Author:
Abstract
Azerbaycan edebiyatı 19. yüzyılın son çeyreği ile 20. yy’ın başlarından itibaren yeni bir yapılanma dönemine girmiştir. Gerek Rusya ve Rusya üzerinden gelen Batılı etkiler, gerekse Osmanlı Türkiyesi bu yapılanmada önemli rol oynamıştır. Özellikle siyasi sahada yaşananların da etkisi ile bu yıllarda kendini hissettirmeye başlayan ideolojik bakış açısı, adı geçen yapılanmanın önemli parçalarından birini oluşturmaktadır. Bu dönemde Azerbaycan’da farklı nedenlere bağlı olarak giderek rağbetini artıracak olan milliyetçi tavır, realizm ve romantizm gibi edebî temayüller üzerinde de belirleyici olmuştur. Şiirde genellikle “halk” ifadesinin de bir karşılığı olarak kullanılmakta olan millet sözcüğü, siyasi ve ideolojik bir anlam kazanmıştır. İşte bu gelişme, Sovyet döneminde Marksist eleştirmenlerce yapılan “mürtece-mütereqqi edebiyyat” sınıflamasının da temel gerekçelerinden birini oluşturacaktır. Azerbaycan edebiyatının yeni bir yapılanma içerisine girdiği 1960’lı yıllara kadar sürdürülecek olan bu bakış açısı, esasen propagandist edebiyat anlayışının bir ürünüdür. Zira her ne kadar romantik şair ve yazarlar kategorize edilmiş olsa da, romantik edebiyatına millîlik vasfı kazandıran en önemli etkenlerden birisi müşterek milliyet bilincidir.
Keywords
Abstract
Azerbaijani literatüre under went a formation from the las tquarter of the 19th c and the beginning of the 20th c on ward. Thein fluence of Russia and further West as well as that of the Ottoman Empire played an important role in that formation. The emerging ideological point of view which stemmed from recent political developments made a key contribution to that formation. The nationalistic point of view which was winning more favour at that time in Azerbaijan due to different reasons made an impact on literary trends such as realism and romanticism. Particularly in poetry the Word nation which was generally used as a synonym of “people” gained a political and ideological meaning. That very development marked one of the main rationale behind the classification of “mürtece-mütereqqi” literature. This classification, which lasted until the reformation of Azeri literautre in 1960s, is essentially a product of propagandist literature. Although the romantic poets and writers were classified into two distinct groups, common national consciousness is one of the key concepts in romantic literature.