Author :
Abstract
1901 yılında Konya’nın Hayırlıoğlu Köyü’nde dünyaya gelen Mustafa Lütfi Eken Nurullah oğullarından Dağlı lakaplı Hasan Efendi’nin oğludur. Annesi Seydişehirli Kadı Numan Efendi’nin kızı Ayşe Hanımdır. Mustafa Lütfi aydın ve hayırsever bir kişi olan babası Hasan Efendi’nin Hayırlıoğlu’nda yaptırdığı okulda öğrenim gördü. Harf İnkılâbından sonra da tamamen kendi gayretiyle Latin harfleriyle okuma yazma öğrenmiştir. 1930 ‘da Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kapatılmasından sonra Atatürk uzman bir ekiple, üç ay süren bir yurt gezisine çıkmıştı. Bu gezi kapsamında 18 Şubat 1931 de Konya’ya gelen Atatürk, 3 Mart 1931’e kadar burada incelmelerde bulundu. Gezi boyunca halkın dertlerini yakından inceleyen Atatürk Parlamento da aktif şekilde çiftçilikle uğraşan bir milletvekilinin bulunmasının faydalı olacağına karar verdi ve bu vekilin Türkiye’de en fazla ziraatın yapıldığı Konya’dan seçilmesine karar verildi. İşte Mustafa Lütfi Eken Atatürk’ün bu talebi ile 24 Nisan 1931 seçimlerinde IV. Dönem Konya milletvekili olarak seçildi. IV ve V. Dönem Konya Milletvekili olarak görev yapan Mustafa Lütfi Eken Meclis Tarım Komisyonu’nda da görev yaptı. VI. Dönemde aday gösterilmeyince köyüne geri döndü ve yeniden çiftçilik hayatına başladı. Başarılı bir çiftçi olan Mustafa Lütfi Eken bir süre sonra topraklarını ortakçılara devrederek ailesi ile birlikte Konya’da Türbe önündeki evlerine yerleşti. 1949-1950 yılları arasında İzzet Erdal Bey ile Desoto oto bayiliğini aldılar. Aynı dönemde elektrik şirketine üye olarak toplantılarına katıldı. Ayrıca çiftçi mallarını koruma derneğinin Konya Şubesi Başkanlığını yaptı. Halk arasında “Baron” lakabı ile anılan, Atatürkçü kimliği ile tanınan Milletvekili Mustafa Lütfi Eken bir süre tedavi gördüğü İstanbul Amerikan Hastanesinde 13 Ocak 1993’te 92 yaşında vefat etti.
Keywords
Abstract
Mustafa Lütfi Eken, who was born in 1901 in Hayırlıoğlu Village of Konya, is the son of Dağlı nicknamed Hasan Efendi who is one of the sons of Nurullah. His mother is Mrs. Ayşe who is Mister Kadı Numan's daughter from Seydişehir. Mustafa Lütfi studied at the school built Hayıroğlu by Hasan Efendi who was educated and charitable. After the Alphabet Revolution, he learned to read and write in Latin letters with his own effort. At 1930, after the Liberal Republican Party closed, Atatürk and a team of experts went on a country travel. As a part of this travel Atatürk went to Konya and made some researches’ until March 3rd 1931. Atatürk, who examined problems of neighbors closely, decided that there was a need of deputy who wis actively interested in farming .Also he deiced that this deputy should be elected from Konya , because of high rate of agriculture ar Konya. With this request of Atatürk, Mustafa Lütgi Eken elected as 4th term Konya deputy, at April 24th 1931 elections. Mustafa Lütfi Eken who served as 4th and 5th term Konya deputy , also worked in Assembly Agriculture Committee When he was not nominated in the VI. Term, he returned to his village and began his farming life again. Mustafa Lütfi Eken, who was a successful farmer, handed on the land to the share-farmers and settled in the house in front of the Mausoleum in Konya with his family. They bought the Desoto auto dealer with Mr. İzzet Erdal between the years of 1949-1950. In the same period, he joined the meetings by getting a membership from an electricity company. Aside from that, he was the Chairman of the Konya Branch of the farmers' goods protection association. Member of the Parliament Mustafa Lütfi Eken, who was recognized with his Kemalist identity and who was commemorated colloquially with his nickname "Baron", passed away on 13th January 1993 at the age of 92 in İstanbul American Hospital where he had been receiving treatment for a while.
Keywords
- - Selçuk, (Konya Gazetesi) (1950) - Ulus, ( 1937)
- - Yeni Konya, (1950- 1993) B. Röportaj
- Baran, A.(2001), Prof. Dr. Yaşar Semiz tarafından 16 Kasım 2001’de Konya’da yapılan röportaj.Eken, O. (2008) Prof. Dr. Yaşar Semiz tarafından 09 Mayıs 2008’de Konya’da yapılan röportaj. C. Telif Eserler
- 1) Rüştü Özal’ın Belediye Başkanı olduğu dönemde meclis asıl üyeliği için en fazla oyu 7340’la Tahir Kalfa, en düşük oyu 6788’le Hamdi Doyuran aldı. Mustafa Eken ve diğer adayların aldıkları oylar için bak, (Selçuk (Konya Gazetesi) 8 Eylül 1950; Yeni Konya, 7-8 Eylül 1950).
- 3) Ailesi tarafından verilen vefat ve başsağlığı ilanı için bak. (Yeni Konya, 15 Ocak 1993). Mustafa Lütfi Eken’in ölümü ile ilgili 15 Ocak 1993 tarihli KonyaPostası’nda baş sayfada küçük bir alanda Konya eski milletvekillerinden M. Lütfi Özçimen vefat etti. 4 ve 5 dönemde Meclis’te Konya’yı temsil etmişti.Konya’nın Hayırlıoğlu köyünden olan Mustafa Lütfi Özçimen İstanbul’da toprağa verildi” bilgisi var. Fahri Çoker’de Türk Parlamento Tarihinde hatalı olarak köyünde öldüğünü ve köyünde toprağa verildiği yazar (Çoker, 1996: 387).
- Abanazır, S. (1993, 15 Ocak). “Mustafa Eken (Köylü Mebus),” Yeni Konya
- Altay, F. (1970). 10 Yıl Savaş (1912-1922) ve Sonrası, İnsel Kitapevi yay., İstanbulAytekin,H. (1975 , 25 Ağustos ) “Konya’ya Hizmet Veren Valiler”, Yeni KonyaAytekin, H. (1975, 28 Ağustos). “Konya’ya Hizmet Veren Valiler,” Yeni Konya, Baltaoğlu, A. G. (1998). Atatürk Dönemi Valileri, Ocak Yay., Ankara
- Başar, A.H. (1981). Atatürk’le Üç Ay ve 1930’dan Sonra Türkiye, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yay., No:155, Ankara
- Çoker, F. (1996).Türk Parlamento Tarihi, TBMM, IV. Dönem (1931-1935), C.2, TBMM Vakfı Yay., No:12, Ankara
- Meşhur Valiler , (1969). İçişleri Bakanlığı Merkez Valileri Bürosu yay. Sayı 1, Ajans Trük Mat. Ankara
- Önder, M. (1989). Atatürk Konya’da, Atatürk Araştırma Merkezi yay., Ankara
- Soyak, H. R. (2004). Atatürk’ten Hatıralar, Yapı Kredi Kültür Sanat Yay., İstanbul
- Sural, M. (1975, Haziran). “Köylü Mebusu Mustafa Ekenle konuştum”, (röportaj) Yeni Konya Taşbaş, S. A. (1981, 20 Mayıs). “Atatürk ve Konya’ya Gelişleri”, Yeni Konya
