Çağdaş/Batılı ekonomik sistemlerin teşvik ettiği veya dayattığı tüketim anlayışının dünya üzerindeki tüm insanları az-çok etkisi altına aldığı ve yönlendirdiği muhakkaktır. Özellikle bu ekonomik sistemlerin uygulandığı toplumlarda kaynakların (malın, servetin) kullanımı hususunda, tarihin hiçbir döneminde, günümüzde olduğundan daha fazla ölçüsüz davranıldığı ve israf yapıldığı söylenemez. Bu durum, maalesef, Batılı ekonomik sistemlerden etkilenen İslâm toplumlarında da gözlemlenmektedir. O kadar ki, Müslümanların haram-helâl hassasiyeti oldukça zayıflamıştır. Kur’ân ve Sünnet merkezli deliller ve bilgiler ışığında, iktisadî anlamda “Müslüman insan (İslâm adamı)” kimdir, nasıl davranmalıdır? sorusu üzerine odaklanan bu çalışmada öncelikle “İslâm adamı” ile “iktisat adamı” kavramları ele alınmış ve aralarındaki farklar, ait oldukları ekonomik sistemlerin gaye ve ilkeleri/değerleri üzerinden ortaya konulmaya çalışılmıştır. Müslüman insanın tüketim olgusuna yaklaşımının incelendiği kısımda ise, “tüketim kavramı” ve “Müslümanın tüketim anlayışı” üzerinden bir “Müslüman tüketici” profili/modeli çizilmiş ve ardından da Müslüman tüketicinin nasıl davranması gerektiğini belirleyen, onu Batılı ekonomik sistemlerdeki tüketici profilinden farklı kılan normatif ve ekonomi ötesi kurallara yer verilmiştir. Müslüman insanın felâhı konusunun irdelendiği son kısımda, ilk olarak, felâh kavramının dünyevî ve uhrevî anlamlarına/boyutlarına ve dolayısıyla felâhın her iki dünyayı elde etme çabası olduğuna temas edilmiştir. Bu maksatla, Müslüman insanın felâhını sağlayan ve aynı zamanda İslâm toplumunun (başkalarının) felâhına yönelik olan “zekât”, “karz”, “infâk” ve “fâiz yememe” gibi temel yükümlülükler bağlamında tüketici davranışlarına yer verilmek suretiyle çalışma tamamlanmıştır.

It is obvious that the consuming approach promoted or imposed by Modern/western economic systems more or less affects and directs the people globally. We can claim that today is the most unmeasured and wasted period of the history in terms of resources (goods, treasury) especially in the communities where such economic system is implemented. Unfortunately, this case is also observed in Islam communities which are affected by Western economic systems so that sensibility of Muslims on unlawful and lawful concepts decreased considerably.

In consideration of  Qur’an and Sunnah-based evidences, the present study focuses on the question, “Who is Muslim (Islam man), how should he behave?” and the concepts “Islam man” and “economy man” were discussed by revealing the differences between them, the purpose and principles/values of their economic systems. In the part where approach of a Muslim on consumption concept, a “Muslim consumer” profile was imagined over “concept of consumption” and “consumption approach of a Muslim”; and then normative and beyond-economy rules that determine behaviours of a Muslim consumer and differ him from Western economic systems. The last part reviewing the liberation of a Muslim addressed material and moral meanings/dimensions of the liberation concept and it is thereby specified that liberation is the effort to achieve both worlds. For this purpose, the study was completed to include consumer behaviours depending on basic obligations such as “zakat”, “loan”, “grant” and “avoiding interest”.