Author :
Abstract
İlim, sözlükte ‘bilmek’ anlamına gelmekle birlikte genel bir ifadeyle “bir şeyin hakikat ve mahiyetini kavrayıp idrak etmek” demektir. İlim hem yaratan hem de yaratılan için kullanılan bir kelimedir. İlâhî bir sıfat olarak ilim, “Allah’ın gerek duyular âlemine gerekse duyu ötesine ait bütün nesne ve olayları bilmesi” şeklinde tanımlanabilir. Kur’an-ı Kerim’de Allah’ın en yetkin şekliyle bilen bir varlık olduğu alîm, habîr, şehîd, hâfız, muhsî, vâsi‘ gibi isimlerle ifade edilmiştir. Bu kavramlar çerçevesinde ilim “zaman ve mekân sınırı olmaksızın küçük büyük, gizli aşikâr her şeyi ve her hadiseyi müşahede etmişçesine hakkıyla bilmek” demektir. Dolayısıyla biri (ilahî boyutta) derin ve sonsuz; diğeri (insanı boyutta) ise sığ ve sonlu bir ilmi gösterir. İnsan, kendisini diğer canlılardan ayıran yegâne unsur olan aklı vasıtasıyla bilmektedir. Akıl ilim serüveninde bizi belirli bir noktaya kadar getirir. İnsana âb-ı hayât’ı sunan ilim, aklın bizi getirdiği noktadan devralacak olan ilahî bilgide saklıdır.
Bu makalede Ahmedî’nin İskendernâme adlı eserinin doğrudan felsefi yönü ele alınarak ilim konusu değerlendirilecektir. Bu çerçevede öncelikle eserin yazıldığı dönem, yazarı ve eser hakkında genel bilgilendirme yapılacaktır. Ardından İskendernâme’nin kısa bir özeti verilip İskendernâme’ye konu edinen İskender, İskender’in yaşamı, savaşları, aşkı ve hikâyede yer alan diğer karakterlerin neleri temsil ettiği üzerinde durulacaktır. Bu olay örgüsü içerisinde âb-ı hayât’ın neden ilim olduğu konusu değerlendirilecektir.
Keywords
Abstract
Knowledge, in the dictionary, means "to know," but in a general sense, it means "to comprehend the truth and essence of something." Knowledge is a word used for both the Creator and the created. As a divine attribute, knowledge can be defined as "God's knowledge of all objects and events, whether pertaining to the sensory world or beyond the senses." In the Quran, Allah is described as having names such as alîm (All-Knowing), habîr (All-Aware), shahîd (Witness), hâfiz (Preserver), muhsî (One Who Takes Account), and vâsi' (All-Encompassing) to express that He is the most knowledgeable being in the most perfect way. In this context, knowledge means "to know everything and every event, big or small, hidden or apparent, without any limitation of time and space, as if having witnessed them all." Therefore, one (at the divine level) represents deep and infinite knowledge, while the other (at the human level) represents shallow and finite knowledge. Humans know themselves through their intellect, which is the sole element that sets them apart from other living beings. The intellect leads us to a certain point on the journey of knowledge. Knowledge, which offers the Water of Life (Âb-ı Hayât), is concealed in divine knowledge that takes over from where the intellect leaves off.
This article focuses on the direct philosophical aspect of Ahmedî's work "İskendernâme," and evaluates the subject of knowledge. Within this framework, general information about the period in which the work was written, its author, and the work itself will be provided. Subsequently, a brief summary of "İskendernâme" will be presented, and the article will delve into topics such as the life of Alexander, his battles, love, and what other characters in the story represent. Within this narrative, the question of why the Water of Life (Âb-ı Hayât) is considered knowledge will be addressed.
