Author:
Abstract
Kıpçakların çok geniş coğrafyalara yayılmış olmaları, Kıpçak Türkçesinin çok farklı alfabe ve biçimlerle kullanılmasına sonucunu ortaya koymuştur. 11. yüzyıldan itibaren Ermenilerle bir arada yaşayan Kıpçaklar, eserlerini Ermeni harfleriyle yazmışlar ve netice olarak yaklaşık dört asır boyunca Deşt-i Kıpçak’ta kullanılmış olan Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesi ortaya çıkmıştır. 4. yüzyılda Papaz Mesrop tarafından otuz altı harf içeren alfabeye sonradan iki harf daha eklenerek otuz sekiz harfli Ermeni Alfabesi meydana getirilmiştir. Kıpçakların da bu harfleri kullanarak ortaya koydukları yüz on iki adet eserden bahsedilmektedir. Günümüze kadar ulaşan bu eserler, Viyana Milli Kütüphanesi, Matenadaran Eski El yazmalar Enstitüsü, Lehistan-Varşova Arşivi gibi Avusturya, Hollanda, İtalya, Romanya, Fransa, Rusya, Ukrayna ve Ermenistan olmak üzere dünyanın çok çeşitli ülkelerine ait kütüphanelerde muhafaza edilmektedir. Bu çalışmada Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesiyle yazılmış olan bu eserlerden üzerinde çalışma yapılmış ve ulaşabildiğimiz; Algış Bitigi (AB), Kaments Vakayinamesi (KV), Kıpçakça Zebur (KZ), Töre Bitigi (TB) eserleri üzerinde yapılan çalışmalardan yapım eklerini tespit etmeye çalıştık. Adı geçen eserlerden yola çıkarak başlıklarını verdiğimiz yapım eklerini, yine aynı metinlerden örneklendirmeye çalıştık.
Keywords
Abstract
The fact that the Kipchaks have spread over a wide range of geographies has resulted in the use of Kipchak Turkish in very different alphabets and forms. Kipchaks who have lived with Armenian since 11th century have written their creations using Armenian letters and, consequently, Kipchaks Turkish with Armenian letters which was used in Cumania for nearly four centuries came up. In 4th century, priest Mesrop added two letters to the 36-letters alphabet and created the Armenian alphabet containing 38 letters. It has been mentioned that Kipchaks also produced 112 creations using these letters. These products which have survived up to the present are taken care of in libraries of various countries of the world, including Austria, Netherlands, Italy, Romania, France, Russia, Ukraine, and Armenia, such as Austrian National Library, Mesrop Mashtots Institute of Ancient Manuscripts, Poland-Warsaw Archive. In this study, we tried to determine the construction suffixes from the studies carried out on the “Algış Bitiği”, Psalm in Kipchak language, “Töre Bitiği”, Kamenets case which were written in Kipchak Turkish with Armenian letters and have been studied on and are reachable. Based on the works mentioned above, we tried to give examples from the same texts for the construction suffixes we mentioned.