şahsi ilgi alanları doğrultusunda gözlemlerini aktarmaları birbirinden farklı hususlarda nitelikli bilgi edinilmesi açısından da bir fırsat doğurmaktadır. Bazı gezginlerin notlarını çizimleri ile desteklemesi ise ziyaretin gerçekleştiği döneme ait görsel bir hafıza oluşturmaktadır. Merakın harekete geçirdiği bir serüven, Hac yolunda bir uğrak noktası ya da mesleki bir görevin icra edilmesi gibi farklı sebeplere dayanan seyahatler günümüze ışık tutan bilgilere erişilmesine vesile olmuştur. Bu çalışma İstanbul’a yolu düşen ve şehre dair bilgiler aktaran seyyahların gözünden yeni bir perspektif açmayı, şehri söz konusu notlar üzerinden değerlendirmeyi amaçlamaktadır. İstanbul’un Roma İmparatorluğu egemenliğine girmeden önce henüz Byzantion ismi ile bilindiği yıllardan günümüze ulaşan Strabon’a (d. MÖ 63,64-ö. MS 23) ait notlarla çalışmaya başlanmıştır. 1924 yılında şehirde bulunan ünlü yazar E. Hemingway’e (d.1869-ö.1961) kadar pek çok farklı dönemde ele alınmış seyahatnameye kronolojik olarak yer verilmiştir. Bu doğrultuda şehrin geçmişten bugüne yaşadığı değişimi de zamana bağlı olarak gözlemleme fırsatı sunan bir yelpaze oluşturulması amaçlanmıştır.
Keywords
Abstract
Being the capital of empires, Istanbul has always attracted attention by creating an attraction thanks to its natural advantages in terms of defense and trade. Since it was the first settlement as a city, it has embraced very different nations and cultures, allowing them to add innovations to itself. Thus, it took shape, the works were equipped and transformed. A lot of research is still being done to have information about the historical and cultural accumulation of the city. In the past, when information was distributed much more slowly than today, the information that travelers gave about the places they saw with the notes they kept was interesting. Travel books have been an important source of reference to access details about the daily life, climate, and architecture in different periods in Istanbul's past, and the cultural attitudes of the people living in the city. When the travel books that have survived to the present day and translated into our language are examined, there is a chance to get general information about the city, although there are subjective comments. Traveling to Istanbul for different purposes, conveying their observations in line with their personal interests also creates an opportunity in terms of obtaining qualified information on different issues. The fact that some travelers support their notes with their drawings creates a visual memory of the period of the visit. Travels based on different reasons, such as an adventure driven by curiosity, a stopover on the pilgrimage route, or the performance of a professional task, have been instrumental in accessing information that sheds light on our day. This study aims to open a new perspective from the eyes of travelers who come to Istanbul and convey information about the city, and to evaluate the city through the aforementioned notes. Before Istanbul came under the rule of the Roman Empire, it was started to work with the notes of Strabon (b. 63.64 BC - d. 23 AD), which has survived from the years when it was known as Byzantion. The travelogues, which were handled in many different periods until the famous writer E. Hemingway (b.1869-d.1961), who was in the city in 1924, are included chronologically. In this direction, it is aimed to create a spectrum that offers the opportunity to observe the change that the city has experienced from past to present, depending on time.