Author :
Abstract
İnsan söz, hareket ve biçim açısından çeşitli şekillerde uyumsuz olarak algıladığı şeylere gülmektedir. Uyumsuzlukla karşılaşma ve uyarılma anından, gülme ile sonuçlanan ana kadar insan bilişsel ve duygusal bir çaba içindedir. Çocuğu hedef alan sözlü mizahta ise çocuğun bilişsel ve duygusal gelişimine paralel olarak dil düzeyi ve kavram bilgisi önemli rol oynamaktadır. Özellikle zıt kavramlar, karşıtlıklar, mecazlar, benzetmeler, deyimler, uyaklı sözler, yalanlar, ironiler, fıkra ve bilmeceler çocuk mizahında çocuğun bulunduğu yaş evresine uygun şekillerde kullanılabilirler. Çocuklar kendi aralarında argo, müstehcen ve “tuvalet esprileri” olarak adlandırılan mizaha fazlasıyla ilgi göstermektedirler. Ancak kitap ve televizyon gibi sözsel, görsel ve işitsel mecraların içeriklerinden sorumlu olan denetleyiciler, “çocuğu korumaya yönelik” bir refleksle bu türden mizahı kullanmamaktadırlar. Mizahı anlamlandırma süreci bilişsel ve duygusal bir süreç olduğundan, ilk olarak çocuk mizahının bilişsel ve duygusal zekâ temelinde işleyişi üzerinde durulmuştur. Özellikle çocuk tiyatrosu ve çocuk yazını mecralarında ürünler verecek olanlara ipuçları sunmayı amaçlayan bu çalışmada, mizahın sözlü formu ele alınmış; dolayısıyla çocukta gelişim evrelerine bağlı olarak dil kazanımları incelenmiştir. Çocuğun dil kazanımlarının hangi türden sözlü mizah için ne ölçüde yetkinlik sağladığı tartışılmıştır.
Keywords
Abstract
Human laughs at what he perceives as incompatible in various ways in terms of word, movement and form. From the moment of confrontation and arousal to the moment that results in laughter, people are in a cognitive and emotional effort. In verbal humor targeting the child, language level and conceptual knowledge play an important role in parallel with the child's cognitive and emotional development. Especially opposite concepts, opposites, metaphors, metaphors, idioms, rhyme words, lies, irony, jokes and riddles can be used in child humor in a manner suitable for the age stage of the child. Children are more interested in humor, which is called slang, obscene and “toilet jokes” among themselves. However, supervisors who are responsible for the content of verbal, visual and audio media, such as books and television, do not use this kind of humor with a "child protection" reflex. Since the process of making sense of humor is a cognitive and emotional process, the functioning of child humor on the basis of cognitive and emotional intelligence is first emphasized. In this study, which aims to present clues to those who will produce products especially in children's theater and children's literature, the verbal form of humor was handled; Therefore, language acquisitions in the child were examined depending on their developmental stages. The extent to which the child's language acquisitions provide competence for which type of oral humor is discussed.
Keywords
- Aamodt, S., Wang, S. (2011), Çocuğunuzun Beynine Hoş Geldiniz, Çev: Cem Duran, İstanbul, 2.
- Aamodt, S., Wang, S. (2011), Çocuğunuzun Beynine Hoş Geldiniz, Çev: Cem Duran, İstanbul, 2. Baskı, NTV Yayınları.
- Acarlar, F., Ege, P., Turan, F. (2002), Türk Çocuklarında Üstdil Becerilerinin Gelişimi ve Okuma İle İlişkisi, Türk Psikolojisi Dergisi, Sayı: 17 (50), 2002, ss: 63-73.
- Okur Akçay, N. (2014), Zıt Kavramların Öğretilmesinde Birlikte Öğrenme Yönteminin Etkisi,Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, Şubat 2014, Cilt:3, Sayı: 1, No: 37ISSN:2146-9199, ss:398-405.
- And, M. (1985), Geleneksel Türk Tiyatrosu, Köylü ve Halk Tiyatrosu Gelenekleri, İstanbul, İnkılap Kitabevi. Aydın, 2012: 9)
- Baki, Y., Karakuş, N. (2014), Fıkra Türünün Eğitimdeki Yeri ve Türkçe Ders Kitaplarındaki Kullanılabilirliği, Tarih Okulu Dergisi (TOD), Mart 2014, Yıl: 7, Sayı: 17, ss:785-812.
- Baş, B. (2010), Söz Varlığının Oluşumu ve Gelişiminde Çocuk Edebiyatının Rolü, TÜBAR- XXVII- Bahar 010, ss:137-159.
- Bulut, P., Kuşdemir, Y. (2013), Çocuk Gözüyle Nasreddin Hoca, Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, Kış 2013, ss:101-112.
- Clıkeman, M.S. Glass, K. (2010), The Relation of Humor and Child Development: Social,Adaptive, and Emotional Aspects, Journal of Child Neurology, DOI:10.1177/0883073810373144, pp.1-13.
- Cunnıngham, J. (2004), Children’s Humor, Chapter 5, Thousand Oaks, CA: Sage Publications, pp:93-110, 5/21/2004.
- Çiçek, A. (2002), 0-6 Yaş Grubu Çocuklarda Dil Gelişimi, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt- Sayı: 4-1, 2002, ss:115-124.
- Demirci, K. (2008), Örtmece (Euphemism) Kavramı Üzerine, Milli Folklor, Yıl: 20, Sayı: 77, ss:21- 34.
- Duran, E. (2012), İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Nasreddin Hoca ve Keloğlan’a İlişkin Bilgi ve Algı Düzeylerinin İncelenmesi, Turkish Studies, Sayı 7/2, Ankara, 2012, ss.371-384.
- Gökmen, Ü. (2015), İroniden Komediye Bir Eğlence Aracı: Efrasiyab’ın Hikâyeleri, TurkishStudies, International Periodical for he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume: 10/8, pp:1087-1106.
- Gönel, H. (2011), Nükte ve Nüktenin Aracı Olan Edebi Sanatlar, Turkish StudiesİnternationalPeriodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume: 6/4, pp:163- 182.
- Güçbilmez, B. (2005), Sophokles’ten Stoppard’a İroni ve Dram Sanatı, Ankara, Deniz Kitabevi Yayını.
- Güngör, A. (2014), İkirciklem (Oxymoron) Uyumsuzluğun Uyumu, Dergi Karadeniz, 2014, Kış, Yıl: 6, Sayı: 23, ss:102-121.
- Hacınebioğlu, İ.L. (2006), Bir Düşünce ve Mantık Problemi Olarak Paradoks, Uludağ Üniversitesi Fen edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi Kaygı, Yıl:2006, Güz, Cilt-Sayı: 7, ss:105-120.
- Hamzadayı, E., Çetinkaya, G. (2013), Çocuk Okurların Bilişsel, Duyuşsal ve ToplumsalGelişimlerindeki İşlevleri Açısından Aytül Akal’da Mizah Öğesinin Kullanımı, Turkish Studies,International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/4, 2013, pp.489-498.
- Karabulut, F.,- Ospanova, G. (2013), Örtmece Sözlerin Mantığı: Kazak Türkçesi ile TürkiyeTürkçesinde Karşılaştırmalı Model Analizi, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, Sayı: 2/2, 2013, ss:122-146.
- Karacan, E. (2000), Bebeklerde ve Çocuklarda Dil Gelişimi, Klinik Psikiyatri Dergisi, Sayı: 3, 2000, ss. 263-268.
- Kızıltan, N. (2010), Fıkra Metinlerinin Kız ve Erkek Çocuklar Tarafından Algılanışı, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/27/759/9643.pdf
- Knox, N. (1972), On the Classification of Ironeis, Chicago Journals, Modern Philology, Volume: 70, Number: 1, August 1972, pp: 53-62.
- Korkmaz, B. (2005), Dil ve Beyin, İstanbul, Yüce Yayım.
- Köse, A. (2012), Medya ve Dil Oyunları: Gündelik Dil Pratiklerinde Televizyon Dizilerinin Etkisi, Milli Folklor, 2012, Yıl:24, Sayı:93, ss:220-233.
- Mağden D., Tuğrul, B. A. (1994), Çocukta Mecaz Kavramının Gelişmesi ve Mizah Anlayışı, Eğitim ve Bilim Dergisi, Sayı: 18 (91), ss:23-34.
- Masten, A.S. (1986), Humor and Competence in School-Aged Children, Society for Research in Child Development, Vol 57, No 2, April 1986, pp.461-473.
- Mcghee, P. E. (1971), Cognitive Development and Children’s Comprehension of Humor, Society for Research in Child Development, Vol: 42, No:1, March 1971, pp.123- 138.
- Mcghee, P. E. (1974), Development of Children’s Ability to Create tha Joking Relationship, Society for Research in Child Development, Vol: 45, No:2, Jun 1974, pp:552-556.
- Mcghee, P. E. (1976), Children’s Appreciation of Humor: A Test of the Cognitive Congruency Principle, Society for Research in Child Development, Vol:47, No: 2, June, 1976, pp.420-426.
- Mcghee, P. E. (2013), Humor and Children’s Development: A Guide to Practical Applications, Published 2013 by Routledge, New York, USA
- Morreall, J. (1997), Gülmeyi Ciddiye Almak, Çev: Kubilay Aysevener- Şenay Soyer, İstanbul, İrisYayınları.
- Özder, H., Konedralı, G. Doğan, H. (2012), İlkokul Beşinci Sınıf Öğrencilerinin OkuduğunuAnlama Becerilerinin Değerlendirilmesi, Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 2012, Cilt: 2, Sayı: 4, ss: 13-26.
- Özünlü, Ü. (1999), Gülmecenin Dilleri, Ankara, Doruk Yayınları.
- Pexman, P. M. (2008), It’s Fascinating Research, The Cognition of Verbal Irony, Current Directions in Psychological Science, Volume: 17, Number: 4, pp:286-290.
- Portael, V., Truyen, C. (1996), Lachen is Gezond, Volkswijsheid of Medische Ernst? Humor in de Gezondheidszorg, Apeldoorn, Garant-Uitgevers.
- Püsküllüoğlu, A. (1996), Türkçenin Argo Sözlüğü, İstanbul, Özgür Yayınları.
- Ruiza, J.-H. (2014), Paradox and Oxymoron Revisited, 32nd International Conference of theSpanish Association of Applied Linguistics (AESLA): Language Industries and Social Change, 3-5 April 2014, Seville Spain, Procedia-Social and Behavioral Sciences 173 (2015), pp: 199-206.
- Sakaoğlu, S. (2013), Geleneksel Fıkra-Modern Fıkra, Milli Folklor, Yıl: 25, Sayı: 97, ss:70-75.
- Shapiro, E. L. (2013), Yüksek EQ’lu Bir Çocuk Yetiştirmek, Çev: Ümran Kartal, İstanbul, 12. Baskı, Varlık Yayınları.
- Sokullu, S. (1997), Türk Tiyatrosunda Komedyanın Evrimi, Ankara, 3. Baskı, T.C. Kültür BakanlığıSpector, C. C. (1996), Language, Speech, and Hearing Services in Schools, Children’sComprehension of Idioms in theContext of Humor, Language, Speech, and Hearing Services in Schools October 1996, Vol. 27, 307-313. doi:10.1044/0161-1461.2704.307
- Şahin, H.İ. (2010), Bektaşi Fıkraları ve Gülme Teorileri, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Sayı:55, ss:255-268.
- Şahin, Ş. (2011), Bir Mizah Unsuru Olarak Klasik Arap Kaynaklarında ‘Yellenme’ Teması, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 20, Sayı: 1, 2011, ss:59-116.
- Şener, S. (2010), Tiyatroda Yaşam-Oyun İlişkisi, Ankara, Dost Kitabevi Yayınları.
- Şener, S. (2010), Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi, Ankara, 6. Baskı, Dost Kitabevi Yayınları.
- Tsakona, V. (2009), Language and Image Interaction in Cartoons: Toward a Multimodal Theory of Humor, Journal of Pragmatics, 2009, 41, pp. 1171-1188.
- Türkmen, F. Fedakar, P. (2009), Türk Halk Tiyatrosunda Hareket Komiğine Bağlı Mizahi Unsurlar, Milli Folklor, Yıl: 21, Sayı: 82, 2009, ss:98-109.
- Usta, Ç. (2009), Mizah Dilinin Gizemi, Ankara, 2. Baskı, Akçağ Yayınları.
- Wilson, D. (2006), The Pragmatics of Verbal Irony: Echo or Pretence?, Lingua, Volume: 116, pp:1722-1743.
- Yalçın, S.K, Şengül, M. (2007), Dilin İletişim Süreci İçerisindeki Yeri ve İşlevi, Türkoloji Araştırmaları Dergisi, Sayı: 2, Yıl: 2007, ss:749-769.
- Yaman, B. (2012), 6.7.8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerde Mecazlı SöyleyişlerinKullanım Sıklığı, International Journal of New Trends in Arts, Sports and Science Education, Volume:1, pp: 10-27
- Yapıcı, Ş. (2004), Çocukta Dil Gelişimi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, ISSN:1303-5134, 22.10. 2004, ss:1-17.
- Yavuzer, H. (1993), Çocuk Psikolojisi, İstanbul, 10. Baskı, Remzi Kitabevi Yayınları.Yazıcı, N. (2011), Yazılı Türk Mizahının Gelişim Sürecinde Batılı Anlamda İlk Mizah Dergisi:Cem, Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume: 6/3, Summer 2011, pp:1299-1313.
- Yeşil Şahin, S. (2012), Uyumsuzluk Kuramı Bağlamında “Yaşlı Bilge Adam” ve Oyuncunun İşlevleri: Nasreddin Hoca Neden Komiktir? Milli Folklor, Yıl:24, Sayı:96, ss:67-73.
- Yeşilyurt, S. (2003), Anasınıfı Öğrencileri ve İlköğretim Birinci Sınıf Öğrencilerinin Canlı veCansız Kavramlarını Anlama Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:5, Sayı:2, ss:83-96.
- Yip, J., Martin, R. (2006), Sense of Humor, Emotional Intelligence, and Social Competence, Journal of Research in Personality, 40, 2006, pp.1202-1208.
