DEPREM SIRASINDA KONUT İÇ MEKANLARINDA YAPISAL OLMAYAN ELEMANLARIN YARATTIĞI RİSKLER VE ALINABİLECEK ÖNLEMLER
Author :
Abstract
Tarih boyunca süregelen depremler, gerek insanlar gerekse diğer canlılar üzerinde en yıkıcı etkilere sebep olan afetlerin başında gelmektedir. Türkiye topraklarının büyük bir bölümünün deprem riski taşıyan bölgelerde bulunması ve bu bölgelerde nüfusun yoğunlaşması; depremin hayatımızda önemli bir yere sahip olduğunu ve bu gerçekle birlikte yaşamayı öğrenmemiz gerektiğini vurgulamaktadır. Yapılarda depremin etkisi; yapısal ve yapısal olmayan elemanlara bağlı olarak can ve mal kaybına neden olması, yaralanmalara yol açması, devam eden faaliyetleri durdurması, yangın tehlikesi oluşturması gibi çeşitli riskler meydana getirmektedir. Kolon, kiriş, döşeme, taşıyıcı duvar ve temelleri gibi taşıyıcı sistemini kapsayan yapısal elemanlara bağlı riskler; uygun malzeme kullanımı, kaliteli işçilik, doğru mühendislik uygulamaları ile gelişen yönetmelik ve standartlarla azaltılabilmektedir. Ancak yapının temel taşıyıcı sistemi dışında kalan yapısal olmayan elemanlara bağlı riskler için ise herhangi bir ulusal teknik şartname ve yönetmelik bulunmamaktadır. Depremin ardından karşılaşılabilecek büyük ölçekteki can ve mal kayıpları ile yaralanmaların azaltılmasında, deprem öncesinde alınacak tedbirlerin en basit ve kârlı olanının yapısal olmayan elemanlara bağlı hasarların azaltılması olduğu gözlemlenmektedir. Yeri, zamanı ve şiddeti tam olarak bilinemeyen depremlerinin oluşturduğu risk ve hasarlar, insanların gün içerisinde en çok vakit geçirdiği mekanlar olması sebebiyle konutlarda daha çok dikkat çekmektedir. Konutlardaki yapısal elemanlardan kaynaklanan hasar ve kayıpların yanında yapısal olmayan elemanlardan kaynaklanan hasar ve kayıpların daha fazla olması, bu elemanların riskleri ve bunlara karşı alınabilecek önlemler konusunda bilinçlenmeyi gerektirmektedir. Buna bağlı olarak çalışma kapsamında; konutlarda bulunan yapısal olmayan elemanlardan başlıcaları olan duvarlar, tavanlar, pencereler, aydınlatma elemanları ile mobilya ve ekipmanların oluşturabileceği risk ve hasarlar tanımlanarak; her bir elemana bağlı olarak değişkenlik gösteren önlemler belirtilmiştir.
Keywords
Abstract
Throughout history, earthquakes are one of the disasters that cause the most devastating effects on humans and other living things. A large part of Turkey's territory is located in areas with high seismic risk, and the population is concentrated in this region. This situation emphasizes that earthquake has an important place in our lives and we need to learn to live with this reality. The effect of earthquake in buildings creates various risks such as causing loss of life and property, causing injuries, stopping ongoing activities, creating a fire hazard depending on structural and non-structural elements. Risks related to structural elements including the carrier system such as columns, beams, floors, load-bearing walls and foundations of the building can be reduced with the use of appropriate materials, quality workmanship, correct engineering practices and developing regulations and standards. There is no national technical specification and regulation for the risks related to non-structural elements other than the main carrier system of the building. However, it is observed that the simplest and most profitable measures to be taken before the earthquake in reducing the large scale loss of life property and injuries that may be encountered after the earthquake is to reduce the damages due to non-structural elements. The risks and damages caused by earthquakes, whose location, time and intensity are not known exactly, attract more attention in residences because of they are the places where people spend the most time during the day. In addition to the damages and losses caused by the structural elements in the houses, the more damages and losses caused by the non-structural elements require awareness of the risks of these elements and the measures that can be taken against them. The risks and damages that may be caused by walls, ceilings, windows, lighting elements, furniture and equipment, which are the main non-structural elements in residences have been determined and measures varying depending on each element are specified.
Keywords
- AFAD, (2011). “Depreme Karşı Yapısal Olmayan Risklerin Azaltılması” (Ed. Mikdat Kadıoğlu), Afet ve
- AFAD, (2011). “Depreme Karşı Yapısal Olmayan Risklerin Azaltılması” (Ed. Mikdat Kadıoğlu), Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, İstanbul.
- AFAD, (2018). “Türkiye Deprem Tehlike Haritası”, https://deprem.afad.gov.tr/deprem-tehlike-haritasi.
- Akbalık, S. (2020). “Eğitim Binalarının Yapısal Olmayan Elemanlarında Deprem RisklerininDeğerlendirilmesi: Bolu İli Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Düzce.Alıcı, M. (2019). “Deprem Unsuru Açısından Mobilya Kullanımının İncelenmesi”, Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2):4-15.
- Atlı, S. (2000). “Yapısal Olmayan Elemanların Depremdeki Davranışları ve Alınacak Önlemler”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Aytöre, S. (2005). “Depolama ve Üretim Biçimleri Açılarından Seri Üretilen Mobilyaların Deprem Karşısında İnsan Üzerindeki Etkileri”, Deprem Sempozyumu, 23-25 Mart 2005, 1251- 1260, Kocaeli.
- Demirarslan, D. (2005). “Türk ve Japon Konut İç Mekanlarında Depremsellik Açısından Konut ve Eşya Kullanım Alışkanlıklarının İrdelenmesi”, Deprem Sempozyumu, 23-25 Mart 2005, 728-737, Kocaeli.
- Demirbaş, Ç. (2008). “Deprem Bölgesi Konutları İçin İç Mekanların Güvenlik Analizi ve Çözüm Önerileri”, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
- FEMA, (1999). “HAZUS Earthquake Loss Estimation Methodology: User’s Manual”, Federal Emergency Management Agency, Washington, DC.
- FEMA, (2011). “Reducing the Risks of Nonstructural Earthquake Damage – A Practical Guide”, Federal Emergency Management Agency, Washington, DC.
- Kadıoğlu, M. (2009). “Eğitim Kurumları İçin Afet ve Acil Yardım Planlama Rehberi”, İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi (ISMEP), İstanbul.
- Kaneko, M. (2012). “Fixing and Layout of Furnitures and Fixtures”, Earthquake-resistant Building Designfor Architects, The Japan Institute of Architects (JIA) and Japan Aseismic Safety Organization (JASO), Shinkosha Printing Co., Tokyo.
- Karancı, N. (1999). “Depremlerin Psiko-Sosyal Boyutları: Erzincan, Dinar ve 17 Ağustos 1999 Marmara Depremleri”, Türk Psikoloji Bülteni, 5(14):55-59.
- Metin, H. (2018). “Mimarlık Eğitiminde Depremin Yeri ve Depremin Eğitsel Boyutu: Van ÖrneklemindeAlgısal Yargılara Dayalı Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Gebze Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Gebze.
- Takagi, T. (2012). “Earthquake-resistant Design of Interior Walls and Interior Finishes”, Earthquake-resistant Building Design for Architects. The Japan Institute of Architects (JIA) and Japan Aseismic Safety Organization (JASO), Shinkosha Printing Co., Tokyo.
- URL-1, (2020). “Türkiye’deki Depremler Listesi”, https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%2 7deki_depremler_listesi.
- Uzun, O.; Perçin, O. & Küreli, İ. (2015). “Kullanıcıların Deprem Hazırlıklarının İç Mekân ve MobilyalarındaBelirlenmesi (Simav ve Düzce Örneği)”, Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 15(2):183-196.
- Villaverde, R. (2004). “Seismic Analysis and Design of Non-structural Elements”, In Earthquake Engineering: From Engineering Seismology to Performance Based Engineering, Boca Raton, FL.
- Winkler, T. & Meguro, K. (1996). “Response of Interior Rigid Body Assemblies to Dynamic Excitation”, Eleventh World Conference on Earthquake Engineering, June 23-28, 581, Mexico.
