Author :
Abstract
İran'da, 1979 yılında, İslam Devrimi yaşanmış ve Ayetullah Humeyni muhalefet hareketinin lideri olarak, devrim sonrasında cumhurbaşkanının da üzerinde bir konuma gelmiştir. Humeyni döneminde devrimin oturması için yoğun bir çaba gösterilirken, Irak ile yaşanan 8 yıllık savaş, devrimin oturmasını hızlandırmıştır. Humeyni’nin, 1989'da ölmesinden sonra, Ali Hamaney Rehber, Haşimi Rafsancani ise cumhurbaşkanı olmuştur. Rafsancani döneminde daha ılımlı bir politika izleyen İran, Irak Savaşı’nın da etkilerini silmeye çalışmıştır. Rafsancani’den sonra cumhurbaşkanı olan Muhammed Hatemi, ılımlı politikaya devam ederek reformcu bir tavır izlemiştir. Hatemi’den sonra ise cumhurbaşkanı olan Mahmuh Ahmedinejad, muhafazakar kesimin desteğini alırken, hem iç, hem de dış politikada sert bir çizgi takip etmiştir. Ahmedinejad’ın izlediği dış politika nedeniyle İran, uluslararası yaptırımlara maruz kalırken, ekonomi politikasının başarısızlıkla sonuçlanması hem Rehber’in desteğini kaybetmesi, hem de reformcuların yeniden güçlenmesiyle sonuçlanmıştır. Ahmedinejad’dan sonra cumhurbaşkanı seçilen Hasan Ruhani ise halen görevine devam etmekte olup, iç politikada reformcu, dış politikada ise uzlaşmacı bir politika takip etmektedir.
Keywords
Abstract
In Iran, an Islamic Revolution took place in 1979 and after the revolution, Ayatollah Khomeini, as the leader of the opposition movement, assumed a position even above the president. In Khomeini’s time, the country strived to consolidate the revolution and the eight-year war with Iraq speeded up this process. After Khomeini’s death in 1989, Ali Khamenei became the Supreme Leader while Hashemi Rafsanjani was elected president. Following a more moderate policy during Rafsanjani’s presidency, Iran also tried to erase the effects of the Iraq War. Mohammad Khatami who was elected president after Rafsanjani continued this moderate policy and adopted a reformist attitude. Mahmoud Ahmadinejad who was elected president after Khatami followed a hard line in both domestic and foreign policy while enjoying the support of the conservative class. Because of the foreign policy pursued by Ahmadinejad, Iran was subjected to international sanctions, and the failure of his economic policy resulted in both his losing the Supreme Leader’s support and reformers’ gaining power again. Hassan Rouhani who was elected president after Ahmadinejad is still in power and pursues a reformist domestic policy in addition to a reconciliatory foreign policy.
Keywords
- Garthwaite, G.R. (2016). İran Tarihi. (Çev. F. Aytuna), İnkılap Kitabevi, İstanbul.
- Garthwaite, G.R. (2016). İran Tarihi. (Çev. F. Aytuna), İnkılap Kitabevi, İstanbul. Gündoğan, Ü. (2016). İran ve Ortadoğu, (2. Baskı), Adres Yayınları, Ankara.
- Üstün, İ.S. (2000). “İran”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), (Cilt: 22), 400-404, İstanbul.
- Erdoğdu, H. (2008). Büyük Pers Düşüncesinden Zülfikar'ın Yumruğuna İran (1. Baskı), IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
- Doğan, H. (2014). “İran Siyasi Tarihi”, (Ed. Soyalp Tamçelik), İran: Değişen İç Dinamikler ve Türkiye-İran İlişkileri, ss. 3-57, Gazi Kitabevi, Ankara.
- Moghadam, V. (1989). “One Revolution or Two? The Iranian Revolution and the Islamic Republic.”(Eds. Ralph Miliband, Leo Panitch, John Saville), Revolution Today: Aspirations and Realities, ss.74- 101, Socialist Register. Vol.25, London.
- Keddie, N.R. (2003). Modern Iran: Roots and Results of Revolution, Yale University Press, New Haven.
- Zabih, S. (1982). Iran Since the Revolution, The Johns Hopkins University Press, London.
- Abrahamian, E. (2014). Modern İran Tarihi (3. Baskı), (Çev. Dilek Şendil), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- Arıkan, P. (2006). “Uneasy Coexistence: "Islamism v. Republicanism" Debate in the IslamicRepublic of Iran”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Uygur, H. (2017, 10 Ocak). Rafsancani'nin Ölümü ve İran'da Değişen Dengeler. Anadolu Ajansı.http://aa.com.tr/tr/analiz-haber/rafsancaninin-olumu-ve-iranda-degisen-dengeler/723935 (Erişim Tarihi: 27.02.2018).
- Beşiriye, H. (2009). İran'da Devlet, Toplum ve Siyaset, (Çev. Mehmet Koç), Ağaç KitabeviSarı, İ. (2017, 11 Ocak). Rafsancani'nin İran'ı. Karar. http://www.karar.com/gorusler/dr-ismail-sari- yazdi-rafsancaninin-irani-367726# (Erişim Tarihi: 27.02.2018)
- Koç, M. (2017, 14 Ocak). Rafsancani Sonrası İran: Belirsiz Bir Gelecek. Star. http://www.star.com.tr/acik-gorus/rafsancani-sonrasi-iran-belirsiz-bir-gelecek-haber-
- 1176377/Rafsancani (Erişim Tarihi: 27.02.2018)
- Axworthy, M. (2008). A History of Iran: Empire of the Mind, Basic Books, New York.
- Tezcür, G.M. (2010). Muslim Reformers in Iran and Turkey, The Paradox of Moderation, University of Texas Press, Austin.
- Abdülmecid, M. (2017, Mayıs). Ruhani'nin Dört Yıllık Performansı İkinci Bir Dönem İçin Yeterli Mi?, İran Araştırmaları Merkezi (İRAM), Ankara.
- İran Araştırmaları Merkezi (İRAM). (2017, Haziran). Ruhani'nin Yeni Dönemi, İran Araştırmaları Merkezi (İRAM), Ankara.
- Koç, M. (2017, Mayıs). İran Cumhurbaşkanlığı Seçimleri ve Adaylar, İran Araştırmaları Merkezi (İRAM), Ankara.
- Afacan, S. (2017, 22 Mayıs). Ruhani'nin Seçim Zaferi ve Müesses Nizam. Anadolu Ajansı.http://aa.com.tr/tr/analiz-haber/ruhaninin-secim-zaferi-ve-muesses-nizam/823379 (Erişim Tarihi: 27.02.2018).
- Koç, M. (2017, 27 Mayıs). Ruhani'nin Yeni Dönemi: 2. Döneminde Ruhani'yi Bekleyen İç ve DışSorunlar Üzerine. Star. http://www.star.com.tr/acik-gorus/ruhaninin-yeni-donemi-haber-1221699/ (Erişim Tarihi: 27.02.2018).
