Author :
Abstract
Akdeniz’in Kıbrıs’tan sonra ikinci büyük adası olan Girit, Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının ortasında stratejik bakımdan önemli bir konumda bulunmaktadır. Girit Adası, yaklaşık yirmi beş yıllık zorlu bir mücadeleden sonra 1669 Sadrazam Köprülü Fazıl Ahmed Paşa tarafından Venediklilerin elinden alınmıştır. Girit fethini aydınlatan eserlerden birkaçından metnin inşasında yararlanılmıştır. Üç adet farklı nüshadan faydalanılmıştır: Tarih-i Mûteber Feth-i Kandiye (Tarih-i Fazıl Ahmed Paşa): İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi kayıt no: T. 6062/ Ankara Milli Kütüphane mikrofilm arşiv nu: A-2351, Târih-i Fâzıl Ahmed Paşa ve Feth-i Kandiye: Topkapı Sarayı Müzesi Türkçe Yazmaları arşiv no: 3605, Hikâyet-i Azimet-i Sefer-i Kandiye: İzmir Milli Kütüphanesi 24/510. Bu yazmalar arasında metnin inşasında en eski nüsha olduğu tespit edilen Tarih-i Mûteber Feth-i Kandiye (Tarih-i Fazıl Ahmed Paşa) adlı eserden yararlanılmıştır. Kullanılmış olan üç nüshada 1645’de Hanya’nın fethi ile Deli Hüseyin Paşa’nın faaliyetleri, Fazıl Ahmed Paşa’nın Kandiye muhasarası, tayinler ve aziller, fethedilen yerler hakkında bilgiler, donanmanın durumu, deniz savaşları, yardımda bulunan devletler, devlet görevlilerine gönderilen hilatlar ve hediyeler, lağım savaşları, arz ve mektuplar, sarf olunan mevali ve zehir, şehit ve yaralıların sayısı, sarf olunan mühimmat ve cephane, Kandiye’nin kuşatılması, Venedik Cumhuriyeti ile yapılan barış görüşmeleri, barış görüşmeleri sonunda imzalanmış olan anlaşma metni ve daha başka konular hakkında bilgiler içermektedir. Bu metinde önemli bilgiler içeren bu nüshalar gün yüzüne çıkartılarak metinlerin tanıtılması ve Girit’in fethinin aydınlatılması amaçlanmıştır.
Keywords
Abstract
Crete, the second largest island in the Mediterranean after Cyprus, is strategically located in the middle of Asia, Europe and Africa. Crete Island was taken from the Venetians by the Grand Vizier Köprülü Fazıl Ahmed Pasha in 1669, after nearly twenty five years of hard struggle. Some of the works that illuminated the conquest of Crete were used in the construction of the text. Three different copies were used: Tarih-i Mûteber Feth-i Kandiye (Tarih-i Fazıl Ahmed Pasha): Istanbul University Library registration number: T. 6062 / Ankara National Library microfilm archive: A-2351, History-i Fâzıl Ahmed Pasha and Feth-i Heraklion: Topkapı Palace Museum Turkish Manuscripts archive no: 3605, Hikâyet-i Azimet-i Sefer-i Heraklion: İzmir National Library 24/510. Among these manuscripts, the work named Tarih-i Mûteber Feth-i Kandiye (Tarih-i Fazıl Ahmed Pasha), which was determined to be the oldest copy, was used in the construction of the text. In the three copies used, the activities of Deli Hüseyin Pasha with the conquest of Chania in 1645, Fazıl Ahmed Pasha's siege of Heraklion, the appointments and dismissals, information about the conquered places, the state of the navy, the naval wars, the aid states, the salvations sent to the state officials. and gifts, sewage wars, supply and letters, mawali and poison consumed, number of martyrs and injured, ammunition and ammunition consumed, the siege of Heraklion, peace negotiations with the Republic of Venice, the text of the agreement signed at the end of peace talks and other It contains information about. In this text, these copies containing important information are brought to light and it is aimed to introduce the texts and to illuminate the conquest of Crete.
Keywords
- Adıyeke, N. (2002) ‘’Girit Savaşı ve Birleşik Hıristiyan Orduları’’, Türkler Projesi, C: 9., s. 738-745
- Adıyeke, N. (2002) ‘’Girit Savaşı ve Birleşik Hıristiyan Orduları’’, Türkler Projesi, C: 9., s. 738-745
- Adıyeke, N. (2014) ‘’Girit’te Osmanlı Yönetiminin Kurulması, Gündelik Yaşam, Toplumsal İlişkiler veKimlik Şenlenmesi, Osmanlı İdaresinde Girit Ve Girit Müslümanları’’, (Ed. Bekraki, Ali İbrahim/Bekraki, Wassim İbrahim), Ulinnoha Derneği Yayınları, ss.19-30, Trablus.
- Altınay, A. R. (2001) Köprülüler, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- Altınay, A. R. (2018) Yirmi Beş Sene Siper Kavgası, T.C. Kültür Bakanlığı Yayıncılık, İstanbul.
- Arslan, M. (2009) ‘’Sipâhizâde Ahmed’in Gazâvat-nâme-i Cezîre-i Girit ve Zadre İsimli Eseri(Değerlendirme-Transkripsiyon)’’,Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Anabilim Dalı Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı, İstanbul.
- Aydın, M. (2014) ‘’Girit’in Fethiyle İlgili Yeni Bir Eser ‘Tarih-i Sefer ve Feth-i Kandiye’’, Doğu Araştırmaları Doğu Dil, Edebiyat, Tarih, Sanat ve Kültür Araştırmaları, S: 12, 2013/2, s. 95-107.
- Aydın, M. (2016) Mustafa Bin Musa Tarih-i Sefer ve Feth-i Kandiye Fazıl Ahmed Paşa’nın Girit Seferi ve Kandiye’nin Fethi 1666-1669, IQ Kültür ve Sanat Yayıncılık, İstanbul.
- Emecen, F. (2001) ‘‘İbrahim I’’, DİA, (XXI); 274-281, İstanbul.
- Gülsoy, E. (2009) ‘Girit Seferi ve Sonrasındaki Diplomatik Gelişmeler’, (Ed. Bostan, İdris/Özbaran Salih)Başlangıçtan XVII. Yüzyılın Sonuna Kadar Türk Denizcilik Tarihi, C: I., ss.255-269, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul.
- Işın, M. (1945) Tarihte Girit ve Türkler, Genelkurmay Başkanlığı, Askeri Deniz Matbaası, İstanbul. İlgürel, M.(1999) ‘’Hüseyin Paşa, Deli’’, DIA, (XIX); 4-6, İstanbul,
- Özcan, A. (2002) ‘’Köprülüzâde Fâzıl Ahmed Paşa’’, DIA, (26); 260-263, İstanbul.
- Pul, A. (2007) ‘’Osmanlı-Fransız Diplomasisinin İki Mühim Evresi: Girit ve Mısır Seferleri’’, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 2007(22); 159-176.
- Pul, A. (2014) ‘Girit Savaşı ile ilgili Bir Türk Kaynağının Tahlili‘, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Ankara.
- Tancoıgne, J. M. (2003) İzmir’e, Ege Adalarına ve Girit’e Seyahat Bir Fransız Diplomatın Türkiye Gözlemleri (1811-1814), (Çev.: Eyüboğlu, Ercan), Büke Yayınları, İstanbul.
- Uzunçarşılı, İ. H. (2011) Osmanlı Tarihi, Ankara, (III), 2. Kısım, TTK Basımevi, Ankara.
